رابطه بین ریسک‏ پذیری، ارزش شرکت و قضاوت مدیریت از سود

قضاوت و تصمیم گیری در حسابداری

دوره 2، شماره 5، فروردین 1402، صفحه 139-162   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jdaa.2023.699871

نویسندگان

میثم محمودزاده¹؛ امیررضا کیقبادی^{* 2}؛ مهناز نوجوان³؛ فریبا سلطانی⁴

¹گروه حسابداری، واحد الیگودرز، دانشگاه آزاد اسلامی، الیگودرز، ایران

²گروه حسابداری، ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

³گروه حسابداری، واحد قاینات، دانشگاه آزاد اسلامی، قاین، ایران.

⁴گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

چکیده
با توجه به فضای بازار رقابتی که همگام با شرایط کنونی اقتصادی و بحران‌‌های مالی است، انتظارات سرمایه‏گذاران از وضعیت سودآوری شرکت نقش بسزایی در نحوه تصمیمات آن‌ها دارد، بنابراین بررسی رویکرد قالب بر نحوه پیش‏بینی سود آتی شرکت توسط مدیریت با توجه به میزان ریسک‏پذیری شرکت و به‌تبع نمایش ارزش شرکت، در اعمال این تصمیمات دارای اهمیت بوده و پرداختن به آن ضروری به نظر می‏رسد. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین ریسک‏پذیری، ارزش شرکت و قضاوت مدیریت از سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران می‏باشد. برای این منظور اطلاعات مربوط به ۱۱۱ شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران گردآوری و با استفاده از رگرسیون چند متغیره موردبررسی قرار گرفت. تحلیل داده‌ها نشان  می‌دهد که بین ریسک‏پذیری و ‏پیش‏بینی سود مدیریت رابطه معناداری وجود ندارد و بین ریسک‏پذیری شرکت و ارزش آتی سهام شرکت رابطه معناداری وجود دارد. نتایج نشان می‌دهد اگر شرکت ریسک‏پذیر باشد ارزش آتی آن افزایش خواهد یافت.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: ریسک‏پذیری؛ ارزش شرکت؛ قضاوت مدیریت از سود؛ ارزش آتی سهام

اصل مقاله

رابطه بین ریسک‏پذیری، ارزش شرکت و قضاوت مدیریت از سود

 

 

تاریخ دریافت: 21/10/1401                  تاریخ پذیرش: 27/12/1401

میثم محمودزاده[1] امیررضا کیقبادی*[2] مهناز نوجوان[3] فریبا سلطانی[4]

 

 

 

چکیده

با توجه به فضای بازار رقابتی که همگام با شرایط کنونی اقتصادی و بحران‌‌های مالی است، انتظارات سرمایه‏گذاران از وضعیت سودآوری شرکت نقش بسزایی در نحوه تصمیمات آن‌ها دارد، بنابراین بررسی رویکرد قالب بر نحوه پیش‏بینی سود آتی شرکت توسط مدیریت با توجه به میزان ریسک‏پذیری شرکت و به‌تبع نمایش ارزش شرکت، در اعمال این تصمیمات دارای اهمیت بوده و پرداختن به آن ضروری به نظر می‏رسد. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین ریسک‏پذیری، ارزش شرکت و قضاوت مدیریت از سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران می‏باشد. برای این منظور اطلاعات مربوط به ۱۱۱ شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران گردآوری و با استفاده از رگرسیون چند متغیره موردبررسی قرار گرفت. تحلیل داده‌ها نشان  می‌دهد که بین ریسک‏پذیری و ‏پیش‏بینی سود مدیریت رابطه معناداری وجود ندارد و بین ریسک‏پذیری شرکت و ارزش آتی سهام شرکت رابطه معناداری وجود دارد. نتایج نشان می‌دهد اگر شرکت ریسک‏پذیر باشد ارزش آتی آن افزایش خواهد یافت.

واژه‌های کلیدی: ریسک‏پذیری، ارزش شرکت، قضاوت مدیریت از سود، ارزش آتی سهام.

 

1- مقدمه

سود یکی از اقلام مهم و اصلی صورت‏های مالی است که توجه استفاده‏کنندگان صورت‏های مالی را به خود جلب می‏کند. سرمایه‏گذاران، اعتباردهندگان، مدیران، کارکنان شرکت، تحلیل‏گران، دولت و دیگر استفاده‏کنندگان صورت‏های مالی از سود به‌عنوان مبنایی جهت اتخاذ تصمیمات سرمایه‏گذاری، اعطای وام، سیاست پرداخت سود، ارزیابی شرکت‏ها، محاسبه مالیات و سایر تصمیمات مربوط به شرکت استفاده می‏کنند (ﻣﺸﺎﯾﺦ و ﺷﺎﻫﺮﺧﯽ، 1386). اطلاعات ارائه‌شده توسط شرکت و درنتیجه سود، مبتنی بر رویدادهای گذشته شرکت است؛ اما سرمایه‏گذاران، نیازمند اطلاعاتی راجع به آینده شرکت می‏باشند. تا بر اساس آن و با اتکا به پیش‏بینی بازده سهام، قیمت سهام، ارزش شرکت، ورشکستگی، ریسک و ... در خصوص سرمایه‏گذاری خود برنامه‏ریزی مناسب را اعمال نمایند. یکی از دیدگاه‏های موجود در این مورد، ارائه صرفاً اطلاعات تاریخی و جاری توسط واحد تجاری است، البته به‌نحوی‌که سرمایه‏گذاران بتوانند خود پیش‏بینی‏های مربوط به آینده انجام دهند. دیدگاه دیگر این است که مدیریت با در دست داشتن منابع و امکانات به انجام پیش‏بینی‏های قابل‌اعتماد بپردازد و با انتشار عمومی این پیش‏بینی‏ها، کارایی بازارهای مالی را افزایش دهد (خواجه محمود، 1391).

بااین‌حال تصمیم‏گیری درباره انتخاب بین دو دیدگاه بالا مشکل به نظر می‏رسد. از یک‌سو تمامی سرمایه‏گذاران قدرت تحلیل اطلاعات جاری جهت پیش‏بینی درست و دقیق را ندارند و از سوی دیگر به دلیل اینکه مبلغ سود می‏تواند با مدیریت سود، ایجاد سود های غیرعملیاتی و مواردی نظیر آن دست‌کاری شود، بنابراین قابل‌اتکا بودن مبلغ کلی سود در فرآیند تصمیم‏گیری با تردید مواجه است. اکنون اگر سود به اجزای آن تفکیک شود، امکان دستیابی به نتایجی متفاوت وجود خواهد داشت. این موضوع باعث بهبود توان پیش‏بینی سود و افزایش توان سود در توضیح قیمت و بازده سهام می‏شود؛ به‌هرحال تحقیقات مختلف، به نتایج متضادی در این مورد رسیده‏اند (بولو و همکاران، 1391).

با توجه به فضای بازار رقابتی که همگام با شرایط کنونی اقتصادی و بحران‌‌های مالی است، انتظارات سرمایه‏گذاران از وضعیت سودآوری شرکت نقش بسزایی در نحوه تصمیمات آن‌ها دارد، رویکردی که موجبات بروز چالش‏های مدیریتی و تأثیرگذار در نحوه اقدام به تصمیمات می‏گردد؛ بنابراین بررسی رویکرد قالب بر نحوه پیش‏بینی سود آتی شرکت توسط مدیریت با توجه به میزان ریسک‏پذیری شرکت و به‌تبع نمایش ارزش شرکت، در اعمال این تصمیمات دارای اهمیت بوده و پرداختن به آن ضروری به نظر می‏رسد. بر این اساس این پرسش قابل‌طرح است که چه رابطه‏ای بین سطوح پیش‏بینی سود مدیریت با ارزش و ریسک‏پذیری شرکت‌های بزرگ وجود دارد؟

 

 

 

2- مبانی نظری پژوهش

یکی از ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺣﺴﺎﺑﺪاری تعریف‌شده، اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻔﯿﺪ و ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺮای سرمایه‌گذاران ﺟﻬﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ارزش اوراق ﺑﻬﺎدار و ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‏ﮔﺬاری می‌باشد. اﻃﻼﻋﺎت ارائه‌شده توسط شرکت و درنتیجه ﺳﻮد، ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ روﯾﺪادﻫﺎی گذشته است؛ اﻣﺎ سرمایه‌گذاران ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ راﺟﻊ ﺑﻪ آﯾﻨﺪه شرکت نیاز دارﻧﺪ ﺗﺎ رﯾﺴﮏ ﺗﺼﻤﯿﻢ‏ﮔﯿﺮی ﺧﻮﯾﺶ را ﮐﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ. سودهای پیش‌بینی‌شده ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ در ﺑﺴﯿﺎری از کشورها در زﻣﺮه اﻓﺸﺎء داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻗﺮار دارند. در ایران پیش‌بینی ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺳﻮد ﻫﺮ ﺳﻬﻢ 30 روز ﻗﺒﻞ از شروع ﺳﺎل ﻣﺎﻟﯽ ﺟﺪﯾﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ حسابرس نسبت ﺑﻪ آن ﺣﺪاکثر 20 روز ﭘﺲ از اراﺋﻪ ﺗﻮﺳﻂ ناشر صورت می‌پذیرد (دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﺟﺮاﯾﯽ اﻓﺸﺎی اﻃﻼﻋﺎت، 1384).

