دوگانگی اندیشه و باورهای فکری نیما یوشیج

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 19، شماره 57، آذر 1401، صفحه 125-148   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/bahar.2022.697996

نویسندگان

حسین شهر آئینی¹؛ علی عشقی سردهی^{* 2}؛ علی اکبر شریعتی فر²

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.

²گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سبزوار، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.

چکیده

تعدّد موافقان و مخالفان نیمایوشیج، در میان بزرگان ادب فارسی، پژوهنده را بر آن داشت تا به بررسی و نقد دوگانگی اندیشه و باورهای فکری نیما بپردازد. هدف از این پژوهش، شناخت افکار و اندیشه‌های دوگانه­ای است که در گسترۀ شعر نیما دستخوش تغییر و دگرگونی می‌شود. در این پژوهش سعی بر آن می‌رود تا ضمن پرداختن به این دوگانگی‌های فکری و شخصیّتی، شواهدی از شعر نیما هم آورده شود. موضوعاتی بحث ­برانگیز درباره نیما که سال­هاست ذهن پژوهندگان را به خود مشغول داشته است. گروهی معتقدند او فردی این جهانی (سکولار)، انقلابی، چپ­گرا و منزوی بود و در مقابل، گروهی دیگر او را مسلمانی دین­دار، صلح­جو و مردمی می­دانند. یافته­های این پژوهش نشان می‌دهد که شخصیّت نیما، جامع اضداد است. در شعر او مبانی و دیدگاه‌های دوگانه­ و گاهی چندگانه مطرح می‌شود که با یکدیگر در تقابل هستند؛ این دوگانگی­های فکری گاهی به تناقض­گویی می‌انجامد. بر این اساس، شناخت این دیدگاه‌ها و بیان مبانی فکری متضادّ او، راهگشای شناخت شخصیّت و شعر نیما می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

دوگانگی اندیشه؛ باورهای فکری؛ نیمایوشیج؛ دوگانگی‌های فکری؛ تناقض‌گویی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد .pdf

تقدیر و تشکر آقای دکتر حداد عادل از فصلنامه بهارستان سخن =.jpg

مراجع

فهرست منابع  و مآخذ

1. آرین‌پور، یحیی، (1386). از نیما تا روزگار ما، جلد سوم، تهران: زوّار، چاپ دوم.
2. امین­پور، قیصر، (1384)، سنّت و نوآوری در شعر معاصر، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
3. براهنی، رضا، (1371)، طلا در مس. جلد اوّل و دوم، تهران: فردوسی.
4. بشردوست، مجتبی، (1390)، موج و مرجان، تهران: سروش.
5. پورنامداریان، تقی، (1381)، خانه‌ام ابری است، تهران: سروش، چاپ دوم.
6. جعفری، مسعود، (1386)، سیر رمانتیسم در ایران، تهران: نشر مرکز.
7. جورکش، شاپور، (1385)، بوطیقای شعر نو، تهران: سروش، چاپ دوم.
8. حسن‌لی، کاووس، (1383)، گونه‌های نوآوری در شعر معاصر، تهران: نشر ثالث.
9. حقوقی، محمّد، (1381)، شعر زمان ما 5 (نیما یوشیج)، تهران: نگاه، چاپ سوم.
10. حمیدیان، سعید، (1381)، داستان دگردیسی، تهران: نیلوفر.
11. روزبه، محمّدرضا، (1383)، شرح، تحلیل و تفسیر شعر نو فارسی، تهران: حروفیه.
12. زمانی­نیا، مصطفی، (1376)، نیما چشم جلال بود، تهران: سیامک.
13. سیّدحسینی، رضا، (1357)، مکتب‌های ادبی، دوجلدی، تهران: کتاب زمان، چاپ ششم.
14. شریفیان، مهدی و جعفری، جهانگیر، (1387). گردش سایه‌ها، همدان: دانشگاه بوعلی سینا.
15. شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1380)، ادوار شعر فارسی از مشروطیّت تا سقوط سلطنت، تهران: سخن.
16. _______________ ، (1390). با چراغ و آینه، تهران: سخن
17. شهرستانی، سیّد محمّدعلی، (1383). عمارت دیگر، تهران: قطره.
18. طاهباز، سیروس، (1375)، پر درد کوهستان، تهران: زریاب.
19. __________، (1380)، کماندار بزرگ کوهستان، تهران: نشر ثالث.
20. طبری، احسان، (1359)، مسائلی از فرهنگ و هنر و زبان، تهران: مروارید.
21. عسگری، علی، (1389)، «بازتاب طبیعت در تشبیهات نیما». نیما و میراث نو (چکیده مقاله‌های دومین همایش ملّی نیماشناسی)، بابلسر: دانشگاه مازندران.
22. فتوحی رودمعجنی، محمود، (1389)، بلاغت تصویر، تهران: سخن، چاپ دوم.
23. قزوانچاهی، عبّاس، (1376)، ری را، تهران: معین.
24. کریمی­حکاک، احمد، (1384)، طلیعة تجدّد در شعر فارسی، ترجمة مسعود جعفری، تهران: مروارید.
25. گل­محمّدی، حسن، (1390)، نیما چه می‌گوید؟، تهران: سخن.
26. لنگرودی، شمس، (1378)، تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد اوّل، تهران: نشر مرکز.
27. مختاری، محمّد، (1394)، هفتاد سال عاشقانه، چاپ سوم، مشهد: بوتیمار.
28. مرتضایی، سیّدجواد، (1381)، «قافیه زنگ بیدارباش شعر نیما». مجموعه مقالات نخستین همایش نیماشناسی، جلد اوّل، صص 244-211، ساری: شلفین.
29. مهجوریان نماری، علی‌اکبر، (1381)، واژگان تبری در اشعار فارسی نیمایوشیج، ساری: خاور زمین.
30. ناتل خانلری، پرویز، (1367)، هفتاد سخن، جلد اوّل و دوم، تهران: توس.
31. نیمایوشیج (اسفندیاری، علی)، (1368 الف)، در بارۀ شعر و شاعری، گردآوری سیروس طاهباز، تهران: دفترهای زمانه.
32. ______، (1368 ب)، نامه‌ها، گردآوری سیروس طاهباز، تهران: دفترهای زمانه.
33. _____، (1387)، یادداشت‌های روزانه نیمایوشیج، به کوشش شراگیم یوشیج، تهران: مروارید.
34. _____ ، (1389)، مجموعه کامل اشعار نیمایوشیج، تدوین سیروس طاهباز، تهران: نگاه، چاپ دهم.
35. _____ ، (1396)، صدسال دگر، به تصحیح سعید رضوانی، مهدی علیائی مقدّم، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
36. یاحقّی، محمّدجعفر، (1375)، چون سبوی تشنه ، تهران: جامی، چاپ دوم.