مقایسة اثربخشی آموزش گروهی مدیریت خشم مبتنی بر بازسازی شناختی و کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBSR) بر استرس ادراک شده، خستگی روانی و تنظیم هیجان پرستاران ارومیه

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

دوره 15، شماره 59، آذر 1401، صفحه 157-179   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jinev.2023.1968878.2780

نویسندگان

نازیلا آغبلاقی¹؛ علی اقدسی^{* 2}؛ حسین رستمی³؛ احد آهنگر⁴

¹دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، ایران.

²استادیار گروه روانشناسی و مشاوره، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، ایران.

³مرکز تحقیقات علوم شناختی و رفتاری در پلیس، معاونت بهداشت. امداد و درمان، فرماندهی انتظامی، تهران، ایران و پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی ناجا، تهران، ایران.

⁴استادیار گروه روانشناسی دانشگاه آزاد شبستر، شبستر- ایران

چکیده

هدف پژوهش، مقایسة اثربخشی آموزش گروهی مدیریت خشم مبتنی بر بازسازی شناختی و اثربخشی کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی(MBSR) بر خستگی روانی، استرس ادراک‌شده و تنظیم هیجان پرستاران بود. روش تحقیق، نیمه آزمایشی، با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و گروه کنترل با جامعة آماری کلیة پرستاران بیمارستان شفای ارومیه(n=85) بود، که 45 نفر از آنها به صورت در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل(هر گروه 15 نفر) به طور تصادفی جایگزین شدند. ابزارهای تحقیق شامل آزمون خستگی روانی فرون و تیدل، پرسشنامه هیجانات واتسن، مقیاس استرس ادراک شده کوهن و نیز بسته‌های آموزش تکنیک‌های مدیریت خشم مبتنی بر بازسازی شناختی(12 جلسه) و MBSR (8جلسه) با اجرای غیرهمزمان توسط شخص محقق به فاصلة یک‌ماه از هم، بود. آنالیز داده‌ها به صورت تحلیل کوواریانس تک راهه با نرم‌افزار SPSS بود. یافته‌ها نشان داد که آموزش MBSR بر کاهش استرس ادراک شده تأثیر بیشتری نسبت به آموزش مدیریت خشم مبتنی بر بازسازی شناختی دارد. در متغیرهای خستگی روانی و تنظیم هیجان تفاوت معناداری در اثربخشی دو روش مشاهده نشد(در سطح معنی‌داری 05/0). در نتیجه، شرکت در جلسات درمان آموزش مدیریت خشم مبتنی بر بازسازی شناختی و MBSR باعث شد تا پرستاران با احساسات، هیجان‌ها و افکار خود آشنا و قادر به کنترل هیجان‌های منفی خود شوند از این طریق سطوح کمتری از استرس ادراک شده و خستگی روانی را تجربه کنند. 

کلیدواژه‌ها

مدیریت خشم؛ ذهن‌آگاهی؛ خستگی روانی؛ استرس ادراک شده؛ تنظیم هیجان

مراجع

باباپور، جلیل؛ زینالی، شیرین؛ عظیمی، فاطمه؛ چاووشی، سید هادی. (1398). اثر بخشی درمان شناختی رفتاری بر کیفیت زندگی، اضطراب و خستگی روانی پرستاران بخش سرطان: یک مطالعه کارآزمایی بالینی، آموزش پرستاری. ۸ (۴)، ۳۲-۲۶.

بادله شموشکی، محمدتقی؛ صالحی یانسری، هاجر و صادقی، الهه. (1399). تأثیر آموزش استرس‌زدایی مبتنی بر ذهن‌آگاهی در کاهش استرس شغلی پرستاران. نشریه روان پرستاری، 8(6)، 53-61.

بخشی پور، عباس و دژکام، محمود. (1384). تحلیل عاملی تأییدی مقیاس عاطفه مثبت و منفی. مجلة روانشناسی، 9(4 پیاپی 36)، 351-365.