در کتاب‌شناسی ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ، رﻳﺴﻚ و ﺑﺎزده دو رﻛﻦ اﺻﻠﻲ تصمیم‌گیری ﺑﺮای سرمایه‌گذاری‌اند و ﻫﻤﻮاره ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎزدﻫﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﻳﺴﻚ، ﻣﻌﻴﺎری ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای سرمایه‌گذاری است (راعی و تلنگی، 1385). ﻫﺪف سرمایه‌گذاران از اﻧﺠﺎم سرمایه‌گذاری، ﺑﻪ حداکثر رسانیدن ﺛﺮوت ﺧﻮد می‌باشد و در ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻘﻖ اﻳﻦ ﻫﺪف ﺳﻌﻲ می‌کنند در دارایی‌هایی ﻛﻪ ﻧﺮخ ﺑﺎزده ﺑﺎﻻ و رﻳﺴﻚ ﻧﺴﺒﺘﺎً پایین‌تری دارﻧﺪ، سرمایه‌گذاری کنند. اﮔﺮ سرمایه‌گذاران قادر باشند رﻳﺴﻚ و ﺑﺎزده دارایی‌ها را ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺻﺤﻴﺢ پیش‌بینی ﻛﻨﻨﺪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺧﻮاﻫﻨﺪ توانست در ﻣﻮرد ﺧﺮﻳﺪ، ﻧﮕﻬﺪاری و ﻳﺎ ﻓﺮوش اوراق ﺑﻬﺎدار به‌درستی تصمیم‌گیری ﻧﻤﺎﻳﺪ و از اﻳﻦ ﺧﻮد را ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻛﻨﻨﺪ (فروغی و مظاهری، 1392).

هر مدیر در تصمیم‏گیری‏های خود به نحوی با پیش‏بینی سود سروکار دارد. برخی از این پیش‏بینی‏ها ساده و برخی دیگر پیچیده و مشکل است. همچنین، پیش‏بینی‏ها می‏توانند برای دوره‏های کوتاه‏مدت یا درازمدت انجام گیرند (الوانی و میرشفیعی، 1386).

دربند 47 بیانیه شماره 1 هیئت استانداردهای حسابداری مالی بیان‌شده است که سرمایه‌گذاران، بستانکاران و دیگران از سود برای ارزیابی توان سودآوری، توان پرداخت سود سهام، پیش‏بینی سود های آتی و ارزیابی ریسک سرمایه‌گذاری در شرکت، یا دادن اعتبار به شرکتی استفاده می‌کنند. همچنین، شواهد تحقیق باتاچاریا و فانی (1999) نشان می‌‌دهد عملکرد مدیران بر اساس سود ارزیابی می‌‌شود و سود حسابداری مبنای محاسبه پاداش مدیران است (مهدوی و رستگاری، 1386).

یکی از ابزار تعامل مدیران شرکت با بازار، ارائه اطلاعات در مورد پیش‏بینی سود شرکت است که بدین‌‌وسیله شرکت‏ها می‏توانند رفتار بازار را تحت تأثیر قرار دهند. در شرایط حاضر بسیاری از سهام‌‌داران فردی حضوری فعال در بورس اوراق بهادار تهران داشته‏اند که تا حدود زیادی تصمیمات خود را بر مبنای اطلاعات منتشره اتخاذ می‏نمایند. اگرچه انتظار می‏رود مدیران شرکت‏ها پیش‏بینی‏های خود را با نهایت دقت به اطلاع بازار برسانند؛ اما به هر صورت عملکرد واقعی شرکت‏ها در بسیاری از موارد با اطلاعات مالی پیش‌بینی‌شده تفاوت قابل‌توجهی دارد که این موضوع تحت عنوان دقت پیش‏بینی سود توسط مدیران شرکت‏ها قابل‌بررسی است (غلامی، 1394).

در سال‌های اخیر، توجه روزافزون به بحث ارزش‏های شرکت در قالب عناوینی چون ارزش (ثروت) سهام‌‌داران (راپاپرت، 1986؛ کاپلند، 1994؛ جنسن، 2000)، ارزش ذی‌‌نفعان (فریمن، 1984)، ارزش مشتری (مورفی و همکاران، 1996)، اصول اخلاقی تجارت (والسکوز، 1998؛ فورت، 2001)، مسئولیت‏های اجتماعی شرکت (کارول، 1999)، نگهداشت محیط‌زیست (تسیدل، 1993؛ تن برونسل و همکاران، 2000) و نیز حقوق شهروندی (یولینو، 1999) شده است. دیدگاه رایج این است که ارزش شرکت بر پایه‌ی ارزش‏ها و استانداردهای اخلاقی مدیران و کارکنان شکل می‏گیرد. همچنین اگر شرکت را به‌عنوان ساختار تصنعی در نظر بگیریم، پس قاعدتاً می‌توان گفت ارزش‏های آن از ارزش‏ها و اولویت‏های ذی‌‌نفعان و سازندگانش منتج شده است. این بدان معناست که ارزش‏های واحد تجاری به دنبال درونی ساختن ارزش‏های ذی‌‌نفعان واحد تجاری شکل می‏گیرد. تعیین ارزش شرکت ازجمله عوامل مهم در فرآیند سرمایه‏گذاری است (توماسن، 2004). ارزش شرکت را می‏توان وزنی دانست که تصمیم‌گیران سازمان هنگام اخذ تصمیم به اهداف و نتایج مختلف می‏دهند. برخی از این اهداف عبارت‌اند از سودآوری و بازدهی سهام واحد تجاری، ارزش مشتری (رضایت مشتری) رشد واحد تجاری، رضایت شغلی کارکنان، رضایت و رفاه عرضه‏کنندگان، برخورداری از عملکرد مناسب اجتماعی و ... (برادران حسن‏زاده و بهرامی، 1392).

بااین‌حال، جنسن ومکلینگ (1986) طی مطالعاتی ضمن به چالش کشیدن نظری بی‏تأثیر بودن توزیع مالکیت سهام شرکت بر ارزش شرکت بیان کردند که ارزش شرکت تابعی از چگونگی تخصیص سهام بین افراد درونی (نظیرمدیران) و بیرونی (نظیر سهامداران نهادی) شرکت است. اینان ابراز داشتند که تملک بیشتر سهام توسط هیئت‌مدیره سبب بهبود ارزش شرکت می‏شود (سال افروز و همکاران، 1395). در کنار این، ارزش شرکت را می‏توان در یک مفهوم کلاسیک به‌عنوان "عقایدی برای شرکت‏ها که کمک می‏کنند از بین ابزارها و اهداف بدیل انتخاب‏هایی را داشته باشند"، یا به‌صورت فنی‏تر "وزنی که تصمیم‌گیران شرکت در هنگام تصمیم‏های خود به اهداف بدیل نسبت می‏دهند" تعریف کرد. اهداف بدیل می‏تواند شامل سودآوری از دید حسابداری، بازده‏های سهام، ارزش برای مشتریان، سهم بازار، رشد شرکت، رضایت کارکنان یا معیارهایی از عملکرد اجتماعی شرکت (همانند تصویر شرکت، تأثیر زیست‌محیطی و درآمد مالیاتی) باشد (پروازه، 1395).

به عقیده حساس یگانه (1384) نیز رفتار شرکت می‏تواند به‌صورت موازنه‏ای بین این علایق بدیل یا (به‌طور رسمی‏تر) به‌صورت بیشینه‏سازی مورد انتظار تابع ارزش شرکت که برحسب دامنه‏ای از متغیرهای هدف بالقوه تعریف‌شده است، مدل‌‌سازی شود. در مفهوم عملی، آنچه اهمیت دارد این است که آیا متغیرهای هدف بالقوه بر رفتار شرکت تأثیر دارند؟ و اگر چنین است، این تأثیر چگونه است؟ اگر شرکت را به‌عنوان یک مصنوع قانونی در نظر بگیریم به‌خودی‌خود فاقد هرگونه ارزشی خواهد بود؛ بنابراین ارزش‏های آن باید از خارج، یعنی از طریق ذی‌‌نفعان اصلی، تعیین شوند. با اینکه ممکن است متغیرهای ارزشی به‌صورت ابزار و هدف در نظر گرفته شوند، اما طبقه‏بندی آن‌ها بدین شکل ناممکن است. شاید رویه‏ی استاندارد این باشد که خلق ارزش برای سهامداران به‌صورت هدف کلی در نظر گرفته شود و متغیرهایی همچون سهم بازار، کارایی هزینه، رضایت مشتری و تضمین محصول به‌عنوان ابزارهایی برای آن هدف مدنظر قرار داده شود؛ اما برخی مدیران ممکن است تضمین محصول و رضایت مشتری را به‌خودی‌خود به‌عنوان اهدافی مدنظر قرار دهند. برخی نیز ممکن است خلق ارزش برای سهامداران را به‌عنوان یک شرط لازم برای سهامداران بپردازند و دیدگاه‏های خود را از طریق استدلال این‌که امنیت محصول و رضایت مشتری ابزارهای آن هستند، توجیه کنند (حساس یگانه، 1384).

