مطالعه جامعه‌شناختی میزان وابستگی به اینترنت ناشی از ارتباط با همسالان (مورد مطالعه دانش آموزان مقطع متوسطه دوم نواحی 2 و 3 آموزش‌ و پرورش شهر مشهد)

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 6، دوره 16، شماره 59، شهریور 1402، صفحه 107-127   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jss.2023.1965055.1485

نویسندگان

محسن هوشمند^{* 1}؛ مرضیه آدمیان²؛ محمدحسن شربتیان³

¹دانش آموخته ارشد ارتباطات اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان معاون مرکز ارتباط و رسانه آستان قدس رضوی نویسنده مسئول [e-mail]

²دانش آموخته ارشد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان - پژوهشگر و مدرس دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)

³دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، پژوهشگر و مدرس دانشگاه بین المللی امام رضا (ع)

چکیده

گسترش اینترنت و تأثیر انکارناپذیر آن بر جامعه، به عنوان اصلی ترین رسانۀ نوین ارتباطی نقشی اساسی در تعاملات اجتماعی دارد. هدف این پژوهش، وابستگی دانش آموزان به اینترنت ناشی از ارتباط با همسالان است.این پژوهش با تأکید بر نظریه وابستگی به اینترنت و رویکرد جامعه پذیری همسالان انجام شده است.از منظر روش شناسی رویکرد کمی مبتنی بر پیمایش، در بین دانش آموزان مقطع دوم متوسطه نواحی 2 و 3 آموزش و پرورش شهر مشهد، مبتنی بر فرمول کوکران تعداد 396 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند. از نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تصادفی و پرسشنامه استاندارد شده استفاده شده است.میزان آلفای کل برابر با 863/0 و میزان روایی همگرایی برابر با 650/0 به‌دست‌آمده است.نتایج نشان داد که وضعیت میانگین متغیرهای تحقیق در حد متوسط و برخی از ابعاد آن در حد متوسط به پایین بوده استبین فرضیه اصلی ارتباط با همسالان با میزان وابستگی به اینترنت 484/0 رابطه معنادار با شدت متوسط و بین فرضیه‌های فرعی با متغیر وابسته رابطه معناداری با شدت کم به دست آمده است. با توجه به بتای رگرسیون، مولفه های نوع و کیفیت رابطه در سطح خطای کوچک‌تر از 05/0 رابطه‌ای معنادار با متغیر وابسته داشته‌اند و متغیر مستقل و ابعاد آن در حدود 3/39 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین کرده‌اند.در نتیجه ارتباط با همسالان، با تأکید بر نوع روابط و کیفیت آن، می‌تواند به تقویت وابستگی به اینترنت منجربه شود

کلیدواژه‌ها

وابستگی به اینترنت؛ ارتباط همسالان؛ دانش آموزان؛ آموزش و پرورش؛ مشهد

مراجع

امیری نیا، مریم؛ ایمانی، مهدی (1397). پیش بینی اعتیاد به اینترنت بر اساس ابعاد حمایت اجتماعی اداراک شده و پیوند با پدر در دانش آموزان دبیرستانی، پژوهش های مشاوره، سال 18،شماره،70، زمستان،صص59-82.

پاک سرشت، سلیمان؛ نوری نیا،حسین (1386). بررسی پیامدهای کاربرد فراغتی اینترنت بر رفتارهای فراغتی جوانان تهرانی، نشریه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال سوم،شماره،1، زمستان،صص51-78.

پور اکبران، الهه (1394). بررسی میزان استفاده از وسایل ارتباطی نوپدید (اینترنت، ماهواره و تلفن همراه) در بین جوانان و ارتباط آن با اضطراب، استرس و افسردگی، اصول بهداشت روانی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، سال 17،شماره5، تابستان،صص254-259.

 چوب فروش زاده، آزاده؛ شاهچراغی، مژگان؛ متقی، شکوفه( 1398). ،بررسی نقش واسطه‌ای ناگویی هیجانی در رابطه بین الگوی ارتباطی خانواده و ویژگی‌های شخصیتی با اعتیاد به اینترنت در نوجوانان، پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش،سال دوم، شماره 19،  زمستان،صص115-133.

 حبیب­پور گتابی، کرم؛ صفری شالی، رضا (1390). راهنمای جامع کاربردی SPSS در تحقیقات پیمایشی. تهران: لویه؛ متفکران.

 حبیبی، آرش (1397). آموزش کامل SPSS و راهنمای تصویری نرم‌افزار SPSS، نشر الکترونیک پایگاه اینترنتی پارس مدیر، قابل بازیابی از:

https://parsmodir.com/db/spss.php [10/09/1400]

خانجانی، زینب؛ اکبری، سعیده (1391). هیجان خواهی و وابستگی نوجوانان به اینترنت، نشریه آموزش و ارزشیابی (علوم تربیتی)، سال پنجم،شماره20 ،زمستان،صص63-75.

دهقان، حسین؛ مروت، برزو (1397). بررسی رابطه میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی با روابط اجتماعی دانش آموزانفصلنامه علوم خبری، سال هفتم،شماره25، زمستان،صص109-136.

ساداتی بالادهی، مهسا؛ تقی پور جوان، عباسعلی (1397). رابطه بین اعتیاد به اینترنت، رشد اجتماعی و رفتارهای بهداشتی دانش آموزان دوره متوسطه شهر تهران، فصلنامه علمی پژوهشی آموزش بهداشت و ارتقای سلامت روان، سال ششم،شماره3،پاییز،صص22-230.

 سالنامه آماری شهر مشهد 1399 (1400).مدیریت آمار و تحلیل اطلاعات.معاونت برنامه ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری مشهد

 سجادیان، ایلناز؛ نادی، محمدعلی (1385). ارتباط بین افسردگی و انزوای اجتماعی کاربران اینترنت نوجوان و جوان با مدت زمان روزانه معمول کاربری اینترنتف نشریه تحقیقات علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، سال چهارم،شماره1،بهار،صص33-38.

سعدی پور، اسماعیل(1391).رابطه بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی با روابط با همسالان و عملکرد تحصیلی دانش آموزان، فصلنامه پژوهش های ارتباطی(پژوهش و سنجش)، سال 24،شماره3،پاییز،صص175-202.

 سلیمی، علی؛ داوری، محمدعلی(1385). جامعه‌شناسی کجروی،قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

عزیزی، امیر؛ اسماعیلی، سودابه؛ اسماعیلی، مهدی؛ پیدا نگین (1394). بررسی همبستگی اعتیاد به اینترنت با ابعاد شخصیتی هگزاکو در دانش آموزان دبیرستانی، آموزش پرستاری.سال چهارم،شماره2،تابستان،صص68-77.

قربانی، علیرضا؛ جمعه نیا، سکینه (1397). نقش عوامل اجتماعی خانواده، مدرسه و گروه همسالان در جامعه  پذیری دانش آموزان استان گلستان، فصلنامه علمی و پژوهشی جامعه شناسی کاربردی دانشگاه اصفهان، سال بیست نهم، شماره2؛تابستان،صص113-128.

کرامتی مقدم،رضا؛ شهیدی، شهریار؛ مرتضوی ،شهرناز (1386). بررسی رابطه وابستگی به اینترنت با نظام ارزشی دانشجویان کارشناسی ارشد، مجله روانشناسی، سال یازدهم،شماره4،زمستان،صص414-425.

کریمیان، کبری؛ پارسا مهر، مهربان؛ افشانی، سیدعلیرضا (1396). بررسی جامعه شناختی عوامل مرتبط با گرایش به شبکه های اجتماعی مجازی موردمطالعه: بین دانش آموزان دختر دبیرستان های شهر شهرکرد، مطالعات رسانه های نوین، سال سوم، شماره10،تابستان،صص 169-208.

 گزارش آماری برخورداری خانوارها و استفاده‌ی افراد از فناوری اطلاعات و ارتباطات (1396) مرکز آمار ایران، تهران: سازمان فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات قابل بازیابی از

https://www.amar.org.ir/Portals/0/Files/fulltext/1396_tabkhveaafeve_96.pdf  [23/012/1400]

 محمدبیگی، ابوالفضل؛ محمدصالحی، نرگس (1390). شیوع وابستگی به اینترنت و عوامل موثر بر آن در دانشجویان، مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، سال بیستم،شماره78،تابستان،صص41-48.

معیدفر، سعید؛ حبیب پورگتابی، کرم؛ گنجی، احمد(1386). مطالعه پدیده استفاده‌ اعتیادی از اینترنت در بین نوجوانان و جوانان(25-15 سال) شهر تهران، مجله جهانی رسانه دانشگاه تهران، سال دوم،شماره2،پاییز،صص 55-80

مهدی زاده، سیدمحمد؛ابراهیمی، سعید(1393). نقش رسانه های جدید در روابط اجتماعی دانشجویان با تأکید بر اینترنت (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه تهران)، نشریه مطالعات رسانه ای، سال نهم،شماره24،صص 137-150.

نادی، محمدعلی؛ سجادیان، ایلناز (1389). تحلیل مسیر رابطه بین ویژگی های شخصیتی و وابستگی به اینترنت با کیفیت زندگی کاربران کافی نت های شهر اصفهان. نشریه تحقیقات علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، سال هشتم، شماره 1،بهار،صص 34-45.

یزدانی، فریدون(1397). آثار سودمند و زیان بار استفاده از رسانه های ارتباطی نوین (اینترنت، ماهواره و تلفن همراه) از دیدگاه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر بهار، فصلنامه فناوری آموزش (فناوری و آموزش)، سال سیزدهم،شماره1،پاییز،صص 73-81.

 

Haddad, Dib, J. E., Sacre, C. Akel, H. & Salameh, P. & Obeid, M. & Hallit, S. (2021). “Factors associated with problematic internet use among a large sample of Lebanese adolescents”. BMC pediatrics, Vol21,No1:1-12.

Kim. K. Ryu, E. Chon, M., &Yeun, E., &Choi, S., &Seo, J., &Woo Nam, B.(2006). “Internet addiction in Korean adolescents and its relation to depression and suicidal ideation: a questionnaire survey”. International Journal of Nursing Studies. Vol. 43,(2):185-192.

Kuss, D.; Van Rooij,A. J.; Shortercd, G. W.; &.Griffiths, Mark D.; & Mheenbe,D V.; (2013). “Internet addiction in adolescents: Prevalence and risk factors”. Computers in Human Behavior, Vol.29, No5:1987-1996.

Meerkerk, G.J. Eijnden. J. Vermulst, A. & Garretsen, H.(2009) “The Compulsive Internet Use Scale (CIUS): Some psychometric properties”. Cyberpsychology & behavior. Vol.12, No1:1-6.

Meerkerk, G.J. Eijnden. J. Vermulst, A. & Garretsen, H.(2006) “Predicting Compulsive Internet Use: It's All about Sex!”. Cyberpsychology & behavior. Vol.9, No1:95-103