فهم مارتین هایدگر از کاربرد مفهوم «تخنه» در جامعه یونان باستان و نسبت آن با هنر و تکنولوژی در جامعه مدرن

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 2، دوره 15، شماره 57، اسفند 1401، صفحه 31-47   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jss.2022.1949104.1420

نویسندگان

محسن حسینی کومله¹؛ محمدجواد صافیان اصفهانی^{* 2}؛ حسین اردلانی³

¹دانشجوی دکتری فلسفه هنر، دانشکده هنر و معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

²دانشیار گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران (نویسنده مسئول). [e-mail]

³استادیار گروه فلسفه هنر، دانشکده هنر و معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران

چکیده

مارتین هایدگر متفکر آلمانی یکی از تاثیرگذارترین نظریه­پردازان تاریخ فلسفه بوده که آرای او علی‌الخصوص نقد او به تاریخ فلسفه و متافیزیک مورد توجه شمار زیادی از اندیشمندان بعد از خود بوده است. هنر و تکنولوژی به مانند انبوه مقولاتی که هایدگر به آن‌ها پرداخته است، مفاهیمی هستندکه مورد توجه هایدگر واقع شده و هم­چنین در مکتوب­هایی جداگانه به آن‌ها پرداخته است. از طرفی، آن چه امروز به عنوان هنر و رشته‌های هنری شناخته می‌شود در جامعه یونان باستان جزئی از یک مفهومی کلی‌تر با عنوان «تخنه» "Techne" تلقی می‌شد. از سویی دیگر تکنولوژی نیز هم به لحاظ ریشه لغوی و هم به لحاظ جایگاه مفهومی آن ریشه در تخنه یونانیان دارد. بنابراین هایدگر در تحلیل هر دو مفهوم مورد بحث (هنر و تکنولوژی)، از جایگاه مفهوم تخنه در نزد جامعه پیشافلسفی یونان باستان بهره برده و نتایج کلی او در این دو حوزه با استعانت از همین خوانش او بوده است. در این مقاله روش تحلیل هایدگر که پدیدارشناسی هرمنوتیک است و هم­چنین نقدهای او به تاریخ فلسفه و متافیزیک خصوصاً در تحلیل مفهوم تخنه راهگشا بوده و مواضع او در باب هنر و تکنولوژی با تکیه بر مفهوم تخنه در پرتو حقیقت روشن می‌شود. روش تحقیق در این مقاله بنیادی است­که به صورت تحلیل محتوا انجام گرفته و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای صورت گرفته است. در این مقاله سوالاتی که مورد پژوهش قرار می‌گیرند از این قرارند: 1. خوانش هایدگر از مفهوم تخنه در جامعه یونان باستان چیست؟ 2. نسبت بین هنر و تکنولوژی با تخنه در دوران پیشافلسفی یونان باستان و نیز دوران معاصر چگونه است؟ هدف انجام این پژوهش تبیین جایگاه نگاه نقادانه به تاریخ فلسفه، خصوصاً در حوزه هنر و تکنولوژی معاصر در حوزه جامعه­شناسی است.

کلیدواژه‌ها

تخنه؛ مارتین هایدگر؛ جامعه؛ یونان باستان؛ هنر؛ تکنولوژی

مراجع

ریخته‌گران، محمدرضا، 1389، هنر،زیبایی و تفکر، نشر ساقی، تهران

ریخته‌گران، محمدرضا، 1392، هنر از دیدگاه مارتین هیدگر، فرهنگستان هنر، تهران

ریخته‌گران، محمدرضا، 1393، حقیقت و نسبت آن با هنر، نشر سوره مهر، تهران

کوکلمانس، یوزف، 1388، هیدگر و هنر، مترجم: محمدجواد صافیان، نشر پرسش، تهران

هیدگر، مارتین، 1395، پرسش از تکنولوژی، مترجم شاپور اعتماد، نشر مرکز، تهران

هیدگر، مارتین، 1392، سرآغاز کار هنری، مترجم پرویز ضیاشهابی، نشر هرمس، تهران

پورحسینی، بهرنگ، 1391، هایدگر و هنربزرگ یونان باستان، کیمیای هنر، شماره 1، تهران.

رامین، فرح، 1391، هنر؛ تنها راه نجات (نگاهی به فلسفه هنر هایدگر و نسبت آن با اندیشه متفکران مسلمان، نشریه مشرق موعود، شماره 6، تهران.

معین زاده، مهدی، 1394، هنر به مثابه برون شو از گشتل تکنولوژی، فصلنامه روش شناسی علوم انسانی، شماره85

موسوی‌مهر، سید محمدمهدی، 1389، پایان نامه دکتری با عنوان: تبیین و تحلیل عناصر اصلی فلسفه تکنولوژی هیدگر، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران

Bambrough, R. Demiurge, 1967,  in D. M. Borchert, Encyclopedia of Philosophy (pp. 697-699), New York: Thomson Gale.

Partridge, E., 1966, Origins, An Etymological Dictionar, London: Taylor & Francis e-Library.

Mahoney, Brendan, 2014, Heidegger and the Art of Technology:  A Response to Eric Katz, Environmental Philosophy,11:2, 279–306.

Tabachnick , David E., 2004, Techne, Technology and Tragedy, Augustana University College, Technè 7:3.   

KOZEL, SUSAN, 2005, 'Revealing Practices' Heidegger's techne interpreted through performance in responsive systems, Performance Research, Taylor & Francis Ltd, pp.33-44

Lovitt ,William, 1980, Heidegger's Perspective on what is Happening Today: Techne and Technology, Philosophy Today.