در قالب محاسباتی نیز ارزش شرکت همان ارزش بازار حقوق صاحبان سهام است که از حاصل‌‌ضرب تعداد سهام در جریان شرکت در قیمت هر سهم در پایان سال مالی به دست می‏آید (محمودآبادی، 1385).

با توجه به اهمیت ریسک و ریسک‌پذیری برای سرمایه‌گذاران به‌منظور نصمیم گیری بهتر و تأثیر پیش‌بینی سود توسط مدیریت بر آن و همچنین ارتباط آن باارزش آتی سهام شرکت بررسی ارتباط بین ریسک و پیش‌بینی سود توسط مدیریت و ارزش آتی سهام شرکت حائز اهمیت می‌باشد.

 

3-پیشینه پژوهش

3-1-پیشینه خارجی

بین لی (2021) در مقاله‌ای به بررسی تأثیر مدیریت سرمایه در گردش، ارزش شرکت سودآوری و ریسک شرکت را بررسی نمود. در این تحقیق داده‌های پانلی 497 شرکت از سال‌های 2007 الی 2016 مورد استفاده قرار گرفت. یافته‌های تحقیق نشان داد رابطه منفی و معنی‌داری بین سرمایه در گردش و ارزش شرکت و سودآوری و ریسک وجود دارد. نتایج حاکی از آن است که مدیران شرکت در مدیریت سرمایه در گردش برای سودآوری و کنترل ریسک باید بین اهدافشان یک معامله برقرار نمایند.

یاغی شی و همکاران (2019) به مطالعه پیامدهای اقتصادی پیش‌بینی سود مدیریت در سال‌های 1998 تا 2017 پرداختند و به‌طور خاص، به بررسی اثرات چندگانه ویژگی‌های پیش‌بینی‌های مدیریت (وقوع، دفعات، دقت، اعتبار و شهرت) بر روی ریسک و ارزش شرکت پرداختند. برای اندازه‌گیری ریسک از پنج معیار تفاوت قیمت پیشنهادی خریدوفروش، ریسک ورشکستگی، ریسک سیستماتیک، ریسک غیر سیستماتیک و جمع ریسک استفاده نمودند. همچنین نتایج نشان داد با این‌ حال که ارائه پیش‌بینی سود مدیریت با دفعات، دقت و اعتبار بیشتر ارائه‌کننده یک منافع حاشیه‌ای در ارزش شرکت است.

فانگ (2019) نقش دقت پیش‌بینی مدیریت را در برآورد خطای پیش‌بینی سود مدیریت موردمطالعه قرارداد. وی در پژوهش خود به این نتیجه رسید که رابطه‌ای با اهمیت و منفی بین دقت پیش‌بینی و خطای پیش‌بینی هست. این یافته‌ها با این فرضیه سازگار است که پیش‌بینی‌هایی خوش‌بینانه است که با سطح کمتری از دقت پیش‌بینی همراه باشد. همچنین این رابطه برای پیش‌بینی‌های با افق زمانی طولانی‌تر، قوی‌تر است.

به عقیده ایتنر و میشل[5] (2017)، مدیران در کنار برنامه‏ریزی سرمایه‏گذاری برای آینده شرکت با استفاده از سود پیش‌بینی‌شده، از این ابزار جهت مدیریت ریسک و بهبود وضعیت مالی شرکت استفاده می‏کنند. اینان پس از بررسی نمونه‏ای شرکت‌های تجاری ایالات‌متحده آمریکا ابراز داشتند که ارتباط معناداری میان پیش‏بینی سود مدیریتی و ریسک شرکت وجود دارد.

حارجوتو و لاکسمانا[6] در سال 2016 به بررسی رابطه و تأثیر میان متغیرهایی همچون ریسک‏پذیری و ارزش شرکت پرداخت. وی، برای رسیدن به این هدف پس از تدوین فرضیات خود، تعداد 1718 شرکت در ایالات‌متحده در طول سال‌های 2011-1998 را با استفاده از آماره‏های توصیفی و استنباطی همچون فراوانی‏ها، میزان همبستگی و تغییرپذیری و رگرسیون مورد تجزیه‌وتحلیل قرارداد. در نهایت، یافته‌‌ها نشان داد که باوجود مکانیسم‏های کنترلی، میان ارزش شرکت و ریسک‏پذیری رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد. همچنین ارزش شرکت متأثر از ریسک‏پذیری شرکت هست.

ایمهاف و سیوی[7] در پژوهشی در سال 2014 به بررسی متغیرهای پیش‏بینی سود مدیریتی، افشای داوطلبانه، ریسک‏پذیری و ارزش شرکت‌های بزرگ پرداختند. بدین‌سان، آن‌ها پس از نمونه‏گیری، 2017 شرکت (13171 شرکت-سال) را در فاصله زمانی سال‌های 1998 تا 2008 انتخاب و با به‌کارگیری مدل‌های مناسب هدف و آزمون‏هایی مانند همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی به بررسی فرضیات مطرح‌شده پرداختند. در نهایت، یافته‌‌ها نشان داد که سیستم افشای بالا ممکن است تمایل مدیران را به سرمایه‏گذاری در پروژه‏های بزرگ کاهش دهد. همچنین بین ریسک‏پذیری شرکت و ارزش شرکت رابطه معناداری وجود دارد. در مقابل رابطه‏ای منفی بین پیش‏بینی سود مدیریت و ‏ریسک‏پذیری شرکت‌های بزرگ وجود دارد.

جرمیاس و جانی[8] (2014) تحقیقی تحت عنوان ریسک‏پذیری شرکت، ارزش شرکت و سطح پیش‏بینی سودهای مدیریتی انجام دادند. آنان در تحقیق خود نشان دادند که سطح پیش‏بینی سودهای مدیریتی با ریسک‌پذیری شرکت رابطه منفی دارد. همچنین بین ریسک‌پذیری شرکت و ارزش آتی شرکت نیز رابطه معناداری وجود دارد.

لطفی وکیل‌آبادی و همکاران[9] (2013) پس از تجزیه‌وتحلیل 81 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار تهران در بازه 6 ساله (2006-2011) اظهار می‏دارند که یک رابطه منفی میان سود پیش‌بینی‌شده مدیریت و هزینه سرمایه وجود دارد. از سوی دیگر یک رابطه مثبت میان سود پیش‌بینی‌شده مدیریت و بازده سهام وجود دارد.

فورستر و همکاران (2013) پس از مطالعه روی 2123 شرکت که در فاصله زمانی میان 1998 الی 2008 فعالیت داشته‌‌اند بدین نتیجه دست یافتند که میان پیش‌بینی سود مدیریت و انواع ریسک‏های شرکت (ریسک ویژه، نوسانات بازده سهام، بتا و توزیع تقاضا) رابطه منفی معناداری وجود دارد. پیش‌بینی سود مدیریت نیز به‌طور مثبت با ارزش شرکت در ارتباط است. همچنین مشخص گردید که پیش‌بینی سود مدیریت بر ارزش شرکت نه‌تنها از طریق کاهش ریسک شرکت بلکه از طریق تغییر در نگرش سرمایه‏گذاران در مورد جریان‌‌های نقدی آتی، تأثیر می‏گذارد.

گراهام و همکاران[10] (2009) بر این باورند که شرکت‏هایی که با احتمال بیشتری به سود مورد انتظار و از پیش تعیین‌شده دست می‏یابند، فراوانی پیش‏بینی سود بیشتری دارند از این‌ جهت، فراوانی پیش‌بینی، هم محتوای اطلاعاتی و هم به‌موقع بودن اطلاعات را تأمین می‏کند و درنتیجه بر واکنش سرمایه‏گذاران به پیش‏بینی‏های منتشرشده تأثیرگذار است و محرکی برای تصمیمات سرمایه‏گذاری آنان محسوب می‏شود.

