شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های تاب آوری از دیدگاه مدیران سازمان‌های دولتی استان کرمانشاه

مطالعات رفتاری در مدیریت

مقاله 2، دوره 13، شماره 32، اسفند 1401، صفحه 26-41   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مختار حیدری^{* 1}؛ غلامعلی طبرسا²؛ نادر شیخ الاسلامی³

¹دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، دانشکده مدیریت و علوم اجتماعی، تهران، ایران

²استاد، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده حسابداری و مدیریت، تهران، ایران

³استادیار گروه مدیریت دولتی دانشگاه آزاد اساتمی واحد تهران شمال

چکیده

واژه تاب‌آوری به‌منظور مقاوم‌سازی سازمان‌ها توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. تاب‌آوری سازمان‌ها در برابر بحران‌ها یکی از مفاهیم بسیار مهم نظری و کاربردی در ادبیات مدیریت و سازمان در سال‌های اخیر بوده است. امروزه با وجود توجه به تاب‌آوری و کاربرد فراوان آن در حوزه‌های مختلف در ارتباط با تاب‌آوری سازمانی درک نظری و عملی محدودی در ارزیابی و اندازه‌گیری آن وجود دارد. هدف این پژوهش شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های تاب‌آوری سازمانی است. روش پژوهش از نوع کیفی – کمی است. این پژوهش از لحاظ هدف از نوع توسعه‌ای- کاربردی و به لحاظ گردآوری داده‌ها از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل مدیران دولتی است که حداقل 10 سال سابقه فعالیت دارند. به‌منظور نمونه‌گیری در بخش کیفی از روش اشباع نظری و در بخش کمی نیز بر اساس تعداد مؤلفه‌های استخراج شده تعداد نمونه مشخص شد. نتایج حاکی از آن است که تاب‌آوری در سازمان‌های دولتی استان کرمانشاه شامل مؤلفه‌های؛ ارزش‌ها، برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی، هماهنگی، یادگیری، چابکی و کنترل هزینه است. در بخش کمی نتایج معادلات ساختاری نشان داد که ابعاد و مؤلفه‌های تاب-آوری در سازمان‌های دولتی سازمانی از برازش مطلوبی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

تاب آوری؛ ابعاد و مؤلفه‌های تاب آوری؛ سازمان‌های دولتی؛ استان کرمانشاه

مراجع

استادی ایرج، مرضیه؛ سلیمان پورعمران، محبوبه (1396). رابطه تاب‌آوری سازمانی با رقابت­پذیری و مزیت رقابتی پایدار (مورد مطالعه: شرکت سیمان بجنورد)، فصلنامه آینده­پژوهی مدیریت، 28 (108): 125 – 103.

پارسا، میکائیل (1400). طراحی الگوی تاب­آوری سازمانی در سازمان­های تجاری (مورد مطالعه: مجموعه صنعتی گلرنگ)، رساله دکتری، دانشگاه خوارزمی تهران، دانشکده مدیریت.

خواجه­پور، محمود. فارسیجانی، حسن، صداقت­پرست، الدار (1398) ارائه الگویی برای تاب‌آوری سازمانی در صنعت بانکداری. مطالعات مدیریت راهبردی، شماره سی و هفت: 81- 61.

خواستار، حمزه (1388). ارائه روشی برای محاسبه پایایی مرحله‌ی کدگذاری در مصاحبه‌های پژوهشی». فصلنامه علمی – پژوهشی روش شناسی علوم مدیریتی، 15(58): 174-161.

رضاپور نصرآباد، رفعت (1396). معیارهای اعتبار و پایایی در پژوهش­های کیفی. مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 6(4):499-493.

رفیعیان، مجتبی؛ رضایی، محمدرضا؛ عسگری، علی؛ پرهیزگار، اکبر (1390). تبیین مفهوم تاب‌آوری و شاخص­سازی آن در مدیریت سوانح اجتماعی محور، مجله برنامه­ریزی و آمایش فضا، 15 (4): 41- 19.

سیدنژاد فهیم، سیدرضا؛ اقدامی، اسماعیل (1390). اهمیت دارایی نامشهود به‌عنوان مزیت رقابتی پایدار، فصلنامه حسابدار رسمی، 14 (26): 124- 120.

عباس زاده، محمد (1391). تاملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی. جامعه‌شناسی کاربردی. سال 23، شماره 1: 34-19.

محسنین، شهریار. اسفیدانی، رحیم (1396). معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی به کمک نرم افزار اسمارت پی آل اس آموزشی- کاربردی. تهران، انتشارات مهربان نشر.

محمدی شهرودی، حامد. رحیم­نیا، فریبرز. ملک­زاده، غلامرضا (1398) ارائه الگوی تاب‌آوری سازمانی در شرکت­های تولیدی با رویکرد داده­بنیاد. پژوهش­های مدیریت عمومی، سال دوازدهم، شماره چهل و سوم: 134- 111.

منصورفر، کریم (1388). آمار در علوم اجتماعی. تهران، نشر دانشگاه پیام نور، چاپ 11.

هومن، حیدرعلی (1397). مدل­یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل. تهران، انتشارات سمت.

