تحلیلی بر نقش پارکها و فضای سبز شهری در ارتقای کیفیت زندگی شهری (نمونه موردی: منطقه 6 شهرداری شیراز)

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 12، شماره 46، تیر 1402، صفحه 110-129   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی شکور¹؛ یاسمن قائدشرفی^{* 2}؛ پریسا مشک سار³

¹استاد گروه جغرافیایی انسانی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

²گروه مهندسی شهرسازی، موسسه آموزش عالی آپادانا، شیراز، ایران

³استادیار گروه شهرسازی، موسسه آموزش عالی آپادانا، شیراز، ایران

چکیده

در دنیای سخت و نفوذناپذیر عصر حاضر یکی از موثرترین راه‌حل‌ها برای نفوذ شادی و طراوت به دل و جان مردم و القا حس سرزندگی در شهرهای خشک و بی روح کنونی وجود فضای سبز و طبیعت حیات بخش در سطح شهرهاست. هدف اصلی مقاله درک رابطه پارک‌ها و فضای سبز در بهبود و ارتقا کیفیت زندگی شهروندان در منطقه 6 شهرداری شیراز می‌یاشد. از این رو مقاله پیش رو به بررسی شاخص‌ها و متغییرهای مرتبط با موضوع و تهیه و پخش پرسشنامه بین افراد و تحلیل اطلاعات در نرم‌افزار SPSS پرداخته است. نتایج مطالعات حاکی از آن است که برای شهروندان شیرازی شاخص زیست محیطی با میانگین رتبه‌ای 58/4 بیشترین تاثیر و شاخص زیبایی شناختی با میانگین رتبه‌ای 87/2 کمترین تاثیر را بر کیفیت زندگی داشته است، همچنین با توجه به این که مقدار سطح معنی داری کمتر از 5 درصد است، بین شاخص‌ها از نظر میزان اهمیت تفاوت وجود دارد و نهایتا در همین باب به ارائه پیشنهاد پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

کیفیت زندگی شهری؛ فضای سبز؛ پارک؛ منطقه 6 شهرداری شیراز

مراجع

جنادله، علی، (1395): «فضاهای سبز شهری و کیفیت زندگی (مدلی برای ارزیابی تأثیرات اجتماعی بوستان‌ها و فضاهای سبز شهری و کاربرد تجربی آن در سه بوستان شهر تهران)»، فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 27، تابستان 1395، سال هفتم، صص 284-225

حسینی، سید علی، ویسی، رضا، احمدی، سجاد، (1391): «بررسی و تحلیل فضای سبز شهر شیراز، دوفصلنامه پژوهش‌های بوم شناسی شهری«، شماره1(پیاپی 5)، بهار و تابستان 1391، سال سوم، صص  70- 51

حسینی، معصومه، مهدیان بهنمیری، معصومه، صدیقی، ابوالفضل، (1394): «ارزیابی و تحلیل وضعیت ایمنی در پارک‌های شهری( نمونه موردی: پارک کوهستانی و پارک بسیج شهر مشهد)»، نشریه جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره 1(پیاپی 24)، دوره13، بهار و تابستان 1394، صص 207-185

خوش قدم، فرزانه، رزاقی، سینا، (1395): «تامین کیفیت محیطی» راهکارهای بهبود در نوسازی بافت فرسوده فرحزاد با استفاده از تحلیل استراتژیک روش‌ها - سلسله مراتبی»، فصلنامه برنامه ریزی و پژوهش شهری، مرودشت آزاد دانشگاه، شماره 27، صص 57 -37

رجبی امیرآباد، ربابه، رحمانی، بیژن، (1399): «نقش فضاهای شهری در ارتقای کیفیت زندگی (مطالعه موردی شهر ملایر)»، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 58، پاییز 99، سال بیستم، صص 337 -319

رحیمی، محمد مهدی، محمدی، سهیلا، (1401): «باز طراحی پارک شهری در جهت سرزندگی ساکنین شهر(محدوده مورد مطالعه: پارک هاشمی منطقه 5 شیراز)»، هفدهمین کنفرانس ملی شهرسازی، معماری، عمران و محیط زیست، شیروان.

