سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران در دوران اوباما و ترامپ (براساس تئوری رئالیسم تهاجمی میرشایمر و رئالیسم تدافعی والتز)

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

دوره 9، شماره 34، دی 1401، صفحه 7-32   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2022.1949689.1422

نویسندگان

حسن عابدینی کشکوئیه¹؛ حسین مسعودنیا^{* 2}؛ مهناز گودرزی³

¹دانشجوی دکتری روابط بین‌‌الملل، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

²دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³دانشیار، گروه روابط بین‌‌الملل، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر تشریح و تبیین عوامل و مؤلفه‌های مؤثر بر سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران در دوره اوباما و ترامپ است که با فراز و فرودهای بسیاری همراه بود. به لحاظ روشی، پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی مبتنی بر روش مرور نظام‌مند با تجزیه و تحلیل رفتار اوباما و ترامپ براساس رویکرد واقع‌گرایی تدافعی و واقع‌گرایی تهاجمی است. سیاست خارجی آمریکا براساس امنیتی کردن فعالیت‌های هسته‌ای و رفتارهای منطقه‌ای ایران قابل تبیین بوده و مؤلفه‌های آن عبارتند از شخصیت و اعضای کابینه و لابی‌های عبری- عربی. سیاست خارجی اوباما در قبال ایران با استفاده از رویکرد تعامل و فشار (قدرت هوشمند) موفقیت‌آمیز بود، ولی سیاست خارجی ترامپ با توجه به ماهیت تهاجمی و شکاف در اردوگاه غرب، ناکام ماند. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که هر دو رئیس جمهور سعی داشتند با ایجاد بحران‌های سیاسی، اقتصادی و تهدیدات نظامی در ابعاد داخلی و خارجی، منافع جمهوری اسلامی را به چالش بکشند. اوباما توانست با دستیابی به توافق هسته‌ای، فعالیت‌های هسته‌ای ایران را مهار کند، ولی ترامپ با خروج از توافق هسته‌ای، نه‌تنها نتوانست دستاوردهای اوباما را حفظ کند، بلکه دستاورد او در مهار ایران برای تأمین منافع ملی آمریکا تقریباً هیچ بود.

کلیدواژه‌ها

ایران؛ آمریکا؛ سیاست خارجی؛ دونالد ترامپ؛ اوباما؛ تئوری رئالیسم تهاجمی میرشایمر؛ رئالیسم تدافعی والتز؛ برجام؛ توافق هسته‌ای

مراجع

آجیلی، هادی؛ رضایی، نیما (1397). رئالیسم تدافعی و تهاجمی (چارچوبی تئوریک برای تحلیل وقایع و رخدادهای حوزه خلیج فارس). امنیت ملی، 8(27)، ص 198-165.

آدمی، علی؛ دشتگرد، مجید (1391). ایالات متحده و مهار متخاصمان در چارچوب احاله مسئولیت. پژوهش‌‌های راهبردی سیاست، 1(3)، ص 28-1.

اسدی، علی‌اکبر (1389). رئالیسم و رویکردهای رقیب به سیاست خارجی. راهبرد، شماره 56، ص 252-223.

افضلی، رسول؛ کامران، حسن؛ دشتی، محمدحسین (1398). تبیین تقابل ایران و آمریکا در ژئوپلیتیک منطقه خزر. جغرافیا، 17(61)، ص 23-5.

جلالی، محمدرضا؛ یوسفی، بهرام؛ شهابی، روح‌‌الله؛ عامری گلستانی، حامد (1400). بررسی تطبیقی رویکرد آمریکا به نظام بین‌الملل: با تاکید بر نقش باراک اوباما و دونالد ترامپ. تحقیقات سیاسی و بین‌‌المللی، 13(48)، ص 59.

جوانشیری، امیرصدرا؛ بصیری، محمدعلی (1398). مقایسه نقش لابی اسرائیل در سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در دوران باراک اوباما و دونالد ترامپ (با تأکید بر توافق هسته‏‌ای با جمهوری اسلامی ایران). مطالعات امنیت بین‌‌المللی، شماره 16، ص 31.

حیدری، ناصرالدین (1393). اثرات تهدیدزای گسترش سپر دفاع موشکی بر امنیت جمهوری اسلامی ایران. مطالعات راهبردی، شماره 17، ص 101.

دلاورپور اقدم، مصطفی؛ دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1397). برآورد سیاست‌های تحریمی کنگره آمریکا در دوران پسابرجام. پژوهش‌‌های راهبردی سیاست، شماره 62، ص 121.

دلخوش، علیرضا (1396). برجام و پسابرجام از دیدگاه حقوق بین‌‌الملل. سیاست خارجی، شماره 31، ص 51.

دیلم صالحی، بهروز؛ صائبی، غلامرضا (1396). ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﯾﮑﺎ در ﻗﺒﺎل ﭘﺮوﻧﺪه ﻫﺴﺘﻪای اﯾﺮان ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ. پژوهش‌‌های راهبردی سیاست، شماره 6، ص 127.

سلیمان‌‌زاده، سعید؛ امیدی، علی؛ یزدانی، عنایت‌‌الله (1397). تحلیل سازه‌‌انگارانه ایران‌هراسی در سیاست خارجی آمریکا در دوران پسابرجام. پژوهش‌‌های ‌راهبردی ‌سیاست، شماره 24، ص 95.

شاه‌‌بهرامی، داریوش؛ ترابی، قاسم؛ رضایی، علیرضا (1398). بررسی تطبیقی راهبرد اوباما و ترامپ در قبال خاورمیانه. پژوهش‌‌های سیاسی و بین‌‌المللی، شماره 39، ص 135.