 

3-2-پیشینه داخلی

علینقیان (1399) به بررسی رابطه خطای پیش‌بینی سود و ریسک مالی و تجاری در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران پرداخت. در تحقیق وی ریسک غیر سیستماتیک بر اساس دو معیار ریسک یعنی ریسک مالی و تجاری بررسی شد. ریسک مالی بر اساس سه معیار نسبت اهرمی، نسبت جاری و کل دارایی‌ها سنجیده شد. نتایج بررسی رابطه خطای پیش‌بینی سود را با دو متغیر نسبت اهرمی و دارایی‌ها تأیید نمود؛ اما ارتباط رابطه خطای پیش‌بینی با نسبت جاری نامشخص بود و امکان قضاوت قبلی در مورد آن رابطه وجود نداشت؛ اما در کل، با توجه به این‌که دو معیار از سه معیار مربوط به ریسک مالی توان پیش‌بینی خطای پیش‌بینی سود هر سهم رادارند می‌توان نتیجه گرفت بین ریسک مالی و خطای پیش‌بینی سود ارتباط وجود دارد و در شرکت‌هایی که ریسک مالی بالایی دارند به‌احتمال‌زیاد در برآوردن پیش‌بینی سود خود با مشکل مواجه هستند. در مورد ریسک تجاری از دو معیار میانگین نوسانات دو سال سود هر سهم و نسبت سود تقسیمی استفاده شد. بررسی‌ها در این مورد نشان داد که هر دو معیار ارتباط معنی‌داری با خطای پیش‌بینی سود دارند؛ بنابراین، بین ریسک تجاری و خطای پیش‌بینی سود هر سهم نیز ارتباط وجود دارد.

اکبری (1399) متغیرهای مؤثر بر اعتبار پیش‌بینی‌های سود توسط مدیریت را در دوره زمانی 85 تا 96 موردبررسی قرار داده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که اولاً اعلام خبر منفی (سود پیش‌بینی‌شده کمتر از گذشته) نسبت به خبر مثبت واکنش بیشتری در قیمت سهام ایجاد می‌نماید به‌عبارت‌دیگر میزان باور و اعتماد خبر منفی نزد کارگزاران بازار نسبت به خبر مثبت بیشتر است. ثانیاً اندازه‌ی شرکت در میزان باور و قبول سود پیش‌بینی‌شده، نزد سرمایه‌گذاران دارای تأثیر بیشتری است. همچنین صحت و تحقق پیش‌بینی‌های گذشته بر روی باور پیش‌بینی‌های آینده مؤثر است. علاوه بر این پیش‌بینی‌های میان‌دوره نسبت به پیش‌بینی‌های سالانه، واکنش بیشتری را در قیمت سهام ایجاد می‌نماید و نهایتاً اینکه وجود یا عدم وجود تعدیل در پیش‌بینی‌ها بر روی باور و اعتبار پیش‌بینی‌های بعدی تأثیرگذار نیست، این امر بدین معنی است که سرمایه‌گذاران به پیش‌بینی‌های حاوی خبر مثبت، پیش‌بینی‌های انجام‌شده توسط شرکت‌های کوچک، پیش‌بینی‌های انجام‌شده توسط شرکت‌هایی که درگذشته دارای انحراف زیادی بوده و پیش‌بینی‌های سالیانه به دیده شک و تردید می‌نگرند وازدید آن‌ها احتمال خطای پیش‌بینی در این شرکت‌ها بیشتر است.

فخاری(1397) طی پژوهشی به بررسی اثر تعدیل‌کنندگی راهبری شرکتی بر ارتباط بین رقابت در بازار محصول و کیفیت سود پیش‌بینی‌شده توسط مدیریت پرداخت، برای این منظور داده‌های مربوط به 70 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران جمع‌آوری‌شده و مورد واکاوی قراردادند، یافته‌ها نشان می‌دهد که رقابت در بازار محصول دارای اثر منفی بر کیفیت سود پیش‌بینی‌شده توسط مدیریت، بوده و این ارتباط در شرکت‌های دارای راهبری شرکتی قوی کاهش می‌یابد. به‌عبارت‌دیگر در شرکت‌هایی که از درجه راهبری شرکتی بالاتری برخوردارند، اثر رقابت در بازار محصول بر کیفیت سود پیش‌بینی‌شده،  مثبت است.

آذرنیاد (1395) طی پژوهشی به بررسی تأثیر دفعات پیش‏بینی هر سهم بر نقد شوندگی، هزینه سرمایه سهام عادی و ارزش شرکت پرداخت. برای این منظور، شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران را در بازه زمانی 1388 تا 1393 که بالغ‌بر 111 شرکت بوده‏اند، مورد واکاوی قرارداد. یافته‏های حاصل از تجزیه‌وتحلیل اطلاعات شرکت‌های موردنظر نشان داد که سود پیش‌بینی‌شده به‌عنوان یکی از معیارهای مهم و تأثیرگذار در ارزش شرکت می‏باشد. به این صورت که با افزایش در دفعات بازنگری در این متغیر، ارزش شرکت نیز افزایش پیدا می‌کند.

غلامی (1394) طی تحقیقی رابطه میان ریسک‏پذیری و ارزش آتی شرکت‏های و سطح پیش‏بینی سود مدیریت و ریسک‏پذیری شرکت و همچنین تأثیر سطح پیش‏بینی سود مدیریت بر رابطه‏ی بین ریسک‌پذیری شرکت و ارزش آتی شرکت پرداخت. برای این منظور شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران را در بازه زمانی 1388 تا 1393 مورد تجزیه‌وتحلیل قرارداد. در مجموع یافته‏ها چنین نمایان ساخت که بین ریسک‏پذیری و ارزش آتی شرکت و همچنین بین سطح پیش‏بینی سود مدیریت و ریسک‏پذیری شرکت رابطه معناداری وجود دارد. علاوه بر این، سطح پیش‏بینی سود مدیریت بر رابطۀ میان ریسک‏پذیری شرکت و ارزش آتی شرکت تأثیرگذار نیست.

صالح نژاد و وقفی (1394) به‌منظور بررسی تأثیر سود توسط مدیریت بر ریسک و ارزش شرکت، 110 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1387 الی 1392 را مورد تجزیه‌وتحلیل قراردادند. به همین منظور از ضریب بتا به‌عنوان معیار ریسک سیستماتیک و از شاخص کیوتومیان به‌عنوان معیار ارزش شرکت استفاده نمودند. نتایج بیانگر این مطلب بود که پیش‏بینی سود هر سهم بر ارزش شرکت تأثیر معناداری دارد لکن این پیش‏بینی‏ها بر ریسک شرکت بی‏تأثیر است.

ملکیان و شایسته‏مند (1394) پس از مطالعه روی 127 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1387 تا 1392 بدین نتیجه دست یافتند که اندازه و استقلال هیئت‌مدیره و نفوذ مدیرعامل بر ریسک‌پذیری شرکت‏ها تأثیرگذار بوده لکن شواهدی حاکی از تأثیر مدت تصدی و دوگانگی نقش مدیرعامل بر ریسک‏پذیری مشاهده نگردید.

هدف اصلی پژوهش کاظمی رهبر (1393)، بررسی تأثیر دقت پیش‏بینی سود بر اجزای هزینه سرمایه و ارزش شرکت بوده است. نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل اطلاعات شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در قلمرو زمانی 1386 تا 1391 که متشکل از 137 شرکت بوده است، بیانگر وجود رابطه معنادار میان دقت پیش‏بینی سود مدیریت بر ارزش شرکت دارد.

توکل نیا وتیرگری (1393) برای واکاوی ارتباط انحنایی بین اهرم مالی، سطح نگهداشت وجه نقد و ارزش شرکت، 105 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران را طی سال‌های 1386 تا 1390 با به‌کارگیری از آزمون رگرسیون مورد تحلیل قراردادند. نتایج وجود ارتباط منحنی گونه بین سطح نگهداشت وجه نقد و ارزش شرکت را تأیید نمود.

سامان (1392) با بررسی 133 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1386 الی 1390 دریافت که میان خطای پیش‏بینی سود مدیریت و ارزش شرکت رابطه‏ی معکوسی وجود دارد. علاوه بر این، متغیر خطای پیش‏بینی سود مدیریت ازلحاظ شدت دارای بیشترین تأثیر منفی بر ارزش شرکت را دارد.

 

4- فرضیه‌های پژوهش

با توجه به موضوع پژوهش و پیشینه و مبانی مطرح‌شده، فرضیه‌های زیر تدوین‌شده است:

1- بین ریسک‏پذیری شرکت و ‏پیش‏بینی سود مدیریت رابطه وجود دارد.

2- بین ریسک‏پذیری شرکت و ارزش آتی سهام شرکت رابطه وجود دارد.

