بررسی خصوصیات مورفولوژیک و فیتوشیمیایی گیاه دارویی Inula helenium L. در ارتفاعات مختلف استان زنجان

اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی

مقاله 1، دوره 10، شماره 4 - شماره پیاپی 40، دی 1401، صفحه 1-13   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/ejmp.2023.699770

نویسندگان

نادر مرادی¹؛ حسنعلی نقدی بادی^{* 2}؛ سپیده کلاته جاری¹؛ علی مهرآفرین³؛ الهام دانایی⁴

¹گروه علوم باغبانی و زراعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

³مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج، ایران

⁴گروه باغبانی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران

چکیده

در مطالعه حاضر، تأثیر ارتفاع از سطح دریا روی خصوصیات رشدی و همچنین میزان و اجزای اسانس گیاه زنجبیل شامی (Inula helenium L.) مورد مطالعه قرار گرفت. این گیاه  در مرحله گلد‌هی در نیمه اول تیر 1397 و 1398 در طبقات ارتفاعی مختلف  منطقه زنجان (از 1200 تا 2400 متر از سطح دریا) جمع آوری گردید و صفات رشدی اندام­های گیاه شامل برگ‌ها، ساقه‌ها، گل‌ها و ریشه‌ها اندازه‌گیری گردید. در پاییز همزمان با پایان دوره رشد سالانه گیاهان، اندام زیرزمینی گیاه برای ارزیابی میزان اسانس و ترکیبات آن برداشت شدند. اسانس‌گیری از نمونه­ ها با استفاده از دستگاه کلونجر به مدت ۳ ساعت و شناسایی اجزای تشکیل دهنده اسانس زنجبیل شامی با استفاده از دستگاه GS-MS انجام شد. نتایج نشان داد کلیه صفات رشدی و میزان و اجزای اسانس گیاه زنجبیل شامی بطور معنی‌داری تحت تاثیر ارتفاع محل رویش متفاوت بودند. اگرچه صفات رشدی مختلفی مانند وزن خشک برگ و ساقه، عرض وطول برگ، تعداد برگ و ارتفاع گیاه با افزایش ارتفاع رویشگاه روند کاهشی نشان دادند ولی وزن خشک ریزوم، قطر ریزوم و میزان اسانس با افزایش ارتفاع از سطح دریا افزایش یافتند. اجزای تشکیل دهنده اسانس زنجبیل شامی با افزایش ارتفاع دستخوش تغییراتی شد، به طوریکه با افزایش ارتفاع بر محتوی برخی از اجزای اسانس شامل geranyl acetone، verbanol، α-pinene، isoalantolactone و valencene افزوده شد، اما محتوی α-selinene کاهش و تغییراتی در محتوی caryophyllene oxide و β-elemene دیده نشد. بطورکلی نتایج نشان داد که ارتفاع از سطح دریا رویشگاه گیاه زنجبیل شامی، فاکتور مهم و موثری است که بر عملکرد کمی و کیفی آن تاثیر داشته­ است.

