کالبدشکافی بحران سیاسی ـ امنیتی افغانستان ازاشغال تا نا امنی(2022)وتاثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 2، دوره 14، شماره 51، تیر 1401، صفحه 14-26   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pir.2022.1964773.3541

نویسنده

رشید رکابیان^*

دانشگاه هیات علمی گروه علوم سیاسی

چکیده

متأثر از تحولات اخیرافغانستان که منجر به سقوط دولت«اشرف‌غنی» از اریکۀ قدرت شد، ملت افغانستان ونیروهای نظامی این کشوربدون هیچ مقاومتی حکومت را دراشغال طالبان دیدند وشرایط ناامنی دیگری براین کشورحاکم شد.علاوه براین گروه تروریستی داعش برای مقابله با طالبان برعملیات انتحاری ونا امنی دراین کشور افزود ودرحال حاظراین کشوربدون دولت ودرمنازعات ناامنی بسرمی‌برد.(مساَله)پژوهش پیش‌رو با هدف بررسی تحولات و کنشگرانِ میدانیِ مؤثردرافغانستان کوشیده است تا با تأسی از مؤلفه‌های تئوریکِ مطالعات امنیتی جهان سوم و با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد(هدف-روش) که فقدان امنیت در سامان سیاسیِ نوینِ افغانستان متأثر از چه عواملی می‌باشدو تاثیر آن بر جمهوری اسلامی ایران چیست؟(سؤال) فرضیۀ قابل طرح به‌عنوان یافتۀ پژوهش ناظر بر آن است که انباشت مؤلفه‌هایِ مانع و پَس‌ران در دولت‌سازی موجب شده‌است تا افغانستان امروزی به‌عنوان جامعه‌ای از هم گُسیخته، مُضمحل و واگرا، که در مارپیچِ تنازلی منازعه، ناامنی و فقر قرار دارد به بهشت تروریست‌های مدرن از جمله طالبان وداعش بدل شود؛ گروه‌هایی که با تمسُک به عنصر دین و با هدف کسب قدرت سیاسی، نه‌تنها در داخل مانع ایجاد هرگونه مردم‌سالاری نهادمند شده‌اند، بلکه در سطحی گسترده‌تر امنیت جمهوری اسلامی ایران، منطقه و حتی نظام بین‌الملل را آماج حملات تروریستی خود قرار داده‌اند(یافته ها)

کلیدواژه‌ها

دولت ورشکسته؛ افغانستان؛ امنیت؛ بحران.طالبان؛ ایران

مراجع

-ایوب، محمد؛ محمودی، احمد (1381.) «معضل امنیت ملی در جهان سوم ،»مطالعات راهبردی،شماره16.

-پهلوان، چنگیز، (1377)افغانستان عصر مجاهدین و برآمدن طالبان،تهران: نشر قطره -تمنا،فرامرز( ،1387.)سیاست خارجی آمریکا در افغانستان،تهران:انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-دهبانیپور، رضا؛ مختاری، علی (1398.) «مواجهه دولت لیبی با چالش های جهانی شدن حقوق بشر ،»دوفصلنامه مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل، دوره سوم، شماره1. 25 / فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی  شمار ه51  تابستان 1401  صص 14-26

-رضوی

نژاد، سیدامین؛ ملکمحمدی، حمیدرضا (1397.) «درآمدی تحلیلی بر مسئله شناسی در سیاستگذاری امنیتی»،فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دوره هشتم، شماره27صص121-143

-رکابیان، رشید؛ محمدنیا، مهدی؛ علهپور، مهرداد (1398.) «بحران دولت در لیبی و امنیت اروپا»،فصلنامه تحقیقات سیاسی بینالمللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شماره39.صص76-98.

-جوادیارجمند،محمدجعفروهمکاران(1394،)سیر تحول سیاست خارجی آمریکا نسبت به افغانستان بر اساس نظریات ژئوپلتیک ،فصلنامه ژئوپلتیک،صص45-66

-حسینی،سید اصغر کیوان واسدالله حبیبزاده(1398)امریکا و چالش افغانستان؛ از «نبرد حداقلی» به سوی «واقعگرائی اصولی2001- 2019،فصلنامه سیاست جهانی،صص121-148

-خاتمیخسروشاهیابراهیم ،(1383)کتاب آسیا (3)، (ویژه افغانستان پس از طالبان)،تهران: موسسه ابرار معاصر تهران

-سعادت، علی؛ بختیاری، ارشد؛ میکائیلی، مهدی (1391.) «چالش های دولت ـ ملت سازی در آسیای مرکزی»،فصلنامهرهنامه سیاستگذاری، سال سوم، شماره2.