 

5-روش‌شناسی

پژوهش حاضر از نظر طبقه‌بندی بر مبنای هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است. همچنین تحقیق حاضر، از نظر روش و ماهیت از نوع تحقیق همبستگی است. در این تحقیق، هدف تعیین میزان رابطه متغیرهاست. مقیاس اندازه‌گیری داده‌ها مقیاس نسبی است. روش تحقیق به‌صورت استقرایی است که در آن مبانی نظری و پیشینه پژوهش از راه کتابخانه، مقاله و اینترنت جمع‌آوری‌شده و در رد یا اثبات فرضیه‌های پژوهش از آزمون معناداری F در رگرسیون چند­گانه به‌وسیله‌ی نرم‌افزار EVIEWS و برای ایجاد پایگاه داده­های موردنیاز از نرم‌افزار EXCEL استفاده می­شود.

 

5-1-جامعه و نمونه

جامعه‌ی آماری این تحقیق شامل تمامی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران که شرایط زیر را دارا باشند، می‌باشد:

• در دوره­ی موردبررسی تغییر دوره‌ی مالی نداشته باشند؛
• شرکت‌های سرمایه­گذاری، واسطه‌گری‌های مالی، بانک و لیزینگ نباشند؛
• داده‏های موردنظر آن‌ها در دسترس باشد؛
• شرکت‏هایی که در دوره تحقیق فعال بوده‏اند.

درنهایت با توجه به محدودیت‌های ذکرشده تعداد 777 سال–شرکت (111 شرکت) به‌عنوان نمونه آماری انتخاب‌شده است.

 

جدول 1: نمونه آماری

شرح	تعداد
تعداد کل شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران	462
شرکت‌های سرمایه‌گذاری، واسطه‌گری‌های مالی، بانک و لیزینگ	(78)
تعداد شرکت‌هایی که در قلمرو زمانی فعال نبودند	(125)
تعداد شرکت‌هایی که داده‏های موردنظر آن‌ها در دسترس نبود	(120)
در دوره­ی موردبررسی تغییر دوره‌ی مالی نداشته باشند.	(28)
تعداد شرکت‌های باقی‌مانده	111

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

5-2- مدل‌های پژوهش

مدل‌های پژوهش به‌صورت زیر برآورد شده‌اند:

EPS = β₀ + β₁RISK + β₂ln_MKT + β₃ROA + β₄OCF + β₅leverage + β₆PAYOUT + β₇ANNRET + β₈INV + β₉INST-HOLD + ε

 

VALUE_t+1 = β₀ + β₁RISK + β₂ln_MKT + β₃ROA + β₄OCF + β₅leverage + β₆PAYOUT + β₇ANNRET + β₈INV + β₉INST-HOLD + ε

 

5-3-متغیرهای پژوهش

با توجه به اطلاعات پژوهش متغیرها به شرح ذیل می‏باشند:

·       متغیر مستقل

(RISK) ریسک سیستماتیک: ریسک سیستماتیک درجه تغییرات بازده یک سرمایه‌گذاری خاص نسبت به تغییرات بازده مجموعه سرمایه‌گذاری بازار است و با شاخص β اندازه‌گیری می‏شود.

·       متغیر کنترلی

(EPS) سود پیش‌بینی‌شده مدیریت: برای محاسبه این متغیر از میزان سود هر سهم پیش‌بینی‌شده توسط مدیریت استفاده می‏گردد.

(Value) ارزش شرکت: برای محاسبه ارزش شرکت از نسبت ارزش بازار خالص دارایی‏ها تقسیم‌بر ارزش دفتری خالص دارایی‏ها استفاده می‏گردد.

(ln_MKT) ارزش بازار شرکت: لگاریتم ارزش بازار شرکت در زمان t.

·       متغیر کنترل:

ROA)): بازده دارایی‏ها: از نسبت تقسیم سود به‌کل دارایی‏ها به دست می‏آید.

(OCF) نسبت خالص جریان نقد عملیاتی شرکت: نسبت خالص جریان نقد عملیاتی شرکت تقسیم‌بر جمع کل دارایی‏ها.

(Leverage) اهرم مالی: نسبت کل بدهی‏ها به‌کل دارایی‏ها.

(PAYOUT) نسبت سود سهام پرداختی: نسبت سود سهام پرداختی به‌کل سود شرکت در سال t.

(ANNRET): بازده سالانه سهام شرکت

(INV) مخارج سرمایه‏ای: از نسبت تغییر در دارایی‏های سرمایه‌ای شامل اموال، ماشین‏آلات و تجهیزات.

(INST-HOLD) نسبت سهامداران نهادی: متغیر سهامداران نهادی مطابق تعریف بند 27 ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار در این تحقیق بانک‌ها، شرکت‏ها و هر شخص حقیقی یا حقوقی که بیش از 5 درصد سهام منتشرشده را در دست داشته باشد.

 

 

 

 

 

6-یافته‌های پژوهش

6-1-آمار توصیفی

به‌منظور بررسی و تجزیه‌وتحلیل آماره داده‌ها، ابتدا اطلاعات مربوط به آماره‌های توصیفی متغیرهای وابسته و توضیحی در جدول‌ 2 ارائه می‏گردد تا شمایلی کلی از داده‌هایی که در پژوهش مورد تحلیل واقع‌شده‌اند، به دست آید، سپس در ادامه به تجزیه‌وتحلیل کل داده‏ها از طریق آزمون‏های مناسب پرداخته می‏شود.

 

جدول 2: آمار توصیفی متغیرهای مورداستفاده در مطالعه

متغیر ویژگی	میانگین	میانه	انحراف معیار	بیشترین	کمترین	چولگی	کشیدگی
سود پیش‌بینی	59/994	5/577	55/137	15080	1507-	52/3	02/22
ریسک سیستماتیک	74/0	61/0	57/1	21/19	30/27-	86/5-	08/177
ارزش آتی	77/3	50/2	19/9	93/27	68/12-	85/14	65/261
ارزش بازار	10/12	01/12	67/0	19/14	62/10	58/0	32/0
بازده دارایی‌ها	13/0	12/0	13/0	62/0	45/0-	37/0	25/1
نسبت خالص جریان نقد عملیاتی	13/0	11/0	13/0	87/0	29/0-	67/0	99/1
اهرم مالی	57/0	58/0	20/0	56/1	01/0	13/0	22/1
نسبت سود سهام پرداختی	36/0	33/0	28/0	99/0	31/0-	38/0	91/0
بازده	64/1	04/0-	82/13	39/97	03/29-	13/2	65/10
مخارج سرمایه‏ای	27/0	05/0	87/0	42/12	86/0-	42/7	54/78
نسبت سهامداران نهادی	73/74	04/78	20/17	100	61/8	15/1-	56/1

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

6-2-آزمون وایف (شدت هم خطی بین متغیرهای مستقل و کنترلی)

برای بررسی شدت هم خطی بین متغیرهای مستقل و کنترلی تحقیق از عامل تورم واریانس و تولرانس^[11] استفاده‌شده است. همان‌طور که در جدول 3 مشخص است، عامل تورم واریانس کلیه متغیرهای مستقل و کنترلی تحقیق زیر 5 می‏باشد که بیانگر عدم وجود هم خطی شدید بین متغیرهای مستقل و کنترلی تحقیق می‌باشد.

 

 

جدول 3: آزمون VIF(شدت هم خطی بین متغیرهای مستقل و کنترلی)

متغیر	تولرانس	عامل تورم واریانس
ریسک سیستماتیک	96/0	03/1
ارزش بازار	77/0	29/1
بازده دارایی‏ها	40/0	45/2
نسبت خالص جریان نقد عملیاتی	68/0	46/1
اهرم مالی	52/0	90/1
نسبت سود سهام پرداختی	81/0	22/1
بازده	97/0	03/1
مخارج سرمایه‏ای	96/0	03/1
نسبت سهامداران نهادی	90/0	10/1

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

6-3-ضریب همبستگی

با توجه به نتایج ارائه‌شده در جدول زیر، همبستگی بین متغیرهای مستقل تااندازه‌ای نیست که بتوان آن را به‌عنوان همبستگی شدید تلقی نمود. لذا می‌توان از آن چشم‌پوشی نمود و مدل ارائه‌شده برای مطالعه حاضر را با همه‌ی متغیرهای ذکرشده برای آن برآورد کرد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 4: نتایج آزمون ضریب همبستگی

نسبت سهامداران نهادی	مخارج سرمایه‏ای	بازده	نسبت سود سهام پرداختی	اهرم مالی	نسبت خالص جریان نقد عملیاتی	بازده دارایی‌ها	ارزش بازار	ارزش آتی	ریسک سیستماتیک	سود پیش‌بینی	متغیر
										1	سود پیش‌بینی
									1	02/0-	ریسک سیستماتیک
								1	09/0-	15/0	ارزش آتی
							1	01/0-	12/0	34/0	ارزش بازار
						1	46/0	12/0	03/0	66/0	بازده دارایی‌ها
					1	44/0	31/0	06/0	03/0-	24/0	نسبت خالص جریان نقد عملیاتی
				1	24/0-	67/0-	26/0-	02/0	05/0-	18/0-	اهرم مالی
			1	19/0-	34/0	26/0	08/0	01/0	06/0-	20/0	نسبت سود سهام پرداختی
		1	03/0-	02/0-	01/0	01/0	06/0	21/0	003/-	02/0	بازده
	1	04/-	10/0-	03/0-	02/0-	0004/0	05/0	24/0-	02/0	01/0	مخارج سرمایه‏ای
1	07/0-	08/0-	13/0	11/0	16/0	02/0	10/0	05/0	06/0-	14/0	نسبت سهامداران نهادی

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

6-4-آزمون ریشه واحد مانایی

پیش از برآورد مدل، لازم است ایستایی تمام متغیرهای مورداستفاده در تخمین‏ها، مورد آزمون قرار گیرد، برای این منظور لازم است به نحوی ایستایی جمعی متغیر‏ها آزمون شود که در این پژوهش از آزمون لوین، لی و چو^[12] استفاده‌شده است.

