تعیین پیشران های کلیدی مؤثر بر توسعه گردشگری خلاق مبتنی با رویکرد آینده پژوهی (نمونه موردی: شهر ایذه)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 5، دوره 18، شماره 4 - شماره پیاپی 65، اسفند 1402، صفحه 57-70   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مسعود کاوسی¹؛ حمید صابری^{* 2}؛ مهدی مومنی³؛ احمد خادم الحسینی⁴

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، مرکز تحقیقات گردشگری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

²استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، مرکز تحقیقات گردشگری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

³دانشیارگروه جغرفیا و برنامه ریزی شهری، مرکز تحقیقات گردشگری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

⁴دانشیارگروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، مرکز تحقیقات گردشگری، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

مقدمه: گردشگری خلاق از جمله موضوعاتی است که مسئولان و برنامه­ ریزان شهری همواره آن را مورد توجه قرار می­دهند؛ چرا که در صورت رشد و توسعه گردشگری در یک شهر، اقتصاد آن شهر رونق یافته و سبب بهبود کیفیت زندگی ساکنان می­گردد.
هدف: در این پژوهش هدف تعیین پیشران­های کلیدی مؤثر بر توسعه گردشگری خلاق شهر ایذه با رویکرد آینده پژوهی است. 
روش‌شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی از نظر ماهیت براساس روش­های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که با به کار گیری ترکیبی از مدل­های کمّی و کیفی انجام گرفته است. شیوه جمع­ آوری در این تحقیق اسنادی و کتابخانه­ای بوده است. داده­های کیفی پرسشنامه باز و از طریق مصاحبه و بررسی اسناد و داده ­های کمّی مورد استفاده به صورت عددی و از طریق وزن دهی پرسشنامه­ ها به صورت دلفی تهیه شده است. جامعه آماری تحقیق را 60 نفر از کارشناسان تشکیل داده­اند. در نهایت جهت تجزیه و تحلیل متغیرها از نرم­افزار Mic Mac بهره گرفته شد.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر ایذه می­باشد.
یافته ­ها: براساس یافته­ ها، در بین 45 متغیر مورد بررسی، برنامه­ های آموزشی گردشگری، فضاهای جذاب شهری، کیفیت زندگی و بانک اطلاعات گردشگری، درحیطه عوامل تأثیرگذار قرار گرفته­اند و متغیرهایی که در طیف دو وجهی شناسایی شدند نیز قابلیت تبدیل شدن به متغیرهای اثرگذار را نیز دارند. در نهایت براساس تأثیرات متغیرها، روابط مستقیم و غیرمستقیم متغیرها در 5 طیف بسیار ضعیف، ضعیف، متوسط، نسبتاً قوی و تأثیرات بسیار قوی دسته بندی شده­اند.
 نتایج: نتایج عوامل تأثیرگذار و تأثیرپذیر نشان دهنده آن است عوامل کالبدی - محیطی، اجتماعی - فرهنگی، اقتصادی و نهادی - سازمانی، بیشترین تأثیرگذاری را بر گردشگری خلاق شهر ایذه دارند.

کلیدواژه‌ها

پیشران های کلیدی؛ گردشگری خلاق؛ آینده پژوهی؛ شهر ایذه

مراجع

احمدی فرد، نرگس و دادازاده سیلابی، پروین. (1398). تعیین عوامل کلیدی توسعه گردشگری براساس رویکرد تحقیقات آتی (طالعه موردی: استان مازندران). مجله جغرافیا و محیط زیست، 9(1)، 89-73.

الداغی، زهرا، ابراهیمی، عبدالحمید، شجاعی، سامره، دیده خانی، حسین. (1399). تدورین سناریوهای توسعه منطقه گردشگری استان گلستان با رویکرد آینده پژوهی. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 18(58) 74-59.

 بسته نگار، مهرنوش؛ حسنی، علی و خاکزار بفروئی، مرتضی. (1396). طراحی مدل مفهومی گردشگری خلاق، فصلنامه گردشگری و توسعه، 6(2)، 108-81.

