بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در بحران سوریه در دوره پساداعش

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 3، دوره 14، شماره 52، آذر 1401، صفحه 27-38   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pir.2022.1946228.3455

نویسندگان

حمید شایان پور¹؛ حسین مسعودنیا^{* 2}؛ نفیسه واعظ³

¹کروه حقوق وعلوم سیاسی

²دانشکده علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³دانشکده علوم انسانی، گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، دانشگاه ازاد اسلامی واحد شهرضا

چکیده

به نام خدا
روابط راهبردی ایران و سوریه علی‌رغم فرازوفرودهای کم‌سابقه‌ای که طی سالیان اخیر تجربه کرده است، نمونه‌ای تام عیار از ناگسستنی‌ترین روابط دوجانبه در محیط امنیتی غرب آسیا تلقی می‌گرددکه در فضای پسا بحران به‌منظور تحکیم دستاوردهای به‌دست‌آمده نیازمند نقش‌آفرینی، مدیریت و مهندسی ویژه‌تر نسبت به قبل است. پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل سیاست خارجی ج.ا.ایران در سوریه در دوره پسا داعش این پرسش را مطرح کرده است که «الزامات رفتاری ایران برای مدیریت سوریۀ پسا بحران چگونه ارزیابی می‌گردد؟» با استفاده از روش مطالعه توصیفی و کتابخانه‌ای و به‌عنوان پاسخی احتمالی، پژوهش حاضر به جهت ارائۀ راهبردی بهینه بر مبنای مدیریت تحولات داخلی سوریۀ پس از اتمام بحران این فرضیه را مطرح می‌کند که به‌رغم کامیابی جمهوری اسلامی ایران در ممانعت از سقوط نظام سیاسی تحت هدایت «بشار اسد»، تداوم دستاوردهای سیاسی ـ نظامی به‌دست‌آمده نیازمند راهبرد پردازی جامع و مبتنی بر ملاحظات داخلی جامعه سوریه بر اساس علایق و خصایص فرهنگی، مذهبی و ژئوپلیتیکیِ مشترک است.

کلیدواژه‌ها

مدیریت بحران؛ مکتب کپنهاگ؛ رویکرد راهبردی؛ سوریه؛ جمهوری اسلامی ایران

مراجع

ابراهیمی‌کیاپی، هادی؛ تقوی، سیده زینب (1398). «تأثیر بحران سوریه بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، نشریۀ علمی مطالعات انقلاب اسلامی، سال شانزدهم، شماره 56.

- اختیاری‌امیری، رضا؛ دوست محمدی، حسین (1397). «نقش قدرت‌های تأثیرگذار در بحران سوریه و تحلیل ژانوسی از منافع ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه انقلاب اسلامی، سال ششم، شماره 21.

اسماعیل‌زاده امامقلی، یاسر و احمدی فشارکی، حسنعلی (1395). «داعش و امنیت ایران باتکیه‌بر مکتب کپنهاگ»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، دوره پنجم، شماره 18 (پاپی 48).

- اسنایدر، کریگ (1396). «امنیت و راهبرد در جهان معاصر»، ترجمه اکبر عسگری صدر و فرشاد امیری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

- اشرفی، اکبر و بابازاده جودی، امیرسعید (1395). «سیاست خارجی روسیه و امریکا نسبت به بحران سوریه»، مطالعات روابط بین‌الملل، شماره 8 (32).

بوزان، بری؛ ویور، الی و دوویلد، پاپ (1392). «چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت»، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

جهانیان، رمضان و اسفندیاری، ساناز (1399). «مدیریت تعارض در آموزش عالی»، مجله رویکردهای پژوهشی نو در علوم مدیریت، شماره 17.

- خوش‌خطی، مهدی؛ جعفری، فرشید؛ عیوض زاده، حسن و منصوری، داود (1399). «بررسی تأثیر روابط روسی ـ سوری بر سیاست‌گذاری امنیتی جمهوری اسلامی ایران در جریان بحران سوریه (2011 تا 2018)»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال نهم، شماره 3.