همان‌گونه که از جدول 5 قابل‌مشاهده است، تمامی ‌متغیرها بر اساس روش‌ لوین مورداستفاده، فرضیه صفر آزمون مبنی بر وجود ریشه واحد رد شده و بر این اساس متغیرهای مورداستفاده در این پژوهش در سطح مانا می‌باشند. لازم به یادآوری است ازآنجاکه متغیرها در سطح، مانا می‌باشند لذا نیازی به آزمون هم انباشتگی برای آن‌ها نخواهد بود.

 

 

جدول 5: نتایج آزمون مانایی و ریشه واحد متغیرهای پژوهش

متغیر	تفاضل	آماره	سطح احتمال
سود پیش‌بینی	سطح	98/25-	000/0
ریسک سیستماتیک		59/30-	000/0
ارزش آتی		89/35-	000/0
ارزش بازار		26/18-	000/0
بازده دارایی‌ها		52/9-	000/0
نسبت خالص جریان نقد عملیاتی		44/17-	000/0
اهرم مالی		90/6-	000/0
نسبت سود سهام پرداختی		28/16-	000/0
بازده		98/28-	000/0
مخارج سرمایه‏ای		79/80-	000/0
نسبت سهامداران نهادی		98/31-	000/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

6-5- ناهمسانی واریانس‌ها

با توجه به تأثیر مهم ناهمسانی واریانس بر برآورد، انحراف معیار و استنباط آماری، لازم است تا قبل از پرداختن به هرگونه تخمین وجود و یا عدم وجود ناهمسانی واریانس تحقق یابد. جدول 6 نتیجه آزمون واریانس ناهمسانی مدل‌ مورداستفاده در این پژوهش را نمایش می‌دهد.

 

جدول 6: نتایج حاصل از ناهمسانی واریانس

مدل	آماره	احتمال	نتیجه آزمون
فرضیه اول	33/2	02/0	ناهمسانی واریانس
فرضیه دوم	04/23	005/0	ناهمسانی واریانس

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

نتایج حاصل از آزمون بروش پاگان در جدول 6 آورده شده است. بررسی آماره آزمون انجام‌شده برای مدل پژوهش نشان می‌دهد که ازآنجاکه احتمال محاسبه‌شده کمتر از 05/0 می‌باشد لذا فرضیه صفر مبنی بر واریانس همسانی جملات اخلال پذیرفته نمی‌شود؛ و مدل دارای ناهمسانی واریانس می‌باشد ازاین‌رو برای حل مشکل از روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته استفاده می‏شود.

 

6-6-مدل مناسب برای تخمین مدل

با توجه به ادبیات تحقیق موجود و نیز ماهیت فرضیه‌های تحقیق در این پژوهش از داده‌های ترکیبی استفاده‌شده است. به‏منظور تعیین مدل مناسب برای آزمون فرضیات از آزمون‌های چاو (آزمون F لیمر) استفاده‌شده است. در این تحقیق به‌منظور آزمون فرضیات از سه مدل رگرسیونی استفاده می‌شود.

الف) آزمون F لیمر

جدول 7 نتایج آزمون لیمر را به تصویر می‌کشد، ازآنجاکه میزان احتمال محاسبه‌شده برای مدل فرضیه‏های تحقیق کمتر از 05/0 می‌باشد، لذا فرض صفر این مدل مربوط به پولینگ بودن رد می‌شود؛ و مدل پانل به مدل پولینگ ارجحیت دارد. لذا از آزمون هاسمن برای انتخاب بهترین روش تخمین از میان روش‌های اثرات ثابت و اثرات تصادفی استفاده می‏شود.

 

جدول 7: نتایج آزمون F لیمر

مدل	F آماره	احتمال	نتیجه آزمون
فرضیه اول	89/4	000/0	رد فرض صفر	مدل پانل
فرضیه دوم	29/2	000/0	رد فرض صفر	مدل پانل

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

ب) آزمون هاسمن

بر اساس نتایج آزمون F لیمر، ماهیت پانل بودن داده‌ها برای مدل تأیید شد، آنگاه با استفاده از آزمون هاسمن برای انتخاب بهترین روش تخمین از میان روش‌های اثرات ثابت و اثرات تصادفی تصمیم‌گیری می‌شود. چون سطح احتمال مدل اول کمتر از 05/0 است لذا برای برآورد مدل روش اثرات ثابت به روش اثرات تصادفی ارجحیت دارد؛ اما برای مدل دوم چون سطح احتمال بیشتر از 05/0 است لذا برای برآورد مدل روش اثرات تصادفی به روش اثرات ثابت ارجحیت دارد.

 

جدول 8: نتایج آزمون هاسمن

مدل	آماره کای اسکوئر	احتمال	نتیجه آزمون
فرضیه اول	03/45	000/0	رد فرض صفر	روش اثرات ثابت
فرضیه دوم	70/9	37/0	پذیرش فرض صفر	روش اثرات تصادفی

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

 

6-7-تخمین مدل‌ پژوهش و آزمون فرضیه‌ها

در این قسمت از پژوهش با توجه به آزمون‌های صورت گرفته و همچنین بررسی ناهمسانی واریانس برای مدل‌ پژوهش و مشخص شدن روش تخمین، به تخمین مدل و آزمون فرضیه‌های تحقیق پرداخته خواهد شد.

 

نتایج تخمین مدل اول تحقیق

 

جدول 9: نتایج حاصل از برازش مدل اول

EPS=β0+β1RISK+β2ln_MKT+β3ROA+β4OCF+β5leverage+β6PAYOUT+β7ANNRET+β8INV+β9INST-HOLD +ε
سطح معنی‌داری	آماره T	انحراف استاندارد	ضریب متغیر	متغیر
59/0	526/0	147/4	196/2	ریسک سیستماتیک
02/0	298/2	041/19	758/43	ارزش بازار
000/0	508/24	705/224	29/5507	بازده دارایی‌ها
10/0	635/1-	027/96	080/157-	نسبت خالص جریان نقد عملیاتی
000/0	257/12	936/68	07/879	اهرم مالی
34/0	936/0-	922/26	204/25-	نسبت سود سهام پرداختی
16/0	398/1	630/0	881/0	بازده
11/0	589/1-	229/5	315/8-	مخارج سرمایه‏ای
05/0	899/1	635/0	206/1	نسبت سهامداران نهادی
000/0	883/3-	877/232	42/904-	عرض از مبدأ
90/0				R2
87/0				تعدیل‌شدهR2
13/35				F
000/0				Prob
08/2				آماره دوربین واتسون

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

نتیجه مدل تحقیق

آماره F بیانگر معنی‌داری کلی ضرایب مدل و آماره دوربین واتسون با عدد 08/2 نشان‌دهنده نبود خودهمبستگی در بین اجزای اخلال است. ضریب تعیین و ضریب تعیین تعدیل‌شده مدل فوق به ترتیب عبارت‌اند از 90 درصد و 87 درصد است؛ بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که در معادله رگرسیونی مزبور، تنها حدود 87 درصد از تغییرات متغیر وابسته از سوی متغیرهای مستقل و کنترل تبیین می­شوند.

نتیجه فرضیه اول: بین ریسک‏پذیری و ‏پیش‏بینی سود مدیریت رابطه معناداری وجود دارد.

 ضریب متغیر مستقل ریسک‏پذیری منفی می‌باشد؛ اما با توجه به سطح معنی‌داری 59/0 (بیشتر از سطح خطای در نظر گرفته‌شده 05/0) رابطه معناداری با پیش‏بینی سود مدیریت ندارد.

