نقدی بر نظریه تعدد اقرار در اثبات حد سرقت

مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی

دوره 19، شماره 70، اسفند 1401، صفحه 189-211   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/ijrj.2023.700477

نویسندگان

نادر مختاری افراکتی^{* 1}؛ معصومه تاج الدینی²؛ لیلا مهرابی راد³

¹استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

²مربی گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران.

³مربی فقه و lمبانی حقوق اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران،

چکیده

مشهور فقیهان امامیه، اقرار را به عنوان ملکه دلائل، در صورتی که دو مرتبه واقع شود، مثبت حد سرقت می­دانند. قانونگذار نیز وفق ماده 172 قانون مجازات اسلامی(مصوب 1392)، به تبعیت از قول مشهور، بر همین نظر است. در این میان برخی فقیهان متقدم به صورت صریح با این قول مخالفت نموده و از فحوای کلام برخی فقیهان متأخر نیز، مخالفت با این قول، استنباط می­شود؛ چه اینکه بنابر نظر ایشان، با یک مرتبه اقرار تام نیز، حد سرقت قابل اثبات است. نظر به اینکه روایات مورد استناد از سوی مشهور فقها، به لحاظ «سندی» و «دلالی» قابل خدشه هستند و دلیل متقن دیگری نیز در این خصوص ارائه نشده است و نیز با عنایت به وجود روایات صحیحه دال بر کفایت یک مرتبه اقرار برای اثبات حد سرقت و مطابقت این قول با عمومیت ادله حجیت اقرار و اطلاق روایات دال بر ثبوت حد سرقت با اقرار، نگارنده اقراری که واجد تمام شرایط باشد را با یک بار وقوع، مثبت حد سرقت دانسته است.