زارعی، سلمان. (1399). نقش واسطه‌ای نشانگان افسردگی و اضطراب در رابطه بین استرس ادراک شده و استفاده آسیب‌زا از تلفن همراه در بین دانشجویان پرستاری. نشریه آموزش پرستاری، 9(3)، 10-20.

زاهدی راد، زهره؛ رضاخانی، سیمین‌دخت و وکیلی، پریوش. (1399). مقایسه اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و روش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر استرس پرستاران شاغل در بیمارستان‌های روانپزشکی. نشریه پژوهش پرستاری، 15(5)، 85-100.

زائری، سمیه؛ نیسی، عبدالکاظم؛ و خواجه، نجمه. (1399). آموزش مدیریت استرس به شیوة شناختی  رفتاری بر توانمندسازی روانشناختی و ابعاد فرسودگی شغلی در کارکنان. سلامت کار ایران، 17(48)، 1-12.

فدایی وطن، زهرا؛ استکی، مهناز؛ قنبری پناه، افسانه؛ و کوچک انتظار، رویا. (1398). مقایسه اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و آموزش بازسازی شناختی بر خودکارآمدی اجتماعی و عاطفی دانش‌آموزان با مشکلات یادگیری. فصلنامه روان‌شناسی افراد استثنایی، 9(35)، 169-192.

Armstong, J., & Tume, L. N. (2020). Mindfulness-based interventions to reduce stress and burnout in nurses: an integrative review, British Journal of Mental Health Nursing, http://usir.salford.ac.uk/id/eprint/62218/

Asikhia, O. A. (2014). Effect of cognitive restructuring on the reduction of mathematics anxiety among senior secondary school students in Ogun State, Nigeria. International Journal of Education and Research, 2(2):1–20.

Babakova L.V. (2017). Daily hassles and life satisfaction in the context of coping behavior in aging. Ph. D. dissertation. Saint-Petersburg State University, [In Russian].

Babapour kheirodain, J., Esmaeilpour, K., & Saeedi dehgani, S. (2015). The role of perfectionism in predicting the feeling of cognitive, physical, and social fatigue.  Journal of psychology, 74, 163-174. [In Persian].

Badeleh Shamooshaki, M. T., Salehi yansari, H., & Sadeqi, E. (2021). The effectiveness of mindfulness-based stress reduction on nurses' job stress. Iranian Journal of Psychiatric Nursing, 8(6): 53-61, URL: http://ijpn.ir/article-1-1666-fa.html [In Persian].    

Bakhshipour, A., & Dezshkam, M. (2005). Confirmatory factor analysis of positive and negative affection scale. Journal of psychology, 9(4-36): 351-365 [In Persian].    

Bardwell, W.A., Ancoli-Israel, S. (2008). Breast Cancer and Fatigue. Sleep Med Clin, 3(1): 61-71. Doi: 10.1016/j.jsmc.2007.10.011 pmid: 18769530

Blaxton, J. M., & Bergeman, C. S. (2017). A process-oriented perspective examining the relationships among daily coping, stress, and affect. Personality and Individual Difference, 104: 357-361. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.08.041.

Bowns, C. N., & Marlatt, G. A. (2011). Mindfulness-based relapse prevention for addictive behaviors: a clinician’s guide. New York: Guilford press.

Coholic, D., Eys, M., & Lougheed, S. (2012). Investigating the effectiveness of an arts-based and mindfulness based group program for the improvement of resilience in children in need. Journal of Child and Family Studies, 21(5): 833-844. https:// doi.org/10.1007/s10826-011-9544-2

Fadayi vatan, Z., Estaki, M., Ganbari panah, A., & Kuchak entezar, R. (2019). Comparing the effectiveness of MBCT and cognitive restructuring training on social and affective self-efficacy in the students with learning difficulties. Journal of Exceptional people psychology, 9(35): 169-192 [In Persian].

Farahani, M., & Ebadie Zare, S. (2018). Effectiveness of Cognitive-Behavioral Anger Management Training on Aggression and Job Satisfaction on Nurses Working in Psychiatric Hospital. Zahedan J Res Med Sci. In Press (In Press): e55348. doi: 10.5812/zjrms.55348.