متغیر کنترلی ارزش بازار، بازده دارایی‌ها، اهرم مالی و نسبت مالکان نهادی با توجه به سطح معنی‌داری کمتر از 05/0 و ضریب مثبت، رابطه معنادار مستقیمی با پیش‏بینی سود دارند اما نسبت خالص جریان نقد عملیاتی، بازده و مخارج سرمایه‏ای با پیش‏بینی سود ندارند.

 

نتایج تخمین مدل دوم تحقیق

 

جدول 10: نتایج حاصل از برازش مدل دوم

Value=β0+β1RISK+β2ln_MKT+β3ROA+β4OCF+β5leverage+β6PAYOUT β7ANNRET+β8INV+β9INST-HOLD +ε
سطح معنی‌داری	آماره T	انحراف استاندارد	ضریب متغیر	متغیر
02/0	180/2-	069/0	150/0-	ریسک سیستماتیک
02/0	192/2-	260/0	570/0-	ارزش بازار
000/0	641/3	641/1	979/5	بازده دارایی‌ها
82/0	215/0	149/1	248/0	نسبت خالص جریان نقد عملیاتی
01/0	549/2	986/0	515/2	اهرم مالی
94/0	066/0-	516/0	034/0-	نسبت سود سهام پرداختی
000/0	243/5	009/0	047/0	بازده
60/0	523/0-	158/0	083/0-	مخارج سرمایه‏ای
45/0	740/0	007/0	005/0	نسبت سهامداران نهادی
01/0	364/2	106/3	344/7	عرض از مبدأ
09/0					R2
07/0					تعدیل‌شدهR2
322/5					F
000/0					Prob
81/1					آماره دوربین واتسون

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

نتیجه مدل تحقیق

آماره F بیانگر معنا‌داری کلی ضرایب مدل و آماره دوربین واتسون با عدد 81/1 نشان‌دهنده نبود خودهمبستگی در بین اجزای اخلال است. ضریب تعیین و ضریب تعیین تعدیل‌شده مدل فوق به ترتیب عبارت‌اند از 9 درصد و 3/7 درصد است؛ بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که در معادله رگرسیونی مزبور، تنها حدود 3/7 درصد از تغییرات متغیر وابسته از سوی متغیرهای مستقل و کنترل تبیین می­شوند.

نتیجه فرضیه دوم: بین ریسک‏پذیری شرکت و ارزش آتی سهام شرکت رابطه مثبت و معناداری وجود دارد

 ضریب متغیر مستقل ریسک‏پذیری شرکت منفی می‌باشد و با توجه به سطح معنی‌داری 02/0 (کمتر از سطح خطای در نظر گرفته‌شده 05/0) رابطه معنادار معکوسی با ارزش آتی سهام دارد. به عبارتی با افزایش ریسک شرکت، ارزش آتی سهام کاهش می‏یابد.

متغیر کنترلی بازده دارایی‏ها، اهرم مالی و بازده سهام با توجه به سطح معنا‌داری کمتر از 05/0 و ضریب مثبت، رابطه معنادار مستقیمی با پیش‏بینی سود دارند اما نسبت خالص جریان نقد عملیاتی، نسبت مالکان نهادی نسبت پرداخت سود و مخارج سرمایه‏ای با پیش‏بینی سود رابطه معناداری ندارند.

ارزش بازار شرکت با توجه به سطح معنی‌داری کمتر از 05/0 و ضریب منفی، رابطه معنادار معکوسی با پیش‏بینی سود دارد.

 

7-بحث و نتیجه‌گیری

یکی از اهداف حسابداری و تهیه صورت‏های مالی، دادن اطلاعاتی سودمند برای تصمیم‏گیری است. در بیانیه 4 هیئت اصول حسابداری، یکی از اهداف عمومی صورت‏های مالی، فراهم آوردن اطلاعات به‌منظور کمک به پیش‏بینی سود آتی واحد تجاری ذکرشده است. سود یکی از اقلام مهم واصلی صورت‏های مالی است که توجه استفاده‏کنندگان صورت‏های مالی را به خود جلب می‏کند. پیش‏بینی این رقم توسط مدیران واحدهای اقتصادی به سرمایه‏گذاران کمک شایانی در تصمیم‏گیری‏های خریدوفروش سهام می‏نماید. از طرفی وجود پدیده عدم اطمینان در بازار و نبود اطلاعات باعث می‏شود مدیران نسبت به آینده با تردید نگاه کرده و میل کمتری به پیش‏بینی سود و افشای آن داشته باشند (شباهنگ، 1381).

هر مدیر در تصمیم‏گیری‏های خود به نحوی با پیش‏بینی سود سروکار دارد. برخی از این پیش‏بینی‏ها ساده و برخی دیگر پیچیده و مشکل است. همچنین، پیش‏بینی‏ها می‏توانند برای دوره‏های کوتاه‏مدت یا درازمدت انجام گیرند (الوانی و میرشفیعی، 1386). یکی از ابزار تعامل مدیران شرکت با بازار، ارائه اطلاعات در مورد پیش‏بینی سود شرکت است که بدین‌وسیله شرکت‏ها می‌توانند رفتار بازار را تحت تأثیر قرار دهند. در شرایط حاضر بسیار از سهامداران فردی حضوری فعال در بورس اوراق بهادار تهران داشته‏اند که تا حدود زیادی تصمیمات خود را بر مبنای اطلاعات منتشره اتخاذ می‏نمایند. اگرچه انتظار می‏رود مدیران شرکت‏ها پیش‏بینی‏های خود را با نهایت دقت به اطلاع بازار برسانند اما به هر صورت عملکرد واقعی شرکت‏ها در بسیاری از موارد با اطلاعات مالی پیش‌بینی‌شده تفاوت قابل‌توجهی دارد که این موضوع تحت عنوان دقت پیش‏بینی سود توسط مدیران شرکت‏ها قابل‌بررسی است (غلامی، 1394). هدف اصلی این تحقیق رابطه بین ریسک‏پذیری، ارزش شرکت و قضاوت مدیریت از سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار. قلمرو زمانی موردمطالعه در این تحقیق، یک بازه 7 ساله 1394 الی 1400 می­باشد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌های پژوهش که از اطلاعات مالی 111 شرکت با استفاده از نرم‌افزار EVIEWS انجام‌شده است به شرح ذیل می‏باشد:

هدف اصلی این تحقیق رابطه بین ریسک‏پذیری، ارزش شرکت و قضاوت مدیریت از سود در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار می‌باشد.

نتیجه حاصل از آزمون فرضیه اول نشان داد بین ریسک‏پذیری و ‏پیش‏بینی سود مدیریت رابطه معناداری وجود ندارد. ضریب متغیر مستقل ریسک‏پذیری منفی می‌باشد؛ اما با توجه به سطح معنی‌داری 59/0 (بیشتر از سطح خطای در نظر گرفته‌شده 05/0) رابطه معناداری با پیش‏بینی سود مدیریت ندارد. نتایج آزمون فرضیه اول پژوهش با نتایج پژوهش مشکی و عاصی ربانی (1390)، طریقی (1392)، غلامی (1394)، ابراهیمی‏نژاد (1394)، صالح‏نژاد و وقفی (1394)، افروز و همکاران (1395) مطابقت دارد اما با پژوهش‌های فورِستر و همکاران (2009)، جرمیاس و جانی (2014)، ایمهاف و سیوی (2014) وایتنر و میشل (2017) مخالف می‏باشد.

