واکاوی رویکردهای سیاسی و امنیتی روسیه با همکاری جمهوری اسلامی ایران در مقابله با بنیادگرایی و تروریسم در منطقه خاورمیانه

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 1، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 35، فروردین 1402، صفحه 7-28   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2023.1980928.1541

نویسندگان

جابر منیرپور¹؛ مالک ذوالقدر^{* 2}؛ مهدی خوش خطی³

¹دانشجوی دکتری، گروه روابط بین‌الملل، دانشکده علوم انسانی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

²استادیار، گروه روابط بین‌الملل، دانشکده علوم انسانی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

³استادیار، گروه روابط بین‌الملل، دانشکده علوم انسانی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

چکیده

امروز تهدید اصلی بازیگران دولتی نظام بین‌الملل از جانب بازیگران غیردولتی نوظهور بوده و در همین نقطه، همکاری امنیتی دو کشور روسیه و ایران در حوزه مقابله با بنیادگرایی و تروریسم در منطقه خاورمیانه به یکدیگر گره خورده است؛ بر این اساس، هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال است که چگونه موضوع تروریسم و بنیادگرایی، همکاری میان روسیه و ایران را تقویت نموده است؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و از رویکرد نظری نوواقع‌گرایی بهره‌ گرفته شده است. پژوهش بر این فرضیه استوار است که اهداف یکسان دو کشور در مقابله با بنیادگرایی، سطح همکاری را ارتقاء داده و سبب تحوّل در روابط تهران- مسکو شده است. نتایج نشان داد که هرچند سطح همکاری دو کشور ایران و روسیه ارتقاء یافته است؛ ولیکن پیچیدگی عوامل و رویکردهای واقع‌گرایانه ساختاری جهانی و منطقه‌ای، دافع پیوند راهبردی ویژه دو کشور شده است.

کلیدواژه‌ها

ایران؛ روسیه؛ تروریسم؛ سیاست خارجی؛ قدرت؛ امنیت؛ بنیادگرایی؛ خاورمیانه

مراجع

ابراهیم‌نیا، حسین (1395). تونس و مصر در تلاطم. تهران: نشر عصر دانش ماد.

ابراهیم‌نیا، حسین (1399). ماهیت رقابت بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای (ترکیه، روسیه و مصر) در تحولات لیبی در چشم‌انداز 2021. کتاب آفریقا، شماره2، ص31-58 .

ابراهیمی، شهروز؛ ستوده، علی‌اصغر؛ شیخون، احسان (1393). بررسی تطبیقی رویکرد امنیتی اسلام با رویکرد امنیتی رئالیسم و لیبرالیسم. جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، 2(4)، ص1-28.

اغصان، علی رحیق (1384). دانشنامه در علم سیاست. تهران: فرهنگ صبا.

بلامی، الکس (1386). جوامع امن و همسایگان. ترجمه محمود یزدان‌فام. تهران: نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی.

بهزادی، حمید (1384). اصول روابط بین‌الملل و سیاست خارجی. تهران: نشر دهخدا.

جعفری، علی‌اکبر؛ ذوالفقاری، وحید (1392). روابط ایران و روسیه، همگرایی یا واگرایی؟ مطالعات اوراسیای مرکزی، 6(12)، ص21-40.

دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1391). نوواقع‌گرایی‌ و سیاست ‌خارجی ‌جمهوری اسلامی‌ ایران. سیاست‌ خارجی، سال 26، شماره1، ص156.

سیف‌‌زاده، حسین (1381). اصول‌ سیاست ‌خارجی ‌و سیاست ‌بین‌الملل. تهران: نشر دادگستر.

عبداله خانی، علی (1388). نظریه‌های امنیت. تهران: نشر موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.

علی‌بابایی، غلام‌رضا (1385). فرهنگ روابط بین‌الملل. تهران: انتشارات وزارت امورخارجه.

کامروا، مهران (1390). خاورمیانه معاصر: تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول. ترجمه محمدباقر قالیباف و سید موسی پورموسوی. تهران: فرهنگ قومس.

کامروا، مهران (1391). گفتمان‌های بنیادگرایی جدید در باب جامعه مدنی و کثرت‌گرایی و مردم‌سالاری. ترجمه محمدتقی دلفروز. تهران: فرهنگ جاوید.

لینکلیتر، آندرو (1385). نوواقع‌گرایی، نظریه انتقادی و مکتب برسازی. ترجمه علیرضا طیب. تهران: نشر وزارت امور خارجه.

مارتین، لی.جی. (1390). چهره ‌جدید خاورمیانه. ترجمه قدیر نصری. تهران: نشر دانشگاه امام صادق(ع).

مشیرزاده، حمیرا (1395). تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل. تهران: نشر سمت.

مورگنتا، هانس‌جی (1385). سیاست ‌میان‌ ملت‌ها. ترجمه حمیرا مشیرزاده. تهران: دفتر مطالعات سیاسی بین‌المللی.

نبوی، عبدالامیر؛ ابراهیم‌نیا، حسین (1395). داعش حقیقی و حقیقت داعش. تهران: نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی قلم.

نوروزی، نورمحمد؛ رومی، فرشاد (1393). چشم‌انداز روسی به روابط ایران وروسیه (1384-1392). پژوهش‌نامه ایرانی سیاست بین‌الملل، 3(1)، ص93-117.

نوری، علیرضا (1398). ارتقای جایگاه روسیه در عرصه جهانی و تنش با آمریکا در دوران پوتین. مطالعات آسیای میانه و قفقاز، شماره61، ص58-69.

نوریان، اردشیر (1388). منازعه و همکاری در روابط بین‌الملل: نقش قدرت در حفظ صلح و امنیت جهانی. سیاست خارجی، سال 23، شماره1، ص80-101.

هوشنگی، ‌حسین (1389). نقش مدرنیته در توسعه بنیادگرایی در جهان اسلام. دانش سیاسی، شماره11-6، ص181-۲۱۱.

Adomanis, M. (2017). Is Russia Supporting Syria Because It 'Needs the Money? Forbes. Available at: www.forbes.com/sites/markadomanis/2017/09/07/is-russia-supportingsyria-because-it-needs-the money/print/.

Bergsmann, S. (2001). The, Concept of Military Alliance, in small state and Alliance. Heidelberg, Vol.11, p. 25-37.

Fisher, M. (2013). The four reasons Russia won’t give up Syria, no matter what Obama does. The Washington Post. Available at:   
www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/wp/2013/09/05/the-four-reasons-russia-wont-give-up-syria-no-matter-what -obama-does/? Print=1, 2013.

Haass, R.N. (2016). Russia’s Tactical Triumph Does Not Signify a New Cold War. Available at: http://www.cfr.org/russian-federation/russiastactical-triumph-does-not-signify-new-cold-war/p31385#.

Iqbaldar, A. & et al. (2017). Alliance in International Politics: A Comparative Study of Kenneth Waltz’s and Stephen Walt’s Theories of Alliances. kaav international journal of arts, humanities & social sciences, Vol.4, p.44-51.

Lukyanov, F. (2012). The End of the Post-Soviet Period in Russian Foreign Policy: What is next. Center for strategic international studies, Vol.8, p.42-61.

Trenin, D. & Lipman, M. (2013). The End of an Era in EU-Russia Relations Paper of Carnegie Moscow Center. Available at:   
carnegie.ru/2013/05/30/end-of-era-in-eu-russiarelations/g7fw.

Tsygankov, P.A. (2017). Finding a Civilizational idea: West _ Euroasia and Euro- East in Russia’s Foreign Policy. Geopolitics, Vol.12, No.3, p.51-83.