بررسی شاخص های موثر در کیفیت زندگی‌ روستایی (مطالعه موردی: دهستان عثمانوند- شهرستان کرمانشاه)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 19، دوره 18، شماره 4 - شماره پیاپی 65، اسفند 1402، صفحه 251-264   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شهرام داروگری¹؛ پروانه زیویار^{* 2}؛ علیرضا استعلاجی³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²دانشیارگروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران

³استاد گروه جغرافیا,و برنامه ریزی روستایی، واحد یادگار امام خمینی(ره)شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران

چکیده

مقدمه: کیفیت زندگی یکی از اساسی‌ترین مفاهیم توسعه در عصر حاضر است که به بررسی و ارزیابی رفاه عمومی فرد و جامعه می‌پردازد.
هدف: هدف از این مقاله تأثیر شاخص‌های کیفیت زندگی از دیدگاه روستاییان با رویکرد مدل سازی معادله‌ ساختاری می‌باشد. تحقیق حاضر به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی است.
 روش‌شناسی تحقیق: برای دستیابی به اهداف تحقیق، ابتدا با استفاده از فرمول کوکران، نمونه آماری مورد پرسش تعداد 225 سرپرست خانوار تعیین گردید. این تعداد با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده ­ها با استفاده از نرم افزار SPSS و مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) انجام شده است. در این تحقیق متغیرهای مشاهده شده برای چهار مؤلفه اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و محیطی به دست آمد. چهار مدل تحلیل عاملی مرتبه اول برای اندازه گیری چهار زیر مقیاس کیفیت زندگی تدوین و اعتبار سنجی شد. نهایتاً چگونگی نقش و تأثیر متغیرهای مشاهده شده و مؤلفه‌های چهارگانه حاصل از آن‌ها بر کیفیت زندگی به عنوان متغیر وابسته پنهان اصلی، و روابط بین آن‌ها به کمک یک مدل ساختاری تحلیل عاملی تأییدی (CFA) پنج عاملی مرتبه دوم تحلیل شد.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر، روستاهای دهستان عثماوندان شهرستان کرمانشاه است.
 یافته­ ها: یافته­ ها از پردازش و اعتبار قابل قبول هر چهار مدل اندازه گیری کیفیت زندگی و تحقق اهداف و نیز مدل پنج عاملی مرتبه دوم برای بررسی کیفیت زندگی، بر اساس داده‌های گرد آوری شده بود.
 نتایج: نتایج پژوهش نشان داد که شاخص اجتماعی به میزان 93/0، شاخص محیطی به میزان 97/0، شاخص کالبدی به میزان 99/0 و شاخص اقتصادی با کمتریت تأثیر به میزان 25/0 بر کیفیت زندگی تأثیر داشته­ اند.

کلیدواژه‌ها

کیفیت زندگی؛ نواحی روستایی؛ دهستان عثمانوند؛ شهرستان کرمانشاه

مراجع

اسمعیلی، فضل الله. (1394). ارزیابی و سنجش میزان کیفیت زندگی در مناطق روستایی نمونه موردی: دهستان بناجوی شمالی از توابع شهرستان بناب. مجموعه مقالات دومین کنفرانس ملی مهندسی عمران و توسعه پایدار ایران.

امیری میکال، محمد؛ پوررمضان، عیسی؛ آمار، تیمور و بیگدلی، آتوسا. (1401). تحلیل فضایی کیفیت زندگی در نقاط روستایی با تاکید بر بعد نهادی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان لاهیجان). مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 17(1)، 88-77.    

بریمانی، فرامرز و بلوچی، عثمان. (1392). ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی با استفاده از سامانه‌های هوشمند (منطق فازی) (مطالعه موردی: دهستان مهبان شهرستان نیک شهر). فصلنامه پژوهش­های روستایی، 4(3)، 613-585.

پوررمضان، عیسی و مهرزاد، سهیلا. (1393). ارزیابی سنجش کیفیت زندگی در نواحی روستا بخش کلاچای شهرستان رودسر. مجموعه مقالات دوازدهمین کنگره انجمن جغرافیایی ایران با محوریت آمایش سرزمین،الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت.

جمینی، داود و جمشیدی، علیرضا. (1393). بررسی توزیع فضایی کیفیت زندگی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: منطقه اورامانات استان کرمانشاه). فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه­ ای، 12(22)، 211-191.

حسن ذال، محمد؛ رمضان­زاده لسبوئی، مهدی ومیر شجاع، سیده صغری. (1393). تحلیل تطبیقی کیفیت زندگی در روستاهای مقصد گردشگری (روستاهایی اوجی­آباد و نوا: شهرستان آمل). مجموعه مقالات همایش ملی توسعه پایدار فضایی در سواحل دریای خزر، مازندران، دانشگاه مازندران.

رضوانی، محمدرضا و منصوریان، حسین. (1387). سنجش کیفیت زندگی: بررسی مفاهیم، شاخص­ها، مدل­ها و ارائة مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی. فصلنامة روستا و توسعه، 11(3)، 26-1.

شاهرخی ساردو، صالح و نوری­پور، مهدی. (1394). بررسی وضعیت شاخص­های کیفیت زندگی در مراکز دهستان­های شهرستان جیرفت. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 5(2)، 40-19.

عینالی، جمشید؛ بوزرجمهری، خدیجه؛ نظری شیخی، معصومه؛ دهبانژاد، اکبر و رومیانی، احمد. (1396). تحلیل نقش فضاهای عمومی در ارتقای کیفیت سرزندگی روستاییان (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان الشتر). فصلنامه مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 12(3)، 639-619.

قالیباف، محمدباقر؛ رمضان­زاده لسبویی، مهدی و یاری شگفتی، اسلام. (1388). سنجش میزان رضایتمندی ساکنان روستایی از کیفیت زندگی و آثار آن بر امنیت مناطق مرزی (مطالعه موردی: بخش نوسود استان کرمانشاه). فصلنامه روستا و توسعه، 12(3)، 184-163.  

قنبری، یوسف؛ رحیمی، حمزه و احمدیان، مهدی. (1392). بررسی سنجش و ارزیابی شاخص کیفیت زندگی در مناطق روستایی (مطالعة موردی: دهستان میانده، شهرستان فسا). مجله پژوهش و برنامه ­ریزی روستایی، 2(3)، 95-73. بر

گل کار،کورش. (1393). آفرینش مکان پایدار، تأملاتی در باب نظریه طراحی شهری. چاپ دوم، تهران:  انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

غلامی، محمد؛ سجاسی قیداری، حمدالله و عنابستانی، علی اکبر. (1403).  تحلیل رابطه زیست پذیری مساکن روستایی باکیفیت زندگی روستاییان (مطالعه موردی: شهرستان زیرکوه، دهستان زیرکوه). فصلنامه مطالعات برنامه ­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 19(1)، انتشار آنلاین.  

مرکز آمار ایران. (1395). نتایج تفصیلی سرشماری نفوس و مسکن. شهرستان کرمانشاه.

مهندسین مشاور سبز اندیشه. (1387). گزارش بازنگری طرح هادی روستای "حسن آباد" دهستان حسن­آباد، بخش مرکزی، شهرستان اسلام آباد غرب.

Baumgartner, H., & Homburg, C. (1995). Applications of structural equation modeling in marketing research: A review. International Journal of Research in Marketing, 13, 139–161.

Dissart, J., & Deller, S. (2000). Quality of Life in the Planning Literature. Journal of Planning Literature, 15, 135-161.

Das, D. (2008). Urban Quality of Life: A case study of Guwahati. Social Indicators Research, 88, 297-310.

Shook, C. L., Ketchen, D. J. JR., Hult, G. T.M., & Kacmar, K.M. (2004) .An assessment of the use of structural equation models in strategicmanagement research. Strategic Management Journal, 25, 397–404.

Lee, Y. J. (2008). Subjective quality of life measurement in Taipei. Journal Building and Environment, 43(7), 1205-1215.

Omide, R. (2008). Quality of Life in Development Planning in Iran, A thesis Presented for the Master of Science Degree, by Supervisor Dr. Golamreza Ghaffary, University of Tehran Facility of S.

Werts, C. E., Linn, R. L., & Joreskog, K. G. (1974). Quantifying unmeasured variables. Measurement in the Social Sciences (H. M. Blalock, Jr., Ed.)

Pacione, M. (2003). Urban Environment Quality and human well-being, a social  Geographical perspective. Journal of Landscape and urban planning, 65(2), 19-30.

WWW.Google earth.  پایگاه تصاویر ماهواره­ای