-ساوه درودی، مصطفی،1400،ظهور مجدد طالبان و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایرانتهدید یا فرصت،فصلنامه دولتپژوهی جمهوری اسلامی ایران،سال هفتم، شماره سوم،صص145-170

-سجادی ،لطیف،1400،طالبان و باورهای دگم اندیش در قبال سیاست و حکومت، روزنامه روز افغانستان

-سبحانی، مهدی(،1388)راهبرد جدیـد آمریکـا در افغانـستان"،فـصلنامه سیاسـت خـارجی،شماره89

-سردارنیار ،خلیل الله وسیدمهدی حسینی (1393)چالشهای اجتماعی دولت سازی مدرندر افغانستان،فصلنامه سیاست جهانی،صص156-178

-شفیعی، نوذر،1388بازتولید قـدرت در افغانـستان: تبیـین قـدرتیـابی طالبـان"،مطالعـاتاوراسیای مرکزی، سال دوم، شماره4،صص78-99

-شاملو،مهدیوکیومرثیزدانپناهدور،زمستان(1382.)«روند باز سازی افغانستان: موانع و چالش های پیش رو»،فصلنامه نهضت، سال چهارم، شماره16،صص68-89

-طنین، ظاهر، (1384.)افغانستان در قرن بیستم،تهران، نشر عرفان. -عبداللهخانی، علی (1392.) « نظریه های امنیت ،»تهران: ابرار معاصر تهران.

-عصمت الهی،محمدهاشم ودیگران(1378)جریان پرشتاب طالبان،تهران،الهدی

-عارفی، محمد اکرم؛(1378)«مبانی مذهبی و قومی طالبان»، نشریه علوم سیاسی، ش4، بهار.

-فوزی،یحیی،1389،گونهشناسی فکری جنبشهای اسلامی معاصر وپیامدهای سیاسی-امنیتی آن در جهان اسلام،فصلنامه مطالعات راهبردی،ش4،سال13،صص151-175

-کاتزنشتاین، پیتر. جی (1390.) « فرهنگ امنیت ملی؛ هنجارها و هویت در سیاست خارجی ،»تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-(، فردریک، گرر،1386احیای پاکستان، و افغانستان اختلافات یابی )ریشهخـرمـی، محمدامین ترجمه: طالبان، ماهنامههمشهری دیپلماتیک، شماره هفدهم، شهریور

-ملازهی، پیرمحمد،"(1386)معامله قدرت"، آذر ،همشهری دیپلماتیک، شماره20 . -نیاکویی، سیدامیر (1392.) «بررسی بحران های عراق و سوریه در پرتو نظریه های امنیتی»،فصلنامه سیاستجهانی، دوره دوم، شماره 1.صص26-49

-نیاکویی، سیدامیر؛ پیرمحمدی، سعید (1398 ). «سیاستگذاری امنیتی ایران در قبال منازعات خاورمیانه پس از بهار عربی ( 2018 ـ 2011 ،»)فصلنامه سیاستگذاری عمومی، دوره پنجم، شماره1.صص145-169

-نیاکویی، سیدامیر؛ اعجازی، احسان (1395.) «و اکاوی بحران امنیتی در یمن: علل و زمینه ها»،فصلنامهتحقیقات سیاسی بینالمللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، شماره28.صص98-116 26 کالبد شکافی بحران سیاسی - امنیتی .../

-نورمحمدی ، مرتضی ومحمدعارف فصیحی دولت شاهی1397، تبیین عوامل مؤثربرناکامی دولت درافغاستان درپساطالبان درنظریه رهنمود مجموعه امنیتی منطقهای ،فصلنامه جامعه شناسی سیاسی جهان اسلام،صص175-195

-واعظی، محمود (1389)ایران و تهدیدات ناشی از بیثباتی در افغانستان»،پژوهشنامه سیاست خارجی، شماره ،26صص15-46.

-( حمید، هادیان،1388شمـاره راهبرد، فصلنامه افغانستان، در سازی ملت دولت ساختاری )ضعف51،مـرکـز تحقیقات استراتژیک،صص145-169

-هانتینگتون، ساموئل (1375.) « سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی ،»ترجمه محسن ثلاثی، چاپ دوم، تهران: نشر علم.