کلیدواژه‌ها

سرقت؛ اقرار؛ تعدد اقرار؛ ادله اثبات

مراجع

1. قران کریم
2. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربى (1385) ، دعائم الإسلام، قم، موسسه آل بیت علیهم السلام، چاپ دوم.
3. ابو الحسین، احمد بن فارس بن زکریا( 1404) ، معجم مقائیس اللغة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه
4. اردبیلى، احمد بن محمد( 1403) ، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشادالأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
5. اردبیلى، سید عبد الکریم (1427) ، فقه الحدود و التعزیرات، قم، مؤسسة النشر لجامعة المفید رحمه الله.
6. بجنوردى، محمد بن حسن موسوى( 1401) ، قواعد فقهیه (بجنوردى، سید محمد)، تهران، مؤسسه عروج، چاپ سوم
7. بهرامی اقدم، حسین (1395)، جبر و وهن شهرت عملی نزد فقیهان متقدم، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال نهم، شماره 2.
8. پورباقر،شهربانو؛حسینی مقدم، سید عسگری(1400)،بررسی فقهی حقوقی اقرار در فضای مجازی، فصلنامه ی پژوهش های فقه و حقوق اسلامی،دوره ی 17، شماره ی 64،صص55تا 76.
9.  
10. تبریزى، جواد بن على(1417)، أسس الحدود و التعزیرات، قم، دفتر مؤلف، چاپ اول.
11. ترابی، اکبر(1390) ، آئین کیفری اسلام، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار( ع)
12. جمعى از پژوهشگران زیر نظر شاهرودى، سید محمود هاشمى(1426)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، اول.
13. جوهرى، اسماعیل بن حماد(1410)، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت، دار العلم للملایین
14. حائرى طباطبایى، على بن محمد(1418)، ریاض المسائل (ط - الحدیثة)، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول،
15. حرعاملى، محمد بن حسن (1409)، وسائل الشیعة، قم، موسسه آل بیت علیم السلام، چاپ اول،
16. خراسانی، محمدکاظم بن حسین (1409) کفایة الأصول، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
17. خزائی، میثم و زرگریان، طه(1394) ، شرطیت تکرار اقرار در فقه جزایی اسلام )نقدی بر ماده 172قانو ن مجازات اسلامی(، پژوهش­های فقهی، دوره 11، شماره 3.
18. خوانسارى، احمد بن یوسف (1405) ، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، قم، مؤسسه اسماعیلیان
19. خویى، سید ابو القاسم(1418) ، التنقیح فی شرح العروة الوثقى، قم، تحت اشراف جناب آقاىلطفى، چاپ اول.
20. خویى، سید ابو القاسم(1422) ، مبانی تکملة المنهاج، قم: مؤسسه إحیاء آثار الإمام الخوئی ره.
21. خویى، سید ابو القاسم (1422) ، مصباح الاصول، قم: مؤسسه إحیاء آثار الإمام الخوئی ره.
22. روحانی، سید صادق (1412) ، فقه الصادق (علیه السلام)، قم، دار الکتاب، چاپ اول.
23. سبزوارى، سید عبد الأعلى(1413)، مهذّب الأحکام، قم، مؤسسه المنار، چاپ چهارم.
24. سلاّر دیلمی، حمزة بن عبد العزیز‌(1404) ، المراسم العلویة و الأحکام النبویة فی الفقه الإمامی‌، قم، منشورات الحرمین‌.
25. سیستانى، على حسینى(1414) ، قاعدة لا ضرر و لا ضرار (للسیستانی)،قم، دفتر آیة الله سیستانى، چاپ اول.
26. شوشترى، محمد تقى( 1406)، النجعة فی شرح اللمعة، تهران، کتابفروشى صدوق، چاپ اول.
27. شهید ثانى، زین الدین بن على (1410) ، الروضةالبهیة فی شرح اللمعةالدمشقیة، قم،کتابفروشى داورى.
28. شهید ثانى، زین الدین بن على(1413) ، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اول.
29. شیخ طوسى، محمد بن حسن( 1390) ، الاستبصار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول.
30. شیخ طوسى، محمد بن حسن (1407) ، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ اول
31. شیخ طوسى، محمد بن حسن (1407)، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم،
32. شیخ مفید، محمّد بن محمد بن نعمان(1413) ، المقنعة، قم، کنگرهجهانى هزاره شیخ مفید، چاپ اول.
33. صدر، محمد( 1420) ، ما وراء الفقه، بیروت، دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع،اول.
34. علامه حلى، حسن بن یوسف( 1413) ، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
35. فاضل هندى، محمد بن حسن (1416) ، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
36. فقیهی، حسین(1384)، سیری در اسناد حدیث کافی، ماهنامه کوثر، شماره 64.
37. فیومى، احمد بن محمد مقرى( بی تا) ، المصباحالمنیر فی غریبالشرحالکبیرللرافعی، قم، منشورات دار الرضی.
38. کشی، محمد بن عمر( 1409) ، رجال الکشی، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد.
39. کلینى، محمد بن یعقوب( 1407) ، الکافی (ط - الإسلامیة)، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
40. گلپایگانى، سید محمد رضا(1412) ، الدرالمنضود فی أحکام الحدود، قم، دار القرآن الکریم، چاپ اول.
41. لنکرانى، محمد فاضل (1422) ، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الحدود، قم، مرکز فقهى ائمه اطهار علیهم السلام، چاپ اول.
42. مجلسی، محمدباقر(1403) ، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
43. مجلسی ، محمد باقر(1406) ، ملاذالأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى، اول.
44. محسنی دهکلانی، محمد(1387)، بازخوانی نظریه اشتراط تعدد اقرار در اثبات زنا،پژوهش های اسلامی،شماره 3.
45. محقق داماد، مصطفى(1406) ، قواعد فقه (محقق داماد)، تهران، مرکز نشر علوم اسلامى، چاپ دوازدهم
46. مرعشى نجفى، سید شهاب الدین(1424) ، السرقة على ضوء القرآن و السنة، قم، انتشارات کتابخانه و چاپخانه آیة الله مرعشى نجفى، چاپ اول.
47. مشکینى، میرزا على( بی تا ) ، مصطلحات الفقه.
48. مصطفوی، کاظم، درس خارج فقه، بازیابی شده از http://www.eshia.ir/Feqh/Archive/text/mostafavi/feqh/88/880720/%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85، 88/07/20
49. مصطفوی، کاظم، درس خارج فقه، بازیابی شده از http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/mostafavi/feqh/90/901017/، 90/10/17
50. مکارم شیرازى، ناصر(1418) ، أنوارالفقاهة - کتاب الحدود و التعزیرات، قم، انتشارات مدرسة الإمام علی بن چاپ اول.
51. منتظری، حسینعلى( بی تا) ، کتاب الحدود، قم، انتشارات دار الفکر،چاپ اول.
52. نجفى، محمد حسن(1404) ، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
53. نراقى، احمد بن محمد مهدى(1417) ، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام،قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه، چاپ اول.
54. ه‍م‍دانی، رض‍ا بن م‍ح‍م‍د ه‍ادی(1416)‌، مصباح الفقیه، قم، مؤسسة الجعفریةلإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی.