ارائه الگوی راهبردی سیاست همسایگی برای جمهوری اسلامی ایران

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 1، دوره 14، شماره 52، آذر 1401، صفحه 1-15   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pir.2022.1957723.3501

نویسندگان

بهار راوندی¹؛ کیهان برزگر^{* 2}؛ علیرضا ازغندی³

¹دانشجوی دکتری علوم سیاسی ، دانشکده حقوق ،الهیات و علوم سیاسی ، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، دانشکده حقوق ،الهیات و علوم سیاسی ، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

³گروه علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

ایران، پس از چین، پرهمسایه‌ترین کشوردنیا است، امادرسال‌های اخیر با کمترین تعامل اقتصادی با این کشورها، از مزایای آن، در سایه سنگین و میراث گفتمان واگرایی با بیشتر کشورهای همسایه محروم مانده است. ماهیت سیاست خارجی تک بعدی ایران پساانقلابی در بعد سیاست همسایگی از آن جهت مورد انتقاد است که به ناکامیها و نومیدی‌ها در مناسبات فرامرزی کشور افزوده است؛ به ویژه آنکه، توسعه را از دسترس دور کرده است.
پرسش اصلی این پژوهش آن است که در شرایط حساس کنونی، کدام راهبرد جامع را برای سیاست همسایگی ایران می‌توان تدوین نمود. این پژوهش با این فرض که در سطوح جغرافیای سیاست خارجی لازم است با انتخاب سطح همسایگی از میان سطوح چهارگانه جغرافیایی(همسایه، منطقه، فرامنطقه، بین‌الملل) سیاست خارجی را از نو بنیان نهاد، به بازآفرینی مفاهیم سیاست همسایگی اقدام نموده است.
چارچوب نظری پژوهش بر اساس مفاهیم سیاست همسایگی شامل مفاهیم جغرافیایی و سیاسی توسط خود پژوهشگر تدوین شده است.
این پژوهش بر مبنای روش تحلیل راهبردی مرحله‌ای با اتکا بر مدیریت راهبردی دیوید استوار است. الگوی راهبردی سیاست همسایگی برای ج.ا ایران از عوامل زیر تاثیر می‌گیرد: منابع و راهنمای استخراج راهبرد، تلفیق منابع در طراحی الگویی برای سیاست همسایگی، تبیین شاخص های راهبردی سیاست همسایگی

کلیدواژه‌ها

الگوی راهبردی؛ سیاست همسایگی؛ چندهمسایگی؛ سیاست خارجی؛ واگرایی؛ همگرایی

مراجع

14/ فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی  شمار ه52  پاییز 1401  صص 1-15 منابع

-اطاعت، جواد؛ احمدی، ابراهیم(1394) تحلیل ژئوپلیتیکی روابط پاکستان و همسایگان: تنش ها و تهدیدها، تحقیقات سیاسی و بین المللی، دوره7، شماره24،1-24.

-حافظ نیا، محمدرضا(1381) جغرافیای سیاسی ایران، تهران: سمت.

-خلیلی، محسن(1397) ایران پرهمسایه و سیاست خارجی چندهمسایگی، پژوهشهای جغرافیای سیاسی ، دوره3، شماره3،123 -146.

-دیوید، فردآر(1392) مدیریت راهبردی،ترجمه علی پارسائیان و محمد اعرابی، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی.

-ذاکریان، مهدی؛حسن پور، جمیل(1388) تاثیر ایدئولوژی برسیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مقایسه با جم هوری خلق چین، مطالعات سیاسی، دوره2، شماره6،13-32.

-رمضانی، روح الله (1380) چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی.

-سرعلی، رضا؛ پوردیهیمی، شهرام(1395) همسایگی و همسایه بودن،صفه، دوره26، شماره72،5-24. -صدرا، علی رضا(1389،) الگوی راهبردی

- فرهنگی انتظار برای دولت زمینه ساز ظهور، مجله راهبرد بومی، سال یازدهم، شماره 105،1-25.

-طاهایی، سیدجواد، موسوی نیا، سیدرضا(1393) همسایگی؛ نظریه ای برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، پژوهشهای سیاست اسلامی،دوره1، شماره4،165-192.

-عرب پور، امیر حسین(1398) دیپلماسی اقتصادی ایران با همسایگان (گزارش)،تهران:دفتر مطالعات دیپلماسی اقتصادی، قابل دسترس در :neighbors-with-diplomacy-economic-https://iranthinktanks.com/iran/

-علی احمدی، علیرضا(1382) نگرش جامع بر مدیریت راهبردی، تهران : انتشارات تولید دانش. -قوام، سید عبدالعلی(1378) اصول سیاست خارجی و سیاست بین الملل، تهران: سمت.

-کریمیپور، یدالله(1380) مقدمه ای بر ایران و همسایگان (منابع تنش و تهدید)،تهران: جهاد دانشگاهی واحد خوارزمی.

-کریمیپور، یدالله؛ موفقیان، پرستو؛ خالدی،حسین(1394) جغرافیا؛ نخست در خدمت صلح (نگرشی به مناسبات ایران و همسایگان)، تهران: انتخاب.

-گیدنز، آنتونی(1384) جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

-مجتهدزاده، پیروز(1381) جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران. انتشارات سمت.

-مجتهدزاده، پیروز؛ عسگری، سهراب (1384) جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، تهران :انتشارات پیام نور.

-نوایی، عبدالحسین؛ غفاری فرد، عباسقلی (1388) تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه، تهران: سمت

-واتسلاف،هاول(1374) یادداشت هایی درباب اخلاق، سیاست، تمدن در دوران تحول، ترجمه محمد رفیعی

مهرآبادی، تهران:شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.