نتیجه حاصل از آزمون فرضیه دوم نشان داد بین ریسک‏پذیری شرکت و ارزش آتی سهام شرکت رابطه معناداری وجود دارد. در سال‌های اخیر، توجه روزافزون به بحث ارزش‏های شرکت در قالب عناوینی چون ارزش (ثروت) سهامداران (راپاپرت، 1986؛ کاپلند، 1994؛ جنسن، 2000)، ارزش ذینفعان (فریمن، 1984)، ارزش مشتری (مورفی و همکاران، 1996)، اصول اخلاقی تجارت (والسکوز، 1998؛ فورت، 2001)، مسئولیت‏های اجتماعی شرکت (کارول، 1999)، نگهداشت محیط‌زیست (تسیدل، 1993؛ تن برونسل و همکاران، 2000) و نیز حقوق شهروندی (یولینو، 1999) شده است. دیدگاه رایج این است که ارزش شرکت بر پایه‏ی ارزش‏ها و استانداردهای اخلاقی مدیران و کارکنان شکل می‏گیرد. همچنین اگر شرکت را به‌عنوان ساختار تصنعی در نظر بگیریم، پس قاعدتاً می‏توان گفت ارزش‏های آن از ارزش‏ها و اولویت‏های ذینفعان و سازندگانش منتج شده است. این بدان معناست ارزش‏های واحد تجاری به دنبال درونی ساختن ارزش‏های ذینفعان واحد تجاری شکل می‏گیرد. تعیین ارزش شرکت ازجمله عوامل مهم در فرآیند سرمایه‏گذاری است (توماسن، 2004). ارزش شرکت را می‏توان وزنی دانست که تصمیم گیران سازمان هنگام اخذ تصمیم به اهداف و نتایج مختلف می‏دهند. برخی از این اهداف عبارت‌اند از سودآوری و بازده‏ی سهام واحد تجاری، ارزش مشتری (رضایت مشتری) رشد واحد تجاری، رضایت شغلی کارکنان، رضایت و رفاه عرضه‏کنندگان، برخورداری از عملکرد مناسب اجتماعی و ... (برادران حسن‏زاده و بهرامی، 1392). هنگامی‌که فرد در موقعیت‏های ریسک دار همراه با چند بدیل مواجه می­شود، بدیلی که دارای بالاترین ارزش مورد انتظار_مجموع حاصل‌ضرب هر پیامد در احتمال وقوع آن_است، انتخاب می‏کند. در چنین شرایطی "تئوری مطلوبیت" می­تواند مبنایی برای توضیح و پیش‌بینی رفتار افراد قرار گیرد. این تئوری بیان می­کند که افراد به‌منظور بهینه کردن ارزش مورد انتظار خود که با عنوان مطلوبیت مطرح می‏شود، تلاش کرده و بین مطلوبیت و یا ثروت رابطه برقرار می‏کنند. نتیجه این پژوهش با نتایج پژوهش غلامی (1394)، ابراهیمی‏نژاد (1394)، راجرزواستاکن (2005)، هیرست و همکارانش (2008)، جرمیاس و جانی (2014)، حارجوتو و لاکسمانا (2016) مرتبط می‏باشد

 

[1]- گروه حسابداری، واحد الیگودرز، دانشگاه آزاد اسلامی، الیگودرز، ایران.       [e-mail]

[2]- گروه حسابداری، ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. نویسنده مسئول   [e-mail]

[3]- گروه حسابداری، واحد قاینات، دانشگاه آزاد اسلامی، قاین، ایران.  [e-mail]

[4]- گروه حسابداری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.  [e-mail]

[5]Ittner& Michels

[6]Harjoto& Laksmana

[7]Imhof& Seavey

[8]Jermias

[9]Lotfi Vakil Abad

[10]Graham

^[11]Tolerance

^[12]Levin, Lee and Chu

مراجع

فهرست منابع

• ملکیان، اسفندیار و حمیدرضا شایسته‏مند، (1394)، "تبیین تأثیر سازوکارهای مدیریتی راهبری شرکتی بر ریسک‏پذیری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی، سال هفتم، شماره بیست‌وهشت، صص 126-105.
• فروغی، داریوش و مرضیه مظاهری، (1392)، "بررسی تأثیر اهرم و ریسک درماندگی مالی بر بازده واقعی سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی، سال پنجم، شماره هجده، صص 61-46.
• آذرنیاد، مریم، (1395)، "تأثیر دفعات بازنگری پیش‏بینی هر سهم بر نقد شوندگی، هزینه سرمایه سهام عادی و ارزش شرکت"، پایان‏نامه کارشناسی ارشد حسابداری. مؤسسه آموزش عالی ارشاد دماوند، دانشکده مدیریت و حسابداری.
• الوانی، سید مهدی و نصرالله میرشفیعی، (1386)، "مدیریت تولید"، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی. مشهد.
• ابراهیمی‏نژاد، فاطمه، (1394)، "بررسی تعامل بین ریسک‏پذیری شرکتی، ارزش شرکت و پیش‏بینی سود سطح بالای مدیریتی در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان‏نامه کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه آزاد واحد نجف‌آباد.
• خدادادی، ولی، مهدی عربی و صادق آل بوعلی، (1394)، "اثر تعدیل‌کننده‌ عدم اطمینان محیطی بر رابطه‌ بین مدیریت سود و عدم تقارن اطلاعاتی"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، سال هفتم، شماره بیست‌وشش، صص66-51.
• برادران حسن‏زاده، رسول و طه بهرامی، (1392)، "بررسی تأثیر برخی سازوکارهای حاکمیت شرکتی بر ارزش شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران با تأکید بر رتبه شفافیت گزارشگری"، فصلنامه نظریه‏های نوین حسابداری، سال سوم، شماره سه، پیاپی نه، صص 37-37.
• بولو، قاسم، جعفر باباجانی و مهدی ابراهیمی میمند، (1391)، "ملاحظه محتوای اطلاعاتی اجزای سود توسط مدیران و سرمایه‏گذاران در پیش‌بینی سود"، مجله پژوهش‏های حسابداری مالی، سال چهارم، شماره یک، شماره پیاپی (یازده)، صص 66-47.
• پروازه، فروزان، (1395)، "تأثیر محدودیت منابع مالی بر رابطه بین مدیریت سرمایه در گردش و ارزش شرکت"، پایان‎نامه کارشناسی ارشد حسابداری. دانشگاه شهید اشرفی اصفهان.
• توکل‏نیا، اسماعیل و مهدی وتیرگری، (1393)، "اهرم مالی، سطح نگهداشت وجه نقد و ارزش شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران: بررسی روابط غیرخطی و سلسله مراتبی"، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مدیریت، سال هفتم، شماره بیست‌ودو، صص 51-35.
• فخاری، حسین و محسن حسن نتاج کردی، (1397)، "اثر تعدیل‌کنندگی راهبری شرکتی بر ارتباط بین رقابت در بازار محصول و کیفیت سود پیش‌بینی‌شده توسط مدیریت"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، سال دهم، شماره سی‌وهشت، صص237-209.
• خواجه محمود، زیبا، (1391)، "بررسی رابطه بین ویژگی‏های پیش‏بینی سود هر سهم توسط مدیریت بر ریسک و ارزش شرکت"، پایان‏نامه کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده اقتصاد و حسابداری.
• رهبر، سامان، (1392)، "بررسی تأثیر خطای پیش‏بینی سود بر هزینه سرمایه و ارزش شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان‏نامه کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
• سازمان بورس اوراق بهادار تهران، (1384)، "دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﺟﺮاﯾﯽ اﻓﺸﺎی اﻃﻼﻋﺎت شرکت‌های ثبت‌شده نزد سازمان بورس اوراق بهادار".
• راعی، رضا و احمد تلنگی، (1383)، "مدیریت سرمایه‏گذاری پیشرفته"، انتشارات سمت.
• سال افروز، روح‏الله، مهدی مهرابی و رسول زکی‏پور، (1395)، "بررسی ارتباط میان ریسک‏پذیری، ارزش شرکت و پیش‏بینی سود مدیریت در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت و علوم انسانی.
• شباهنگ، رضا، (1381)، "تئوری حسابداری"، مرکز پژوهش‏های تخصصی حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی، نشریه شماره یک‌صد و پنجاه‌وهفت، جلد اول.
• محمدیان، زینب، مهدی حیدری و پری چالاکی، (1398)، "بررسی تأثیر پیچیدگی و عدم اطمینان محیطی بر صحت پیش‌بینی سود مدیریت با تأکید بر کیفیت حسابرسی به‌عنوان متغیر میانجی"، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، سال یازدهم، شماره چهل‌وسه، صص 275-247
• صالح‏نژاد، سید حسن و سیدحسام وقفی، (1395)، "تأثیر سود توسط مدیریت بر ریسک و ارزش شرکت"، مجله مدیریت مالی، سال چهارم، شماره دوازده، صص 122-103.
• غلامی، علی‌اکبر، (1394)، "ریسک‏پذیری شرکت، ارزش شرکت و بالا بودن سطح پیش‏بینی سودهای مدیریتی (مورد مطالعاتی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران)"، پایان‎نامه کارشناسی ارشد حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود.
• فروغی، داریوش و مرضیه مظاهری، (1392)، "برسی تأثیر اهرم و ریسک درماندگی مالی بر بازده واقعی سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی، سال پنجم، شماره هجده، صص 61-46.
• کاظمی رهبر، بهاره، (1393)، "تأثیر دقت پیش‏بینی سود بر اجزای هزینه سرمایه و ارزش شرکت"، پایان‏نامه کارشناسی ارشد حسابداری. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده امور اقتصادی.
• محمودآبادی، حمید، (1385)، "ارزیابی متغیرهای حسابداری در تعیین ارزش شرکت‏ها"، پایان‏نامه دکتری رشته حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی.
• مهدوی، غلامحسین و نجمیه رستگاری، (1386)، "محتوای اطلاعاتی ارزش‌افزوده اقتصادی برای پیش‏بینی سود"، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره بیست و ششم، شماره پنجاه، صص 156-137.