رمان اهل غرق از منیرو روانی‌پور و رمان الشراع و العاصفة از حنا مینه: دلالت‌مندی فضاهای داستانی ادبیات دریا در ایران و سوریه

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 5، دوره 16، شماره 64، دی 1401، صفحه 83-98   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2023.1967962.2469

نویسندگان

ربابه رمضانی^{* 1}؛ قادر پریز²

¹گروه زبان و ادبیات عربی- دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی - دانشگاه علامه طباطبایی- تهران- ایران

²عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

داستان‌هایی که صحنه حوادثشان دریاست در زمره ادبیات دریا بشمار می آیند. دریا از مفاهیم برجسته رمانهای فارسی و سوری است. دراین مقاله، منیروروانیپور و حنامینه به عنوان نمایندگان ادبیات دریا در داستانویسی معاصر، اغلب درپی ایجاد تحول به حکم ناشناخته بودن دریا، بر تغییرات ریشه‌ای و مبارزات سیاسی اجتماعی مردم تأکید دارند. ملوانان، ماهیگیران و اهالی بندر نماد توده مردمند. رمان اهل‌غرق روانیپور تحولات اجتماعی مردم روستای جفره بوشهر و روند تغییرشان ازسادگی روستایی واعتقادات سنتی بسوی جامعه مدرن را ترسیم و سنت و مدرنیسم را روبروی هم قرار میدهد. رمان الشراع والعاصفة حنامینه تحول جامعه سوریه از ناآگاهی و سرسپردگی، بجامعه‌ای مبازر و آگاه را می نمایاند. با روش تحقیقِ توصیفی، تحلیلی مقاله، به این نتیجه میرسیم جستجوی تحولات ریشهای، ارتباط مستقیم مکان باعناصر داستان، اشعار عامیانه، ادبیات دریا، تأثیر مکان برشخصیت، نماد و تخیل، اسطوره‌آفرینی، اسطوره‌پردازی، آیین‌نمایی و رسومات‌پردازی از ویژگیهای رمانهای ادبیات دریا به شمار می‌روند.

کلیدواژه‌ها

ادبیات دریا"؛ منیرو روانی پور"؛ اهل غرق"؛ حنا مینه"؛ "؛ الشراع والعاصفة"

مراجع

احمدی ری­شهری، عبدالحسین (1381). سنگستان. شیراز. انتشارات نوید شیراز.

الباردی، محمد. (1993). حنا مینه روائی الکفاح و الفرح. دمشق، عالم الفکر.

بحراوی، حسن (2009). بنیة الشکل الروائی. بیروت. الدار البیضاء.

برادعی، سمیرة (2011). شعریة الفضاء فی روایة الشراع و العاصفة لحنا مینة. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه بن المهیدی أم البواقی. الجزائر.

رضایی، نرگس (1395). بررسی و تحلیل حضور عناصر فولکوریک در داستان­های منیرو روانی­پور (اهل غرق، سیریا سیریا، سنگهای شیطان، کنیزو). فصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهش ادبیات فارسی. شماره 40. صص 105 - 135

روانی پور، منیرو (1368). اهل غرق. تهران. خانه آفتاب.

ریاض وتار، محمد. (2002). توظیف التراث فی الروایة العربیة. دمشق. اتحاد الکتاب العرب.

فتوحی، محمود. (1385ش). بلاغت تصویر، تهران، سخن.

مالمیر، تیمور، ناصر بافقی، علیرضا (1393) تحلیل ساختاری رمان اهل غرق. فصلنامه متن پژوهی. دوره 18. شماره 60.

محمد عطیة، احمد (2012).  أدب البحر. قاهره. دارالمعارف.

مینة، حنا (1999). الشراع و العاصفة. چاپ هشتم. بیروت. دارالآداب.

مینة، حنا (2000). هواجس فی التجربة  الروائیة. بیروت. دارالآداب.

مونسان، فرزانه، خائفی، عباس، تسلیمی، علی، خزانه دارلو، محمدعلی (1393) بینش اساطیری در آثار منیرو روانی­پور. فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی. سال 10. شماره 37. 303- 337.

ناظمیان، رضا، کماسی، احیاء. (1398)  أدلجة الاشتراکیة التکاملیة فی روایة الشراع و العاصفة لحنا مینة. مجلة علمی- پژوهشی الجمعیة الإیرانیة للغة العربیة و آدابها، شماره 53. زمستان 1398. صص 1-20

نضال، صالح. (2001). النزوع الأسطوری فی الروایة العربیة. دمشق. اتحاد الکتاب العرب.

 

References

Mohammad Atiyah, A. (2012). Adab al-bahr. Cairo, Egypt: Dar al-Maaref.

Mina, H. (2000). Havajes fi al-tajrebah al-ravaeia. Beirut: Dar al-Adaab.

Baradei, S. (2011). Sheria al-faza fi revata Al-Shera va Al-Asifa (Unpublished master’s thesis). Larbi Ben M’hidi University of Oum El Bouaghi. Algeria.

Albaredi, M. (1993). Hanna Mina ravaee al-kefah va al-farah. Damascus, Syria: Alam al-Fekr.

Nazemian, R., & Kamasi, A. (2019) Adleja al-eshterakiya al-takamoliya fi ravayate Al-Shera va Al-Asifa le Hanna Mina. Scientific-Research Journal of Al-Jameiyia al-Iraniya le-Loqat al-Arabiya va Adabeha, 15(53), 1–20.

Mina, H. (1999). Al-shera va al-asifa (8th ed.). Beirut: Dar al-Adaab.

Ravanipour, M. (1990). Ahl-e ghargh. Tehran: Khane-ye Aftab.

Ahmadi Reyshahri, A. (2002). Sanegstaan. Shiraz, Iran: Navid-e Shiraz.

Riyadh Wattar, M. (2002). Tozif al-taraas fi al-revayata al-arabiya. Damascus: Etehad al-Ketab al-Arab.

Rezaei, N. (2016). An analysis of folkloric elements in Moniro Ravanipour’s stories (Ahl e Ghargh, Siria Siria, Sanghaye Sheytan, Kanizu). Pizhuhish-I Zaban va Adabiyyat-I Farsi, (40), 105–135.

Malmir, T., & Naser Bafqi, A. (2014). Analysis of the structure of Ahl-e Gharq. Literary Text Research (Persian Language and Literature), 18(60), 7–23.

Moonesan, F., Khaefi, A., Taslimi, A., & Khazanehdarloo, M. (2015). Binesh-e asatiri dar asar-e Moniro Ravanipour. Journal of Mytho-Mystic Literature, 10(37), 303–337.

Fotouhi, M. (2006). Belaqat-e tasvir. Tehran, Iran: Sokhan.

Nazaal, S. (2001). Al-nozou al-ostouriya fi al-revata al-arabiya. Damascus: Etehad al-Ketab al-Arab.

Bahraavi, H. (2009). Beniyah al-shekl al-ravaei. Beirut, Lebanon: Al-dar al-Bayza