دادگاه کامبوج و عدالت کیفری تلفیقی؛ رهیافت‌ها و چالش‌ها

تحقیقات حقوقی بین المللی

دوره 15، شماره 58، دی 1401، صفحه 75-95   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2023.1962181.2408

نویسنده

جمال بیگی^*

دانشیار، گروه آموزشی حقوق جزا و جرم شناسی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی ، مراغه، ایران

چکیده

زمینه و هدف: دادگاه کامبوج به لحاظ مشارکت حاکمیت ملی و نهادها و سازمان‌های بین‌المللی تشکیل‌دهنده آن، یکی از محاکمی هست که به دادگاه‌های مختلط یا بین‌المللی شده معروف هستند و به جهت تلفیق عدالت کیفری متأثر از نهادهای ملی و بین‌المللی، در این نوشتار از آن به عدالت کیفری تلفیقی تعبیر شده است. لذا هدف این مقاله، شناسایی این دادگاه به‌مثابه عدالت کیفری تلفیقی و تبیین رهیافت‌ها و چالش‌های آن در نظام بین‌المللی هست.

روش: تحقیق حاضر بر اساس روش توصیفی و تحلیلی و بر پایه اسناد و منابع کتابخانه‌ای نگاشته شده است.

یافته‌ها و نتایج: شعب فوق‌العاده دادگاه‌های کامبوج در سال 2006 برای محاکمه رهبران ارشد سابق کامبوج و مرتکبان جنایت‌های ارتکابی زمان کمپوچیای دمکراتیک که به‌عنوان خمرهای سرخ نیز شناخته می‌شوند، تشکیل گردید. در طی این دوره، حداقل 1.7 میلیون نفر به دلیل گرسنگی، شکنجه، اعدام و کار اجباری از بین رفتند. ازاین‌رو، جنایت علیه بشریت، نسل زدایی و نقض آشکار کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو از مهم‌ترین جنایت‌های بین‌المللی بودند که متهمان این دادگاه با آن مواجه بودند. هم‌چنین، دادگاه موقت کامبوج هرچند حسب توافق میان دولت کامبوج و سازمان ملل متحد، با الهام از اسناد بین‌المللی و رعایت اصول حقوقی، ضمن برقراری عدالت، تقویت حاکمیت قانون و ایجاد آشتی ملی در کامبوج، رهیافت‌هایی در تعقیب جنایتکاران داشته است، لیکن در رسیدگی و حصول عدالت کیفری تلفیقی با چالش‌هایی نیز مواجه بوده است.

کلیدواژه‌ها

دادگاه کامبوج؛ عدالت کیفری تلفیقی؛ خمرهای سرخ؛ جنایت بین‌المللی

مراجع

 

- آشوری، محمد؛ بشیریِ، حسین؛ هاشمی؛ سید محمد و یزدی، عبدالمجید (1396)، حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت، چاپ اول، تهران: نشر خرسندی.

- امیریان فرسانی، امین (1400)، بررسی جنایات وارده در منظقه دارفور و وضعیت حقوقی حاکم بر آن، فصل‌نامه تحقیقات حقوقی بین‌المللی، دوره 14، شماره 54، صص 155-135.

http://alr.iauctb.ac.ir/article_686941.html

- بیگی، جمال (1401)، جنایت های ارتکابی در سوریه و مکانیسم ارجاعی به دادگاه کیفری بین‌المللی، فصلنامه حقوق جزای بین‌الملل، دوره 1، شماره 1، صص 31 - 43

- بیگی، جمال و خوشیاری حاجی بابا، رزاق (1391)، بی کیفری مجرمان و مقابله با آن در آئینه حقوق بین‌الملل (با تاکید بر اساسنامه دادگاه کیفری بین‌المللی)، همایش ملی حقوق بین‌الملل در آیینه علوم روز

- بیگی، جمال و کتانچی، الناز (1397)، رویکرد دیوان کیفری بین‌المللی به خسارت معنوی قربانیان تعرضات جنسی، فصلنامه مطالعات بین‌المللی، شماره 58، صص 21 – 42

- بیگی، جمال و نجاتی، جمال (1400)، راهبردهای نظام سیاستگذاری بین‌المللی در قبال جنایت تعقیب و ازار و جرم‌انگاری آن در حقوق ایران، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال 28، شماره 108، صص 357 – 387

- بیگی، جمال و علی پور، هیوا (1398)، رویکرد اسناد بین‌المللی به حقوق بزه‌دیدگان جنایت ناپدیدسازی اجباری، مجله پژوهش‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی، شماره 14، صص 199 - 219

- پرویز، ذوالعین (1388)، مبانی حقوق بین‌الملل عمومی، چاپ ششم، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.

- تدین، عباس. (1401). حقوق اشخاص تحت بازداشت از منظر قانون آیین دادرسی کیفری ایران و مقررات دیوان کیفری بین‌المللی. تحقیقات حقوقی بین‌المللی،  15 (55), 87-102doi: 10.30495/alr.2022.1893995

- حسینی نژاد، حسینقلی (1391)، حقوق کیفری بین‌الملل، چاپ چهارم، تهران: نشر میزان.