خراسانی، محمدامین و نوروزی فرد، هاشم. (1396). برنامه‌ریزی راهبردی توسعه گردشگری روستایی در نواحی روستایی شهرستان ایذه (نمونه مورد مطالعه روستای شیوند). مجله جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، 6 (18)، 134-119.

رسولی، نشمیل؛ موسوی، میرنجف و هوشیار، حسن. (1399). تدورین سناریوهای گردشگری خلاق در شهر ارومیه. فصلنامه دانش شهرسازی، 4(4) 101-116.

زال، محمد حسین؛ دوستی، فرشته و رمضان­زاده، مهدی. (1398). سنجش ظرفیت‌های‌‌ گردشگری خلاق درکلان‌شهر تبریز. نشریه گردشگری، 6(2)، 13-1.

زالی، نادر. (1388). آینده نگاری توسعه منطقه­ای با رویکرد برنامه­ریزی سناریو مبنا (موردی: استان خوزستان). رساله دکتری تخصصی، رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تبریز.

زالی، نادر و عطریان، فروغ. (1395). تدوین سناریوهای توسعه گردشگری منطقه ای براساس اصول آینده پژوهی (موردی: استان همدان). نشریه آمایش سرزمین، 8(1)، 131-107.

زیاری، کرامت­الله؛ اردلان، سعید؛ سعیدی رضوانی، نوید و حبیبی، کیومرث. (1401). الگوی گردشگری خلاق مبتنی بر رویکرد بازآفرینی فرهنگ‌محور با تأکید بر ایدۀ شهر خلاق، فصلنامه گردشگری و توسعه، 11(1)، 52-35.

سالاری پور، علی اکبر؛ حسام، مهدی؛ برادران شکر لو، آرش و حمیدی، آرمان. (1399) توضیح راهبردهای توسعه گردشگری خلاق شهر رشت. فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه پایدار گردشگری، 7(3)، 142-127.

صفایی پور، مسعود؛ جعفری یحیی. (1400). تحلیل وضعیت مؤلفه­های گردشگری خلاق در کلان شهر تبریز به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 21(60)، 126-107.

صابری فر، رستم. (1399). نقش گردشگری خلاق درماندگاری گردشگران و اثر آن بر توسعۀ اقتصادی (نمونۀ موردی بشرویه خراسان جنوبی). برنامه ریزی و آمایش فضا،  24( 4)، 177-207.

طالبی­فرد، رضا؛ ملکی، سعید؛ علی اکبری، افسانه و حسینی شه پری، نبی الله. (1399). ارزیابی اثرات اقتصادی و اجتماعی گردشگری بر روستاهای جذاب گردشگری شهرستان‌های ایذه و باغملک. مجله پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، 10(3)، 37-21. 

علی اکبری، اسماعیل؛ مرصوصی، نفیسه و جلال آبادی، لیلا. (1399). تدوین سناریوهای مؤثر بر آینده گردشگری شهر کرمان با رویکرد آینده پژوهی. فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، 15(50) ،60-35.  

فدایی، مهرناز؛ سلیمانی، حسین؛ گندمکار، امیر و غفاری، سید رامین. (1401).  بررسی نقش بافت­ها با ارزش روستایی در توسعه گردشگری روستاهای دهستان سمام شهرستان املش در استان گیلان. فصلنامه مطالعات و بر نامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 17(3)، 611-599.

قائمی راد، طیبه؛ حاتمی­نژاد، حسین؛ زیاری، کرامت الله و پوراحمد، احمد. (1401). بررسی وضعیت زیست محیطی گردشگری شهری با استفاده از روش جای پای اکولوژیک (مورد مطالعه : شهر رشت). فصلنامه مطالعات و برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 17(1)، 130-119.

قنبری، یوسف؛ رحیمی، راضیه و برقی، حمید. (1399). تأثیر عوامل محیطی - رفتاری بر تحقق گردشگری خلاق در روستاهای هدف گردشگری استان اصفهان. فصلنامه برنامه­ ریزی توسعه گردشگری، 9(32)، 18-1.