عابدینی، حسن؛ ایزدی، جهانبخش (1396). نقش متغیرهای داخلی بر سیاست‌گذاری هسته‌‌ای دولت یازدهم. مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 7(25)، ص 271.

عالیشاهی، عبدالرضا؛ فروزان، یونس (1399). سیاست خارجی ترامپ در قبال ایران پساداعش؛ از تحریم تا ترور ایران. سیاست و روابط بین‌‌الملل، 4(7)، ص 165.

فتحی، فرحناز (1399). بررسی و تحلیل بایسته‌‌های رئالیسم تهاجمی با نگاه تطبیقی نظریه نوواقع‌گرایی. قانون‌‌یار، شماره 4، ص 823.

فروزان، یونس؛ عالیشاهی، عبدالرضا؛ مسعودنیا، حسین (1399). سیاست‌‌های ترامپ در قبال سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در پسابرجام؛ پیامدهای امنیتی قرار دادن نام سپاه در فهرست گروه‌‌های تروریستی. پژوهش‌‌های حفاظتی - امنیتی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، 9(33)، ص 37.

قاسمی، فرهاد (1389). اصول روابط بین‌الملل. تهران: نشر میزان.

قاسمی، مصطفی (1387). راهبرد اوباما در قبال جمهوری اسلامی ایران. دین و سیاست، شماره 17-18، ص 123.

قنبرلو، عبدالله (1397). مبنای نظری تحریم‌های مربوط به برنامه هسته‌ای ایران: مقایسه دیپلماسی دولت‌های ترامپ و اوباما. مطالعات راهبردی، 21(80)، ص 75.

کرمی، امیرسعید؛ موسوی، سید عبدالعظیم (1398). مؤلفه‌‌ها و پیامدهای ژئوپلیتیکی سیاست خارجی ترامپ علیه جمهوری اسلامی ایران. ژئوپلیتیک، شماره 3، ص 156.

کرمی، جهانگیر؛ کرامتی‌‌نیا، رقیه (1395). سیاست خارجی روسیه و پرونده هسته‌‌ای ایران: از تحریم تا برجام. آسیای مرکزی و قفقاز، 22(95)، ص 65.

کریمی‌‌فرد، حسین (1394). بررسی و نقد سیاست خارجی اوباما. تحقیقات سیاسی بین‌‌المللی، 7(25)، ص 157.

محمودی، محسن؛ گودرزی، سهیل (1391). سیاست نرم‌‌افزاری ایالات متحده در خاورمیانه؛ مقایسه جورج بوش و باراک اوباما. سیاست خارجی، 26(2)، ص 437.

موسوی‌‌نیا، سیدرضا (1397). بازاندیشی در روش تلفیقی؛ مطالعه موردی: رویه تصمیم‌‌گیری ایران در برجام. پژوهش‌‌های راهبردی سیاست، شماره 27، ص 67.

وکیلی، فرهاد؛ کیوان حسینی، سیداصغر (1400). مطالعه مقایسه‌‌ای راهبرد سیاست خارجی آمریکا (2020-2009): از راهبرد واقعگرا - نرم‌افزارگرای اوباما به سوی راهبرد واقع‌گرا - نرم‌افزارگریز ترامپ. مطالعات قدرت نرم، شماره 1، ص 1.

همتی، زهره؛ درویشی، فرهاد (1396). بررسی رویکردهای سیاست خارجی امریکا در برابر جمهوری اسلامی ایران براساس اسناد امنیت ملی امریکا 2014-1993. سیاست دفاعی، شماره100، ص 75.

یوسفی میانجی، عبدالرضا؛ دهشیار، حسین؛ شفیعی، نوذر؛ حاجی‌‌مینه، رحمت (1399). سیاست خارجی ترامپ در خاورمیانه. تحقیقات سیاسی و بین‌‌المللی، شماره 42، ص 44.

Albarasneh, A.S. & Khatib, D.K. (2019). The US policy of containing Iran – from Obama to Trump 2009–2018. Global Affairs, No. 5, p. 369-387.

Alcaro, R. (2018). All is not quiet on the western front: Trump’s Iran policy and Europe’s choice on the nuclear deal.  Istituto Affari Internazionali (IAI), p. 1-26. Available at: https://www.iai.it/en/pubblicazioni/all-not-quiet-western-front

Brands, H. (2017). The unexceptional superpower: American grand strategy in the age of Trump. Survival, 59(6), p. 7-40.

Kroenig, M. (2019). The return to the pressure track: the Trump administration and the Iran nuclear deal. Diplomacy & Statecraft, 29(1), p. 94-104.

Lahdili, N. (2018). Trump factor: A militarization of the US foreign policy. School of Social Sciences, AYBU, Turkey.

Nazareth, K.A. (2019). Trump’s policy towards Iran. World Affairs, 23(2), p. 22-35.

Nuruzzaman, M. (2020). President Trump’s ‘maximum pressure’ campaign and Iran’s endgame. Strategic Analysis, 44(6), p. 570-582.

Perwita, A.A.B. & Razak, M.I. (2020). U.S. Foreign policy towards Iranian nuclear threat from Bill Clinton to Donald Trump administration. Insignia Journal of International Relations, 7(1), p. 17-44.

Shukri, N.A. (2021). Countering Iran’s influence in Iraq from Obama to Trump: instruments and implications, 2009–2020. Global Affairs, 7(5), p. 855-870.