Freeston, M., Tiplady, A., Mawn, L., Bottesi, G., & Thwaites, S. (2020). Towards a model of uncertainty distress in the context of coronavirus (COVID-19). Cogn. Behav. Ther. 13: e31. doi: 10.1017/S1754470X2000029X

Friedberg, R. D., & McClure, J. M. (2015). Clinical practice of cognitive therapy with children and adolescents: The nuts and bolts. Guilford Publications.

Gratz, K. L., & Roemer, L. (2004). Multidimensional assessment of emotion regulation and dysregulation: Development, factor structure, and initial validation of the difficulties in emotion regulation scale. Journal of psychopathology and behavioral assessment, 26(1): 41-54.

Gross, J. J., & Thompson, R. A. (2007). Emotion regulation: Conceptual foundations. In JJ. Gross (Ed.), Handbook of emotion regulation. New York: Guilford Press, 3-24.

Hofer, M., Burkhard, L., & Allemand, M. (2015). Age differences in emotion regulation during a distressing film scene. J. Media Psychol. 27, 47–52. doi: 10.1027/1864-1105/a000134

Kang, L., Li, Y., Hu, S., Chen, M., Yang, C., & Yang, B.X. (2020). The mental health of medical workers in Wuhan, China dealing with the 2019 novel coronavirus. The Lancet Psychiatry, 7(3): e14. [DOI:10.1016/S2215-0366(20)30047-X].

Khalili, R., Nir, M.S., Ebadi, A., Tavallai, A., & Habibi, M. (2017). Validity and reliability of the Cohen 10-item Perceived Stress Scale in patients with chronic headache: In Persian version. Asian Journal of Psychiatry, 26: 136-40. DOI:10.1016/j.ajp.2017.01.010.

Kranke, D., Weiss, E.L., Gin, J., Der-Martirosian, C., Brown, J.L.C., & Saia, R. (2017). A culture of compassionate bad asses: A qualitative study of combat veterans engaging in peer-led disaster relief and utilizing cognitive restructuring to mitigate mental health stigma. Best Practices in Mental Health: An International Journal, 13(1): 20–33.

Lim, J., Leow, Z., Ong, J. C., Pang, L.-S., & Lim, E. (2020). The Effects of Online Group Mindfulness Training on Stress and Sleep Quality during the COVID-19 Pandemic in Singapore: A Retrospective Equivalence Trial (SSRN Scholarly Paper ID 3629960). Social Science Research Network. doi: 10.2139/ssrn.3629960.

McVeigh, C., Ace, L., Ski, C.F., Carswell, C., Burton, S., Rej, S., & Noble, H. (2021). Mindfulness-Based Interventions for Undergraduate Nursing Students in a University Setting: A Narrative Review. Healthcare, 9, 1493. https:// doi.org/10.3390/healthcare9111493.

Muecke, S. (2005). Effects of rotating night shifts: Literature review. J Adv Nurs, 50(4): 433-9.

Parola, V., Coelho, A., Neves, H., Bernardes, R.A., Sousa, J.P., & Catela, N. (2022).  Burnout and Nursing Care: A Concept Paper. Nurs. Rep.12, 464-471. https://doi.org/10.3390/nursrep12030044

Petko, D. J., (2017). Mindfulness-based Stress Reduction (MBSR) in Reducing Stress in Nursing Students: An Integrative Review and Toolkit, Doctor of Nursing Practice (DNP) Projects. 126. Retrieved from https://scholarworks.umass.edu/nursing_dnp_capstone/126

Rettie, H., & Daniels, J. (2020). Coping and tolerance of uncertainty: predictors and mediators of mental health during the COVID-19 pandemic. Am. Psychol. 76, 427–437. Doi: 10.1037/amp0000710

Richard, Y., Tazi, N., Frydecka, D., Hamid, M. S., & A. A., Moustafa, (2022). A systematic review of neural, cognitive, and clinical studies of anger and aggression, Springer, https://doi.org/10.1007/s12144-022-03143-6

Riediger, M., & Luong, G. (2015). From adolescence to old age: developmental perspectives on the extended process model of emotion regulation. Psychol. Inq. 26, 99–107.