- خالقی، علی (1383)، «علنی بودن دادرسی در پرتو اسناد بین‌المللی و حقوق داخلی»، فصلنامه پژوهش‌های حقوقی، دوره3، ش5، صص49-29.

 https://jlr.sdil.ac.ir/article_44700.html

- رضوی فرد و فرجی، محمد (1396) «تشکیل دادگاه کیفری بین‌المللی (مختلط) کامبوج؛ مبانی و چالش‌ها»، فصلنامه حقوقی بین‌المللی، ش57، صص333-313.

http://www.cilamag.ir/article_27974.html

- سلیمی، صادق (1383)؛ جنایت‌های سازمان‌یافته فراملی، چاپ اول، تهران: انتشارات تهران صدا.

- سلیمی، صادق و امیریان، محمدباقر (1395)، « مفهوم ریشه‌کنی و جنایت علیه بشریت در پرونده ۰۰۲ شعب فوق‌العاده دادگاه‌های کامبوج»، فصلنامه مطالعات بین‌المللی، دوره12، ش48، صص227-199.

https://www.isjq.ir/article_91645.html

- سلیمی، صادق و صمصامی مهاجر، مریم (1391)، «غلبه موازین بین‌المللی حقوق بشری بر حاکمیت دولت‌ها در پرتو دادگاه‌های نسل سوم»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، ش59، صص400-363.

https://lawresearchmagazine.sbu.ac.ir/article_56185.html

- شریعت باقری، محمدجواد (1397)، اسناد دیوان کیفری بین‌المللی (اصلاحات اجلاس بازنگری کامپالا)، چاپ دوم، تهران: نشر جنگل.

- شیری، عباس (1385)، پارادایم‌های عدالت کیفری: عدالت سزا دهنده و عدالت ترمیمی، فصلنامه حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش74، صص246-213.

 https://jflps.ut.ac.ir/article_25131.html

- صابر، محمود (1394)،  آیین دادرسی دیوان کیفری بین‌المللی، چاپ دوم، تهران: نشر دادگستر.

- فامیل مدبران، اشکان، نیک‌خواه سرنقی، رضا و جعفرزاده، سیامک (1399)، اخلاق و عدالت کیفری در دادگاه ویژه کیفری بین المللی نورنبرگ با تکیه بر حقوق بین المللی عرفی، دوره 13، شماره 47، صص 42-25.

http://alr.iauctb.ac.ir/article_667796.html

- فضایلی، مصطفی (1384)، معیارها و تضمین‌های محاکمه عادلانه در دادرسی‌های کیفری بین‌المللی، رساله دکتری تخصصی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.

- فضائلی، مصطفی (1397)، دادرسی عادلانه محاکمات کیفری بین‌المللی، چاپ چهارم، تهران: شهر دانش.

- Agreement between the United Nations and the Royal Government of Cambodia Concerning the Prosecution under Cambodian Law of Crimes Committed during the Period of Democratic Kampuchea, 6 June 2003, Available at https://www.eccc.gov.kh/en/documents/legal/agreement-between-united-nations-and-royal-government-cambodia-concerning-prosecutio

- Amnesty International Fair Trial Manual: Section B, No. 14.3, Available at: https://www.amnesty.org/

- Amnesty International; the International Criminal Court: Making the Right Choices, PART II, REPORT, IOR, 40/11/97 (JULY 1997) at: http: //www.amnesty.org.alib/aipub/ 1997/IOR/14001197.htm

- Bonacker, Thorsten & Safferling, Christoph (2013), Victims of International Crimes: An Interdisciplinary Discourse, ASSER Press, Springer, pp. 18 - 19.

- Guiraud. Marie (2020). Cambodia: Learning Lessons from Victims’ Participation. Justiceinfo-comment. Vol 1

- Gore, Amanda (2022). Criminogenic casinos and illicit trade in environmental commodities in South East Asia, Asian Roulette

- Henzelin, M., Heiskanen, V., Guenael, M. (2006), Reparations to Victims before the International Criminal Court: Lessons from International Mass Claims Processes, Criminal Law Forum, Vol. 17, pp. 317-344. https://cadmus.eui.eu/handle/1814/42747

- https://en.wikipedia.org/wiki/Khmer_Rouge_Tribunal

- https://www.eccc.gov.kh/en

- International Center for Transitional Justice, Comments on Draft Internal Rules for the Extraordinary chambers in the Courts of Cambodia, NOV2006, New York, p. 9, Available at: http://www.ictj.org/images/content/6/0/601.pdf , last visit: 28 Nov. 2010 .

- Law on the Establishment of the Extraordinary Chambers, With Inclusion of Amendments as Promulgated on 27 October 2004 (NS/RKM/1004/006).

- Nouwen, Sarah MH (2006), Hybrid Courts: The Hybrid Category of a New Type of International Crimes Courts, Vol. 2, Available at:  https://www.utrechtlawreview.org/

- Scheffer, David (2008), The Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia, Northwestern University School of Law, Chicago, Illinois, p. 16.

- Samphan, Khieu (2017). Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia. Retrieved 17

- Simon. M (2017). The Extraordinary Chambers in the Courts ofCambodia: Assessing Their Contribution to International Criminal Law, International Criminal Justice Series, Vol. 6

- Stapleton, Sara (1999), Ensuring a Fair Trial in the International Criminal Court: Statutory Interpretation & the Impermissibility of Derogation; Journal of international Law and Politics (JILP), P. 535. Available at: http//www.law.nyu.edu/ journals/jilp/issues/31/pdf/31n.pdf

- Tully. John (2018). Modern Cambodia Since 1863, Asian History, Oxford Research Encyclopedias, Report of a Finnish Inquiry Commission

- Zegveld, L. (2010), Victims’ Reparation Claim and International Criminal Court, Incompatible Value, JICJ, Vol. 8, pp.93- 100