Annarelli, A., Nonino, F., (2016). “Strategic and Operational Management of Organizational Resilience: Current State of Research and Future Directions”. Omega 62, 1–18.

Barroso, A. P., Machado, V. H., & Cruz Machado, V. (2011). “Supply Chain Resilience Using the Mapping Approach”. Supply Chain Management, 161-184.

Bergström, J., Van Winsen, R., & Henriqson, E. (2015). “On the Rationale of Resilience in the Domain of Safety: A Literature Review”. Reliability Engineering & System Safety, 141, 131-141.

Bhamra, R., Dani, S., & Burnard, K. (2011). “Resilience: the Concept, a Literature Review and Future Directions”. International Journal of Production Research, 49(18), 5375-5393

Blanco, J. M. M. (2018). “Organizational Resilience. How Learning Sustains Organizations in Crisis, Disaster, and Breakdown by D. Christopher Kayes”. The Learning Organization. 25 (2): 143-146.

Blanco, J. M. M. (2018). Organizational Resilience. How Learning Sustains Organizations in Crisis, Disaster, and Breakdown by D. Christopher Kayes. The Learning Organization.

Braes, B., & Brooks, D. (2011). “Organisational Resilience: Understanding and Identifying the Essential Concepts”. Safety and Security Engineering IV, 117, 117-128.

Cumming, G. S., Barnes, G., Perz, S., Schmink, M., Sieving, K. E., Southworth, J., ... & Van Holt, T. (2005). An Exploratory Framework for the Empirical Measurement of Resilience. Ecosystems, 8(8), 975-987.

Denyer, D. (2017). “Organizational Resilience: A Summary of Academic Evidence, Business Insights and New Thinking”. BSI and Cranfield School of Management, Cranfield.

Dinh, L. T., Pasman, H., Gao, X., & Mannan, M. S. (2012). “Resilience Engineering of Industrial Processes: Principles and Contributing Factors”. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 25(2), 233-241

Duchek, S. (2019). “Organizational resilience: a capability-based conceptualization”. Business Research, 1-32.

Hamel, G. and Valikangas, L. (2003). “The Quest for Resilience”. Harvard Business Review, 81 (9),52–65.

Holling, C. S. (1973). “Resilience and Stability of Ecological Systems”. Annual review of ecology and systematics, 4(1), 1-23.

Hollnagel, E., Woods, D. D., & Leveson, N. (Eds.). (2006). “Resilience Engineering: Concepts and Precepts”. Ashgate Publishing, Ltd.

Lee, A. V., Vargo, J., & Seville, E. (2013). “Developing a Tool to Measure and Compare Organizations’ Resilience”. Natural hazards review, 14(1), 29-41.

McManus, S.T (2008). Organizational Resilience in New Zealand. A Thesis Submitted in Partial Fulfilment of the Requirements for Degree of Phd, University of Canterbury.

Mowbray, D. (2011). “Resilience and strengthening resilience in individuals”. Management Advisory Service, MAS.

Näswall, K., Kuntz, J., Hodliffe, M., & Malinen, S. (2013). Employee Resilience Scale (EmpRes): Technical Report. Department of Management, Marketing and Entrepreneurship University of Canterbury, Christchurch, New Zealand.

Ponis, S. T., & Spanos, A. C. (2009). “ERP II Systems to Support Dynamic, Reconfigurable and Agile Virtual Enterprises”. International Journal of Applied Systemic Studies, 2(3), 265-283.

Ponomarov, S. Y., & Holcomb, M. C. (2009). “Understanding the Concept of Supply Chain Resilience”. The international journal of logistics management, 20(1), 124-143.

Rai, S. S., Rai, S., & Singh, N. K. (2021). Organizational resilience and social-economic sustainability: COVID-19 perspective. Environment, Development and Sustainability 1-18.

Reinmoeller, P., & Van Baardwijk, N. (2005). “The Link between Diversity and Resilience”. MIT Sloan Management Review, 46(4), 60-66.

Rodríguez-Sánchez, A., Guinot, J., Chiva, R., & López-Cabrales, Á. (2019). How to Emerge Stronger: Antecedents and Consequences of Organizational Resilience. Journal of Management & Organization, 1-18.

Ruiz-Martin, C., Rios, J. M. P., Wainer, G., Pajares, J., Hernández, C., & López-Paredes, A. (2018). “The application of the viable system model to enhance organizational resilience”. In Advances in Management Engineering (pp. 95-107). Springer, Cham.

Shani, O. (2020). Organizational Resilience: Antecedents, Consequences, and Practical Implications–for Managers and Change Leaders. In Research in Organizational Change and Development. Volume 28, 127–158

Shilpa. S, N.L. Srimathi (2015). “Role of Resilience on Perceived Stress among Pre University and Under Graduate Student”. The International Journal of Indian Psychology, 2 (2), 141-149.

Xiao, L., & Cao, H. (2017). “Organizational Resilience: The Theoretical Model and Research Implication”. In ITM Web of Conferences (Vol. 12, p. 04021). EDP Sciences.

Zolli, A., & Healy, A. M. (2012). “Resilience: Why Things Bounce Back”. Hachette UK.