بازخوانی مفهوم هتروتوپیا در باغ شاهزاده ماهان

مطالعات بین رشته ای در تعالی معماری و شهرسازی

دوره 1، شماره 1، شهریور 1401، صفحه 147-159   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jisaud.2022.694846

نویسندگان

سارا تدین سعیدی¹؛ سحر طوفان^{* 2}

¹دانشجوی دکتری معماری منظر، واحد بین المللی ارس، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

²دانشیار گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. (نویسنده مسئول) [e-mail]

چکیده

یکی از زیباترین باغ های سنتی ایران، باغ شاهزاده ماهان است. این باغ در مجموعه میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و به عنوان نمونه‌ برتر سبک باغ‌سازی ایرانی در سطح بین المللی از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. پژوهش حاضر از دو مفهوم عمدة هتروتوپیا و باغ ایرانی تشکیل شده است. هدف از این پژوهش تبیین مولفه های هتروتوپیای میشل فوکو (فیلسوف معاصر فرانسوی) از طریق بازخوانش فضاهای معماری در باغ شاهزاده ماهان است. در این مقاله سعی شده است تا ساختار و مفهوم هتروتوپیا در باغ شاهزاده ماهان بررسی شود و سپس مولفه های بومی استخراج گردد. هتروتوپیا در لغت به معنای دگر فضا است و بر مفاهیمی چون تعلیق و جا به جایی فضایی - زمانی دلالت دارد. روش تحقیق اتخاذ شده در این نوشتار ، روش تحقیق توصیفی تطبیقی بوده که با بررسی مستندات کتابخانه ای و تطبیق اطلاعات به‌دست آمده از طریق مشاهدات میدانی ، تلاش می کند به سوال اصلی تحقیق، یعنی "مولفه های هتروتوپیا در تعریف فضای باغ شاهزاده ماهان چگونه عینیت یافته اند؟" پاسخ دهد. یافته های پژوهش بیان می کند در این مکان یعنی فضای باغ شاهزاده ماهان، نهایت ماده به بینهایت معنوی ارتقاء یافته است. نتیجه اصلی این نوشتار را می توان در مکانیت باغ ایرانی با عینیت بخشی به هتروتوپیاهای خاطره، حضور، جامعه شمول، فرهنگی، ارزش محور و طبیعت مدار ، جهت حضور درونی انسان از طریق تعامل حسی با فضا خلاصه کرد. بنابراین قابلیت نمود هتروتوپیا، دلبستگی مکانی و شکل گیری رابطه احساسی با مکان باغ است.

کلیدواژه‌ها

باغ ایرانی؛ باغ شاهزاده ماهان؛ هتروتوپیا؛ دگرفضا؛ میشل فوکو

مراجع