رحیمی ساردو، مجید، (1399): «فضای سبز شهری و نقش آن در زندگی مردم، پژوهش نامه اورمزد»، شماره 51 (ب)، تابستان 99، صص 248- 238

زیاری، کرامت اله، شادمان رودپشتی، مجید، حسن پور، سیروس، مصطفایی، ابوالفضل، (1391): «مکانیابی عرصه‌های مناسب فضای سبز شهری با استفاده از روش ترکیبی AHP و فازی در محیط GIS (مطالعه موردی: منطقه 14 شهرداری کلان شهر تهران)»، فصلنامه علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، شماره 43، دوره 13، پاییز 1392، صص 38- 19

زیاری، کرامت اله، واحدیان بیگی، لیلا، پرنون، زیبا، (1390): «تحلیلی بر بحران زیست محیطی و توزیع مکانی فضای سبز شهر تهران، مطالعات پژوهشهای شهری و منطقه‌ای»، شماره 14، پاییز 91، سال چهارم، صص 114-101

سالنامه اماری شهر شیراز، 1399، معاونت برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی، دفتر برنامه بودجه گروه آمار و فناوری اطلاعات، شهراری شیراز، صص 1- 323

سعیدنیا، احمد، (1379): کتاب سبز شهرداری، جلد نهم: فضای سبز شهری، سازمان شهرداری‌های کشور، چاپ اول، تهران

سیف الدینی، فرانک، (1381)، فرهنگ واژگان برنامه ریزی شهری و منطقه‌ای، چاپ دوم، انتشارات شیراز

شیخ الاسلامی، علیرضا، حجتی، یاسمن، (1396): «ارزیابی شاخص‌های کیفی پارک‌ها و فضاهای سبز شهری با استفاده از مدلSWOT (مطالعه موردی:پارک بهار شهر بروجرد)»، سومین کنفرانس سالانه پژوهش‌های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری

صبوری خواه، حمید، احمدی، سجاد، روستا، حسین، بهنام مرشدی، حسن، (1392): «ارزیابی و تحلیل فضای سبز شهری شیراز در راستای برنامه ریزی طبیعت گردی»، دومین همایش ملی گردشگری و طبیعت گردی ایران زمین

علی یاس، زینب، قرائی، محمد، (1394(: «بررسی ویژگی‌های فیزیکی مرتبط با پارک‌ها و فضاهای سبز شهری»، پژوهش‌های نوین در عمران، معماری و شهرسازی، تهران مرکز همایش‌های بین المللی صدا و سیما

قشقایی، رضا، منصوریان، الهام، (1400): «مؤلفه‌های تاثیر گذار بر ارتقای کیفیت فضای سبز شهری (نمونه موردی: پیاده روهای شهر یاسوج)»، جغرافیا و روابط انسانی، شماره 3، دوره 4، زمستان 1400، صص 64 -50

لشکری، الهام، خلج، مهرداد، (1393): «سنجش کیفیت محیط شهری با رویکرد مکان‌محور»، گنج هنر تهران

مایدزاده، هدی، (1397): «تأثیر فضای سبز شهری بر کیفیت زندگی شهری و ارائه راهبردهای مدیریتی برای بهبود آن»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اهواز

مایدزاده، هدی، فرخیان، فروزان، (1398): «تأثیر فضای سبز شهری برکیفیت زندگی شهروندان در کلانشهر اهواز، فصلنامه علمی پژوهش و برنامه ریزی شهری»، شمارۀ پیاپی 41، تابستان 1399، سال 11، صص 36 -23

محمدزاده، رحمت، (1389): «نقدی بر توسعه فضاهای سبز استاندارد (نمونه موردی: شهرهای ایران)»، فصلنامه علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، شماره 35، پاییز 1390، سال یازدهم، صص 88 -65

محمدی، جمال، علیزاده، جابر، رحیمی، حمزه، افشاری پور، علی، (1395): «بررسی تاثیر رضایت از کیفیت زندگی بر مطالعه امکان سنجی تامین اجتماعی (مطالعه موردی: روستا - اصلاندوز)»، پژوهش راهبردی در امنیت و نظم اجتماعی، شماره 14، صص 34 -21