Rielly, P. M., & Shopshire, M. S., (2019). Anger Management for Substance Use Disorder and Mental Health Clients a Cognitive–Behavioral Therapy Manual, U.S. DEPARTMENT OF HEALTH AND HUMAN SERVICES, Substance Abuse and Mental Health Services Administration.

Röcke, C., Brose, A., & Kuppens, P. (2018). “Emotion dynamics in older age,” in Emotion Regulation: A Matter of Time, Part II: Development of Emotion Regulation as a Dynamic, Real-Time Process, eds P. M. Cole and T. Hollenstein (New York, NY: Routhledge), 179–207.

Santiago Calder, M., (2021). Emotional Resilience and Emotion Regulation: Examining Preference for Reappraisal or Distraction for Stressors of Differing Intensity, https://www.researchgate.net/publication/356603588.

Scheibe, S., Sheoppes, G., and Staudinger, U. M. (2015). Distract or rappraise? Age-related differences in emotion-regulation choice. Emotion 15, 677–681. doi: 10.1037/a0039246

Strizhitskaya, O., Petrash, M., Savenysheva S., Murtazina I., & Golovey L. (2019). PERCEIVED STRESS AND PSYCHOLOGICAL WELL-BEING THE ROLE OF THE EMOTIONAL STABILITY, The Annual International Conference on Cognitive – Social, and Behavioural Sciences, https://dx.doi.org/10.15405/epsbs.2019.02.02.18

Teasdale, J.T., Segal, Z.V., Williams, J.M.G., Ridgeway, V.A., Soulsby, J.M., & Lau, M.A. (2000). Prevention of relapse/recurrence in major depression by mindfulness-based cognitive therapy. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68(4): 615-23.

Yoder, E.A. (2010). Compassion fatigue in nurses. Appl Nurs Res, 23(4): 191-7. doi: 10.1016/j.apnr.2008.09.003.pmid: 21035028.

Yun, K., & Yoo, Y-S. (2021). Effects of the Anger Management Program for Nurses. Asian Nursing Research, https://doi.org/10.1016/j.anr.2021.07.004.

Zaeri, S., Neasi, A., & Khaje, N. (2020). The effectiveness of stress management training on psychological empowerment and job burnout. ioh, 17(1): 610-621, URL: http://ioh.iums.ac.ir/article-1-2565-fa.html. [In Persian].

Zahedirad, Z., Rezakhani, S., & Vakili, P. (2020). Comparison effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive therapy and Mindfulness-Based Stress Reduction method on Stress among Nurses in Psychiatric Hospital. Iranian Journal of Nursing Research, 15(5): 84-98, URL: http://ijnr.ir/article-1-2403-fa.html. [In Persian].

Zarei, S. (2020). The Mediating Role of Depression and Anxiety Symptoms in the Relationship between Perceived Stress and Problematic Mobile Phone Use among Nursing Students. Journal of Nursing Education. 9(3):10-20. URL: http://jne.ir/article-1-1144-fa.html. [In Persian].

Zhang, H., Zhang, A., Liu, C., Xiao, J., & Wang, K. (2021). A brief online mindfulness-based group intervention for psychological distress among Chinese residents during COVID-19: a pilot randomized controlled trial. Mindfulness, doi: 10.1007/s12671-021-01618-4.

Zheng, M., Yao, J., & Narayanan, J. (2020). Mindfulness buffers the impact of COVID-19 outbreak information on sleep duration. PsyArXiv, doi: 10.31234/osf.io/wuh94.

Zu, Z. Y., Jiang, M. D., Xu, P. P., Chen, W., Ni, Q. Q., Lu, G. M., & Zhang, L. J. (2020). Coronavirus disease 2019 (COVID-19): A perspective from China. Radiology, 296(2), E15–E25. https://doi.org/10.1148/ radiol.20202 00490.