مصاحبی پورفرد، مریم؛ خادم الحسینی، احمد؛ صابری، حمید و مختاری ملک آبادی، رضا. (1400). شاخص سازی گردشگری خلاق شهری با رویکرد ایرانی اسلامی (موردی: شهر اصفهان). فصلنامه گردشگری و توسعه، 10(4)، 71-1.

مکیان، سادات و بذرافشان، مرتضی. (1396). گردشگری خلاق. تهران: انتشارات مهکامه.

موسوی، علی؛ بیگ محمدی، حسن و صرامی، حسین. (1400). تحلیلی بر نقش گردشگران خلاق در جذب گردشگران (موردی: شهر اصفهان). نشریه جغرافیا و مطالعات محیطی، 10(37)، 71-61.

نجفی، اکبر؛ گراوند، یونس؛ قومی اویلی، علی و قاسمی وسمه جانی، علی. (1398). انتخاب منطقۀ نمونۀ گردشگری در استان خراسان جنوبی با استفاده از تکنیک ANP. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 17(56)، 158-139.

نظم­فر، حسین و علی بخشی، آمنه. (1400). آینده پژوهی برنامه ­ریزی توسعه گردشگری (موردی: استان اردبیل). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 21(63)، 79-59.

Aksit, A. N. (2014). Creative Tourism. The Journal of International Social Research, 7(31), 775-798.

Castro, C. M. D. (2012). New Technology and Creative Tourism: A Case Study For t City of Porto As Novas Tecnologias E O Turismo Criativo, Estudo De Caso Da Cidade Do Porto (Doctoral Dissertation), 1-92.

Ching-Fu, C., & Shih-Huan, C. (2019). Antecedents and consequences of perceived coolness for Generation Y in the context of creative tourism - A case study of the Pier 2 Art Center in Taiwan. TourismManagement, 72(3), 121-129.

Campbell, C. (2010). Creative Tourism Providing a Competitive Edge. Publisher Visit  Britain, 3(20), 55- 68.

Crouch, G, I. (2010). Destination Competitiveness: An Analysis of Determinant Attributes. Journal of Travel Research, 5(1), 27- 45.

Florida, Richard L. (2011). Creativity and Prosperity: The Global Creativity Index. Martin Prosperity Institute,1-45.

Gordin, V., & Matetskaya, M.(2012). Creative Tourism in Saint Petersburg: The State of the Art. Journal of Tourism Consumption and Practice, 4(2), 55-68.

Horng, J. S., Tsai, C. Y., Yang, T. C., & Liu, C. H. (2016). Exploring the Relationship Between Proactive Personality, Workenvironment And Employee Creativity Among Tourism And Hospitality Employees. International Journal of Hospitality Management, 54, 25-34.

Marujo, N., Serra, J., & Do Rosário Borges, M. (2020). The creative tourist experience in the Alentejo region: A case study of the Creatour project in Portugal. In Advances in Tourism. Technology and Smart Systems, 171, 705-714.

ozcu, Ö. K., & İçöz, O. (2010). A Model Pro-posal on the Use of Creative Tourism Experiences in Con-gress Tourism and the Congress Marketing Mix. PASOS Revistade Turismoy PatrimonioCultural, 8(3),105-113.

Richards, G. W., & Raymond, C. (2000). Creative Tourism. ATLAS News, No. 23, PP. 120.

Rodríguez-Gutiérrez, P, Santa Cruz, F. G., Gallo, L. S. P., & López-Guzmán, T. (2020). Gastronomic satisfaction of the tourist: Empirical study in the Creative City of Popayán, Colombia. Journal of Ethnic Foods, 7(1), 1-12.

Tan, Siow-Kian., Kung, Shiann-Far., & Luh, Ding-Bang. (2013). A Model of Creative Experience in Creative Tourism. Annals of Tourism Research, 41, 153-174.