بررسی تطبیقی راه‌های رهایی از رنج در اشعار میرزا مأذون قشقایی با دیدگاه خواجه عبدالله انصاری

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 19، شماره 57، آذر 1401، صفحه 25-44   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/bahar.2022.697989

نویسندگان

فضل‌الله علی‌نژاد¹؛ خلیل بهرامی قصرچمی^{* 2}؛ حسین ایزدی²

¹دانشجوی دکتری گروه الهیات و معارف اسلامی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

²استادیار گروه الهیّات و معارف اسلامی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.

چکیده

بیان راهبردی این مقال، راه‌های رهایی از رنج و رسیدن به آرامش از دیدگاه میرزا مأذون قشقایی است. زیرا که در چندین دهة اخیر، اندیشه های عقلانی صِرف منهای اندیشة دینی، در بیشتر جوامع جهت رفع رنج و مشغله‌های فکری بشر گسترش یافته است! بر خلاف این که مؤثّر نیفتاده، بر سختی‌ها و نابسامانی‌های بشریت افزوده است. و به تبع آن، امنیت و آرامش برای مردم از اهمّیّت بسزایی برخوردار گردیده است. حال آنچه که مطرح می‌شود این است که آیا عرفای مسلمانِ ترک زبان، همچون میرزا مأذون قشقایی که دارای اندیشه‌های دینی و عرفانی هستند؛ راهکاری ارائه کرده‌اند که بتواند به عنوان راه حلّ، برای رفع معضل رنج و ایجاد آرامش، مفید فایده باشد؟ و از نظر ایشان مهم‌ّترین عامل رنج و نگرانی انسان‌ها در چیست؟ آیا آرامش پایدار توسّط خود بشر بدست می‌آید؟ و یا موهبتی است که باید از جانب آفریدگار به انسان برسد؟ نگارندگان این پژوهش، برای دستیابی به پاسخی مناسب برای این پرسش‌ها، با مراجعه به نوشته‌ها و دیوان اشعار ایشان، به روش اسنادی، به بررسی پرداخته‌اند. در قدم دوم، با یک بیان تطبیقی، نظرات وی را با دیدگاه‌های خواجه عبدالله انصاری هروی، به عنوان یک عارفِ محقّقِ کلاسیک، مطابقت داده‌اند، تا آسوده‌تر بتوانند به روشی مؤثّرتر، مبانی و مبادی رهایی انسان‌ها از پریشانی‌ها را کشف نمایند. بر این اساس، با تتبّع در سروده‌های میرزا مأذون، موّفق شده‌اند به روش‌ها و تکنیک‌های شانزده گانه‌ای که پایة اصلی آن، مجاهدتِ ریاضت منشانه است دست یابند، و برای رهایی آدمی از رنج ارائه نمایند.

کلیدواژه‌ها

آرامش؛ ارتباط با خدا؛ تطبیق؛ رنج؛ عارف؛ میرزا مأذون قشقایی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد .pdf

تقدیر و تشکر آقای دکتر حداد عادل از فصلنامه بهارستان سخن =.jpg

مراجع

فهرست منابع و مآخذ

1-  قرآن کریم.

• ابوالخیر، ابوسعید فضل‌الله احمد بن محمّد بن ابراهیم، (1376)، مج‍موعة رباعیّات، همدان: نش‍ر هنرآفرین.
• اسعدی، سوده، (بهار و تابستان1392)، «بررسی مفهوم «یقظه»از دیدگاه خواجه عبداالله انصاری با بهره گیری از قرآن کریم» دوفصلنامه علمی پژوهشی مطالعات قرآن و حدیث، سال6، شمارة دوم، پیاپی 12، ص: 49.
• انصاری، خواجه عبدالله، (1354)، مناجات و مقالات خواجه عبدالله انصاری، کوشش حامد ربّانی، تهران، گنجینه.
• ـــــــــــــــــــــ ، (1366)، مناجات نامه، گردآورنده منصورالدّین خواجه نصیری، تهران، اقبال.
• ـــــــــــــــــــــ ، (1384)، تفسیرادبی و عرفانی قرآن مجید، تألیف احمد میبدی، نگارش حبیب الله آموزگار، تهران، اقبال.
• ــــــــــــــــــــ ، (1349)، رسائل جامع خواجه عبدالله انصاری، به تصحیح و مقابله وحید دستگردی، تهران، کتابفروشی فروغی.
• جامعی، محبوبه ‹عجمی›، (1380)، داس‍ت‍ان‌‍‌ه‍ای‌ ع‍رف‍انی‌: ب‍رگ‍رف‍ت‍ه‌ از ج‍ل‍د اول‌ گ‍زیدة تفسیر ک‍ش‍ف‌‌الاس‍رار رشیدالدّین میبدی ( معروف به «تفسیر قرآن» خ‍واج‍ه‌ ع‍ب‍دال‍ل‍ه‌ ان‍ص‍اری)، چاپ پنجم، ت‍ه‍ران‌، مؤسّسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، مؤسّسة چاپ و نشر عروج‏‫.
• شهبازی، شهباز، (1367)، قشقایی شعری، شیراز، انتشارات ادیب مصطفوی، ج1.
• علی‌نژاد، فضل الله، (1390)، سیرحکمت و عرفان در ادبیّات و آداب و رسوم ایل قشقایی، قم: خرّم.
• کاشفی، ملاّحسین، (1375)، لب لباب مثنوی، تهران، طهوری.
• گازرگاهی، امیرکمال‌الدّین حسین، (1376)، مجالس العشاق، به اهتمام غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، زرین.
• میبدی، ابوالفضل رشیدالدّین، (1371)، کشف الاسرار و عدّة الابرار، به اهتمام علی‌اصغر حکمت، تهران، امیرکبیر.
• نادری، محمّد، (1393)، سیری در بوستان قشقایی، ج1، شیراز: بی‌جا.