- دوست محمدی، احمد و رجبی، محمد (1397). «عربستان سعودی و تهدید امنیتی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست، دوره 48، شماره 4.

- دهشیار، حسین؛ حیدری، مهدیه (1398). «الگوی رفتاری جمهوری اسلامی ایران در مدیریت بحران سوریه»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال هفتم، شماره 28.

زرگر، افشین (1392). «مواضع روسیه در قبال تحولات سوریه 2013 ـ 2011»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 82.

الزویری، محجوب (2017). «ناگفته‌های روابط ایران و سوریه»، مرکز مطالعات ایرانی آنکارا، قابل بازیابی در: https://ira..mcenter..org/fa/iran-ve-suriye-arasinda-anlatilmamis-iliskiler/

- شیخ‌زاده، محمد (1390). «واکاوی مضامین راهبردی در سیاست‌های کلی نظام: کاربرد چارچوب مضمون در سیاست‌پژوهی»، فصلنامه راهبرد، سال بیست و نهم، شماره 97.

عبدالله خانی، علی (1383). «بررسی و نقد نظریه امنیتی ساختن»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال نهم، شماره 3.

عبدالله خانی، علی (1391). «نظریه‌های امنیت»، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.

قزوینی نظم آبادی، محمد (1397). «واکاوی علل حضور مستشاری ایران در سوریه و عراق»، ماهنامه آفاق علوم‌انسانی، شماره 17

قوام، عبدالعلی و زرگر، افشین (1388). «دولت‌سازی، ملت‌سازی و نظریه روابط بین‌الملل: چارچوب تحلیلی برای فهم و مطالعه جهان دولت ـ ملت‌ها»، تهران: واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی.

کهرازه، یاسر؛ وثوقی، سعید، مسعودنیا، حسین و گودرزی، مهناز (1396). «چالش‌های امنیتی روابط ایران و پاکستان در منطقه بلوچستان پس از 11 سپتامبر»، مطالعات شبه‌قاره، دوره نهم، شماره 32.

محمدی لرد؛ عبدالمحمود و محمدیان، مهدی (1399). «راهبرد بهینه جمهوری اسلامی ایران در فرایند دولت ـ ملت‌سازی سوریه با استفاده از روش دانا»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال بیست و سوم، شماره 3.

محمدی، سامان و ذاکریان، مهدی (1399). «نقش هویت در شکل‌دهی و هدایت سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال سیزدهم، شماره 50.

- مرادی، پوران؛ ذاکریان، مهدی و برزگر، کیهان (1396). «روابط ایران و سوریه در پرتو مبارزه با داعش»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، سال هفتم، شماره 32.

- مرادی، جهان‌بخش (1398). «بررسی علل حضور مستشاری جمهوری اسلامی ایران در سوریه»، فصلنامه مطالعات بین‌المللی، سال شانزدهم، شماره 3 (63).

مسعود نیا، حسین؛ ابراهیمی، شهروز و درج، حمید (1397). «واکاوی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران سوریه: چالش‌ها و پیامدها»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دوره هشتم، شماره 28.

نواختی مقدم، امین و ببری، نیکنام (1398). بحران سوریه؛ عرصه تقابل منطقه‌ای ایران با محور سه‌گانه آمریکا، اسرائیل و عربستان، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دهم، شماره 4.

نوروزی امیری، حسین (1394). «بررسی تطبیقی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در قبال تحولات بیداری اسلامی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌ای، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

نیاکویی، امیر (1392). «بررسی بحران‌های عراق و سوریه در پرتو نظریه‌های امنیتی»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره دوم، شماره 1.

- ویلکنفلد، جاناتان (1975). «بحران، تعارض و بی‌ثباتی»، ترجمه علی صبحدل، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.