نقش نهاد خویشاوندی در تأمین امنیت از منظر قرآن کریم با رویکرد انسان‏شناسی تاریخی

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 5، دوره 28، شماره 71، شهریور 1401، صفحه 95-121   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمود کریمی¹؛ محمدحسین شیرزاد^{* 2}؛ محمدحسن شیرزاد²

¹دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.

²دکترای علوم قرآن و حدیث، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

«امنیت» از ضروری‏ترین نیازهای آدمی در سرتاسر جهان است که شیوه تأمین آن، به طور گسترده مورد توجه قرآن کریم قرار گرفته است. با این حال، فاصله‏های تاریخی و گفتمانی از بافت نزول موجب شده است که آموزه‏های امنیتیِ قرآن کریم غالباً منحصر به مفاهیمی چون جهاد یا آیاتی چون انفال/60 شود و ابعاد مهم دیگری از آن از نظرها دور بماند. به منظور جبران بخشی از این خلأ مطالعاتی، در نوشتار حاضر کوشش می‏شود با اتّخاذ رویکرد انسان‏شناسی تاریخی به امنیت، یکی از منابع اصلی اما مغفول و کم‏شناخته‏ی امنیت در بافت نزول ـ یعنی نهاد خویشاوندی ـ به مطالعه گذاشته شود و بخش مهمی از آموزه‏های قرآنی در این باره بازکاویده شود. این پژوهش نشان می‏دهد که قرآن کریم برای بسط امنیت در جامعه، از ظرفیت این نهاد اجتماعی بهره برده و به طور ویژه از نقش خویشاوندی نَسَبی، خویشاوندی سَبَبی و خویشاوندی استعاره‏بنیاد در تأمین امنیت سخن گفته است.

کلیدواژه‌ها

امنیت در قرآن؛ بافت نزول قرآن؛ شناسی امنیت؛ انسان&rlm؛ شناسی تاریخی

مراجع

منابع انگلیسی
40. Alexander Sima, (2003), Epigraphische Notizen zu Abraha's
Damminschrift (CIH 541), Arabian Archaeologo and Epigraphy
,Volume13, ssue1, P. 126-132.
41. Christian Darles, Christian Julien Robin, Jérémie Schiettecatte,
Ghassan El Masri,(2011), Contribution à une meilleure compréhension
de l'histoire de la digue de Ma'rib au Yémen, J. halshs-00934878 V1.
>9۴ >مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، شمارۀ 7۱ ،سال بیست و هشتم، بهار و تابستان ۱۴0۱ ش
Historical Approaches to Quran and Hadith Studies, vol. 71, year 28, Spring & Summer 2022
42. Iwona Gajda, Christian Robin, (2011), Le royaume de Ḥimyar à
l'époque monothéiste. L'histoire de l'Arabie du Sud ancienne de la fin
du IVe siècle de l'ère chrétienne jusqu'à l'avènement de l'islam, J.
Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, Vol. 161, No.
2, pp. 476-480.
43. Kühn, P., Pietsch, D., Gerlach, I. 2010. Archaeological analyses
around a Neolithic hearth and the beginning of Sabaean irrigation in
the oasis of Ma’rib (Ramlat as-Sab’atayn, Yemen), Journal of
Archaeological Science, 37/6, 1305-1310.
44. Michael J. Harrower (2008), Mapping and dating incipient irrigation
in Wadi Sana, Hadramawt (Yemen), J. Proceedings of the Seminar for
Arabian Studies, 38: 1, 87-202.
45. Michael J. Harrower, (2010), Geographic Information Systems (GIS)
hydrological modeling in archaeology: an example from the origins of
irrigation in Southwest Arabia (Yemen), Journal of Archaeological
Science, 37, 1447–1452.
46. Mohammed Maraqten, Typology of Irrigation Systems in Ancient
Yemen in the Light of the Epigraphic Evidence, Proceedings of Water
and Life in Arabia Conference, 14th-16th December, 2014.
47. Simpson, St John. (2002), Queen of Sheba: treasures from ancient
Yemen, British Museum Press.
48. Wilkinson, T. J. (2003). Archaeological landscapes of the Near East.
University of Arizona Press.