بررسی شکل معماری خانه‌های مسکونی مناطق گرم و خشک ایران با توجه به شرایط محیط جغرافیایی منطقه با تاکید بر حوضخانه (مطالعه موردی استان اصفهان)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

دوره 14، شماره 3 - شماره پیاپی 55، شهریور 1401، صفحه 29-52   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

اباذر مهرعلی¹؛ حسین سلطان زاده^{* 2}؛ کاوه بذرافکن³

¹دانشجوی دکتری گروه معماری، دانشکده معماری، واحدامارات، دانشگاه آزاداسلامی، دبی، امارات متحده عربی

²استاد گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحدتهران مرکزی، دانشگاه آزاداسلامی، تهران،ایران

³استادیار، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

خانه‌های مسکونی مناطق جغرافیایی اقلیم گرم و خشک ایران، از جمله بناهای ارزشمند این سرزمین محسوب می‌شود. شناخت ویژگی‌های شکلی و ساختارکالبدی خانه‌های مناطق جغرافیایی اقلیم گرم و خشک ایران نه تنها سبب نگهداری و مرمت این دستاورد گرانبها در دوره‌های تاریخی گذشته این مرز و بوم خواهد بود، بلکه در شناسایی ویژگی‌ها و پتانسیل‌های نهفته موجود در این بناها نیز نقش مهم و مفیدی ایفاء خواهدکرد. پژوهش حاضر بر آن است تا به شناخت ویژگی‌های ساختاری حوضخانه در ارتباط با سایر فضاهای بناهای مسکونی پرداخته، به بررسی و تحلیل نحوه و میزان تأثیرگذاری حوضخانه در شکل گیری ساختار خانه‌های مسکونی اقلیم گرم و خشک ایران بپردازد. در همین راستا پژوهشگر ابتدا از بین شش نمونه خانه‌های مسکونی واجد حوضخانه که به صورت تصادفی از بین نمونه‌های جامعه آماری موجود انتخاب شده است به استخراج ویژگی‌های شکلی پرتکرار در فضای حوضخانه و تأثیر آن در پیدایش پلان خانه‌های مسکونی می‌پردازد. در این پژوهش روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی می‌باشد و روش تحلیل داده‌ها به صورت مقایسه-ای انجام گرفته است. ابزارهای به‌کارگرفته شده دراین تحقیق شامل گردآوری یافته‌های تحقیق از طریق مطالعات کتابخانه‌ای، میدانی و مصاحبه با اهل فن و استادکاران است. نتایج به‌دست آمده نشان می دهد هرچند مطابق الگوی اقلیمی، ساختارکالبدی اکثر ساختمان‌های مسکونی اقلیم گرم و خشک ایران دارای محور غالب شمالی- جنوبی هستند اما همواره موقعیت استقرار فضای حوضخانه در امتداد محور غالب خانه قرار دارد؛ حتی در مواردی که امتداد اصلی و محور غالب خانه در این اقلیم به صورت شرقی- غربی تعریف شده باشد.

کلیدواژه‌ها

حوضخانه؛ خانه های درون گرا؛ مسکن کویری؛ اقلیم و سکونت

مراجع

Ahrens, D. & R. Henson, (2018).  Meteorology Today:An Introduction to Weather, climate, and the Environment. Cengage Learning.

 Akhtar, I. & Kermani, S. (2021). Impact of  sustainable design on India's smart cities development. Elsevier.

 Akhtarkavan, M. (2012). Adjusting the conditions for harmonization with the Iranian climate. Kalhor Publications.

 Aminian, S. (1999). Kashan Ponds - In the Proceedings of the Second Congress of the History of Architecture and Urban Planning of Iran, Tehran: Cultural Heritage Organization.

 Eynifr, A. (2005). Area of residential complexes and physical continuity of the city, a case study of Tehran. Mass Housing Builders Quarterly, National Land and Housing Organization, No. 15.

 Farhadi, M. (2014). Designing a contemporary residential complex with the approach of strengthening the interaction of residents. Master Thesis, Islamic Azad University, Qazvin Branch.

 Ghezelbash, M., & Ablozia, F. (1985). Physical alphabet of Yazd traditional house. Tehran: Ministry of Program and Budget (Center for Socio-Economic Documents and Publications).

 Ghobadian, V. (2006). Climatic study of traditional Iranian buildings. Tehran: University of Tehran Publications.

 Haerimazandarani, M. (2009). House of Nature Culture, study of the architecture of historical and contemporary houses in order to develop the process and criteria of house design. Tehran: Urban Planning and Architecture Study and Research Center Publications.

 Hajighasemi, K. (2004). Ganjnameh (Yazd houses). Tehran: Rozaneh Publications.

 Mahmoodi, M. (2009). Windbreaker, the symbol of Iranian architecture. Tehran: Yazda.

 Memarian, G. (2006). Introduction to Iranian residential architecture, introverted typology. Tehran: Soroush Danesh Publications.

 Mazzolemi, I. , (2013). Architecture Follows Nature: Biomimetic Principles For Innovative Design. London: CRC Press.

 Pakzad, J. (2007). Articles on the concepts of architecture and urban design. First edition, Tehran: Shahidi Publications.

 Pirnia, M. (1993). Introduction to Iranian Islamic architecture. Compiled by: Memarian, G. Tehran: Soroush Danesh Publishing.

 Randall, D. et al, (2019). Current Trends in the Representation of Physical Processes in Weather and Climate Models. Berlin: Springer.

 Rfieisereshki, B., Rafizade, N., & Ranjbarkermani, A. (2004). Vocabulary of home spaces, Mehrazi culture of Iranian architecture. Tehran: Building and Housing Research Center.

 Shahin, A., & Takapoomaneshebaghaie, S. (2006). Recognition of sustainable architectural patterns in old residential buildings, Journal of Architecture and Building, No. 7.

 Soltanzade, H. (2017). House in Iranian culture. Tehran: Cultural Research Office.

 Yannas, S. & W. Weber, (2014). Lessons From Vernacular Architecture. Routledge.