کلیدواژه‌ها

ارتفاع رویشگاه؛ اسانس؛ زنجبیل شامی؛ زنجان؛ صفات رشدی

مراجع

References

1. Aboukhalid, K., AL Faiz, C., Douaik, A., Bakha, M., Kursa, K., Agacka‐Mołdoch, M., Machon, N., Tomi, F. and Lamiri, A. 2017. Influence of environmental factors on essential oil variability in Origanum compactum growing wild in Morocco. Chemistry & biodiversity, 14: e1700158.
2. Arbabi, M., Naghdi Badi, H., Labbafi, M., Mehrafarin, A. and Saboki, E. 2020. Investigating the essential oil composition of Ducrosia anethifolia (DC.) Boiss. in differnet altitudes of Sistan and Baluchestan province, Iran. Journal of Medicinal Plants, 19: 341-353.
3. Azarnivand, H., Arabani, M. G., Sefidkon, F. and Tavili, A. 2010. The effect of ecological characteristics on quality and quantity of the essential oils of Achillea millefolium subsp. millefolium. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 25: 556-571.
4. Cabo, J., Crespo, M., Jimenez, J., Navarro, C. and Risco, S. 1987. Seasonal variation of essential oil yield and composition of Thymus hyemalis. Planta medica, 53: 380-382.
5. Chang, C.C., Yang, M.H., Wen, H.M. and Chern, J.C. 2002. Estimation of total flavonoid content in propolis by two complementary colorimetric methods. Journal of food and drug analysis, 10 (3).
6. Chen, W., Li, P., Liu, Y., Yang, Y., Ye, X., Zhang, F. and Huang, H. 2018. Isoalantolactone induces apoptosis through ROS-mediated ER stress and inhibition of STAT3 in prostate cancer cells. Journal of Experimental & Clinical Cancer Research, 37(1): 1-12.
7. Chen, G., Sun, W., Wang, X., Kongkiatpaiboon, S. and Cai, X. 2019. Conserving threatened widespread species: a case study using a traditional medicinal plant in Asia. Biodiversity and Conservation, 28: 213-227.
8. Delbanco, A.S., Burgess, N.D. and Cuni-Sanchez, A. 2017. Medicinal plant trade in Northern Kenya: economic importance, uses, and origin. Economic Botany, 71: 13-31.
9. Diguță, C., Cornea, C., Ioniță, L., Brîndușe, E., Farcaș, N., Bobit, D. and Matei, F. 2014. Studies on antimicrobial activity of Inula helenium Romanian cultivar. Romanian Biotechnological Letters, 19: 9699.
10. Etehadpour, M. and Tavassolian, I. 2019. Ecological factors regulate essential oil yield, percent and compositions of endemic yarrow (Achillea eriophora) in Southeast Iran. International Journal of Horticultural Science and Technology, 6: 201-215.
11. Farhang, S.A., Kheyri, A., Soleymani, A. and Zibaseresht, R. 2014. Evaluation of morphological traits and oil contents of Achillea aucheri from different altitudes. Journal of Medicinal Plants and By-products, 2: 127-131.
12. Flamini, G., Cioni, P. L., Morelli, I., Maccioni, S. and Baldini, R. 2004. Phytochemical typologies in some populations of Myrtus communis on Caprione Promontory (East Liguria, Italy). Food chemistry 85: 599-604.
13. Gao, S., Wang, Q., Tian, X.-H., Li, H.-L., Shen, Y.-H., Xu, X.-K., Wu, G.-Z., Hu, Z.-L. and Zhang, W.-D. 2017. Total sesquiterpene lactones prepared from Inula helenium has potentials in prevention and therapy of rheumatoid arthritis. Journal of ethnopharmacology, 196: 39-46.
14. Hassanabadi, M., Ebrahimi, M., Farajpour, M. and Dejahang, A. 2019. Variation in essential oil components among Iranian Ferula assa-foetida accessions. Industrial Crops and Products, 140:111598.
15. Ivanova, V., Trendafilova, A., Todorova, M., Danova, K. and Dimitrov, D., 2017. Phytochemical profile of Inula britannica from Bulgaria. Natural product communications, 12(2):1934578X1701200201.
16. Jana, B.K., Bar, R. and Mukherjee, S. 2013. Cypselar morphology and anatomy of five species of the tribe Inuleae-Asteraceae. International Journal of Pharma and Bio Sciences, 4: 911-919.
17. Joshi, B.C.and Joshi, R.K. 2014. The role of medicinal plants in livelihood improvement in Uttarakhand. International Journal of Herbal Medicine, 1: 55-58.
18. Kheiry, A., baharmast, Z., Sanikhani, M. and Soleimani, A. 2020. Study and comparison of morphological and phytochemical traits of Mentha pulegium in different habitats of Guilan province. Eco-phytochemical Journal of Medicinal Plants (EJMP), 8(30): 60-75.