معرب، یاسر، سادات، مهدیس، صالحی، اسماعیل، (1394): «تحلیل و بررسی سرزندگی پارکهای جدید شهری (مطالعه‌ی موردی: پارک آب و آتش تهران)»، مجله آمایش جغرافیایی فضا (فصلنامه علمی- پژوهشی دانشگاه گلستان)، شماره مسلسل بیستم، تابستان 1395، سال ششم، صص 208-193

نوجوان، سعید، (1396): «بررسی تاثیر فضای سبز شهری بر ارتقای کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: شهر هرند)»، کنفرانس ملی معماری و شهرسازی، شیروان

هیگنیز، کاترین، بیبر، آن، (1392): برنامه ریزی محیطی برای توسعه زمین: دستورالعملی برای طراحی و برنامه ریزی محلی پایدار، ترجمه دکتر سید حسین بحرینی و دکتر کیوان کریمی، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، چاپ ششم، تهران

Annerstedt, M., Östergren, P. O., Björk, J., Grahn, P., Skärbäck, E., & Währborg, P. 2012. Green qualities in the neighbourhood and mental health–results from a longitudinal cohort study in Southern Sweden. BMC public health, 12(1):  33                                        

 Ben, Ma., Tiantian, Zhou,. Shuo, Lei,. Yali, Wen,. Theint, Theint Htu. (2018), Efects of urban green spaces on residents’ well‑being, School of Economics and Management – Beijing Forestry University – China

Brown, G., Schebella, M. F., & Weber, D.2014. Using participatory GIS to measure physical activity and urban park benefits. Landscape and Urban Planning, 121: 34-4  

Chiesura Anna,(2004), The Role of Urban Parks for The Sustainable Sity, Landscape and Urban Planning. 68 (1): 129-138 

Jalaladdini, S. Oktay, D. (2011), Urban Public Spaces and Vitality: A Socio-Spatial Analysis in the Streets of Cypriot Towns, Procedia - Social and Behavioral Sciences 35 ( 2012 ), PP. 664 – 674

Maas, J., Van Dillen, S. M., Verheij, R. A., & Groenewegen, P. P.2009. Social contacts as a possible mechanism behind the relation between green space and health. Health & place, 15(2): 586-595                            

McCormack, G. ., Giles-Corti, B., & Bulsara, M. (2008). The relationship between destination proximity, destination mix and physical activity behaviors. Preventive Medicine, 46(1), 33–40. doi:10.1016/j.ypmed.2007.01.013

Lu Li, chieh,(2019), Quality of life: The Perspective of Urban Park Recreation in three Asian Cities, journal of Outdoor Recreation and Tourism  ,Department of Tourism, Recreation & Leisure Studies, National Dong Hwa University, No. 1, Sec. 2, Da Hsueh Rd., Shoufeng, Hualien, 97401, Taiwan, ROC

Mowen, A., Payne, L., & Scot, D. (2005). Change and Stability in Park Visitation Constraints Revisited. Leisure Sciences, (27).

Rybczynski, W. (1999). A clearing in the distance: Frederick Law Olmsted and America in the 19th century. Simon and Schuster                                                          

Shi, Long,(2002), Suitability Analysis and Decision Making Using GIS, Spatial Modeling

Talen, E. (2000). Measuring the public realm: A preliminary assessment of the link between public space and sense of community. Journal of Architectural and Planning Research, 17

Veitch, J., Bagley, S., Ball, S., & Salmon, J. (2006). Where do children usually play? A qualitative study of parents of influences on childrens active free- play, health place  2006 Dec;12(4):383-93                           

Veitch, J., Rodwell, L., Abbott, G., Carver, A., Flowers, E., & Crawford, D. (2021). Are park availability and satisfaction whith neighbourhood parks associated with physical activity and time spent outdoors?, BMC Public Health 21, 306                    

Zheng ,C. Song, Y. He, Q. She, F. (2018), Spatially explicit assessment on urban vitality: Case studies in Chicago and Wuhan, Sustainable Cities and Society 40 (2018) PP. 296– 306.