19. Kokkini, S., Karousou, R. and Lanaras, T. 1997. Essential oils with 1, 2‐epoxy‐p‐menthane derivatives from Mentha spicata plants growing across the Island of Crete. Botanica Acta, 110: 184-189.
20. Larsen, H.O. and Olsen, C.S. 2007. Unsustainable collection and unfair trade uncovering and assessing assumptions regarding central Himalayan medicinal plant conservation. Biodiversity and Conservation, 16:1679-1697.
21. Li, Y., Ni, Z.Y., Zhu, M.C., Dong, M., Wang, S.M., Shi, Q.W., Zhang, M.L., Wang, Y.F., Huo, C.H. and Kiyota, H. 2012. Antitumour activities of sesquiterpene lactones from Inula helenium and Inula japonica. Zeitschrift für Naturforschung C, 67: 375-380.
22. Mirza, M. and Sefidkon, F. 1999. Essential oil composition of two Salvia species from Iran, Salvia nemorosa and Salvia reuterana Boiss. Flavour and Fragrance Journal. 14: 230-232.
23. Morshedloo, M.R., Salami, S.A., Nazeri, V., Maggi, F. and Craker, L. 2018. Essential oil profile of oregano (Origanum vulgare) populations grown under similar soil and climate conditions. Industrial Crops and Products, 119: 183-190.
24. Nalawade, S.M., Sagare, A.P., LEE, C.Y., Kao, C.L. and Tsay, H.S. 2003. Studies on tissue culture of Chinese medicinal plant resources in Taiwan and their sustainable utilization. Botanical Bulletin of Academia Sinica, 44: 79-98.
25. Olennikov, D.N., Dudareva, L.V., Osipenko, S.N. and Penzina, T.Y.A. 2010. Chemical composition of Rhododendron aureum (gold rosebay) essential oil from Pribaikal'e (Russian Federation). Journal of the Serbian Chemical Society, 75: 209-215.
26. Özgüven, M. and Tansi, L. 1998. Drug Yield and Essential Oil of Thymus vulgaris as in Influenced by ecological and ontogenetical variation. Turkish journal of agriculture and forestry, 22(6): 537-542.
27. Rostaefar, A., Hassani, A. and Sefidkon, F. 2018. Effect of altitude on essential oil composition in different gender of Juniperus communis hemisphaerica growing wild in Amol. Eco-phytochemical Journal of Medicinal Plants (EJMP), 6(1): 1-11.
28. Royer, D.L., Wilf, P., Janesko, D.A., Kowalski, E.A. and Dilcher, D.L. 2005. Correlations of climate and plant ecology to leaf size and shape: potential proxies for the fossil record. American journal of botany, 92: 1141-1151.
29. Seo, J.Y., Park, J., Kim, H.J., Lee, I.A., Lim, J.S., Lim, S.S., Choi, S.J., Park, J.H.Y., Kang, H.J. and Kim, J.S. 2009. Isoalantolactone from Inula helenium caused Nrf2-mediated induction of detoxifying enzymes. Journal of medicinal food, 12: 1038-1045.
30. Shabankare, H.G., Asgharipour, M.R. and Fakheri, B. 2015. Morpho-chemical diversity among Iranian Teucrium polium(Lamiaceae) populations in Fars Province. Journal of Agricultural Science and Technology, 17: 705-716.
31. Shafie, M.S.B., Hasan, S.M.Z. and Shah, R.M. 2009. Study of genetic variability of Wormwood capillary (Artemisia capillaris) using inter simple sequence repeat (ISSR) in Pahang region, Malaysia. Plant Omics, 2: 127.
32. Stojanović-Radić, Z., Čomić, L., Radulović, N., Blagojević, P., Denić, M., Miltojević, A., Rajković, J. and Mihajilov-Krstev, T. 2012. Antistaphylococcal activity of Inula helenium root essential oil: eudesmane sesquiterpene lactones induce cell membrane damage. European journal of clinical microbiology & infectious diseases. 31: 1015-1025.
33. Wong, K.L., Wong, R.N.S., Zhang, L., Liu, W.K., Ng, T.B., Shaw, P.C., Kwok, P.C.L., Lai, Y.M., Zhang, Z.J. and Zhang, Y. 2014. Bioactive proteins and peptides isolated from Chinese medicines with pharmaceutical potential. Chinese medicine. 9: 19.
34. Wu, Z., Skjelvåg, A. and Baadshaug, O. 2004. Quantification of photoperiodic effects on growth of Phleum pratense. Annals of botany. 94: 535-543.
35. Zlatić, N., Jakovljević, D. and Stanković, M. 2019. Temporal, plant part, and interpopulation variability of secondary metabolites and antioxidant activity of Inula helenium Plants, 8: 179.
36. Zhou, J., Xie, G. and Yan, X. 2011. Encyclopedia of traditional Chinese medicines. Isolat Compound AB. 1: