دومین تحول فرهنگی پیش از تاریخ، از «دیدگاه انرژیک»

پیام باستان‌شناس

دوره 12، شماره 24، اسفند 1394، صفحه 11-35   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

عباس یلوه‌ای^*

استادیار، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، ایران.

چکیده

پس از وقوع اولین تحول فرهنگی انسان در حدود ۴۰ هزار سال قبل در اروپا، دومین تحول در حدود ۱۰-۱۲ هزار سال قبل، در نقاطی از آسیای جنوب غربی آغاز شد. این دگرگونی اغلب با عناوین نه چندان بامسمایی مانند «نوسنگی»، «انقلاب نوسنگی»، «فرآیند نوسنگی‌شدن»، «انقلاب کشاورزی»، «انقلاب نمادها» و امثال آن شناخته شده، اما مضامین تحول مذکور و متغیرهای دخیل در آن در متنوع‌تر از آن بوده‌اند که آن را محدود به یک قلمروی خاص فنی، معیشتی یا رفتاری نماییم. تفکر سنتی در باستان‌شناسی پیش از تاریخ، عوامل اقلیمی و زیست‌محیطی را علت اصلی این رویداد معرفی می‌کند، اما بن‌بست‌های ایجاد شده در برابر این تبیین‌ها و در برابر دیگر دیدگاه‌های نوینی که تحلیل‌های یک‌جانبه ارائه می‌کنند، ضرورت یک بازنگری در دومین تحول فرهنگی پیش از تاریخ را مطرح می‌سازد. از «دیدگاه انرژیک»، متغیرهایی از قبیل حدود ژنتیک فردی، انرژی آموزشی-انگیزشی افزایش‌یافته، شبکه‌های آموزشی-انگیزشی، موضوعیت‌های متنوع، شخصیت‌های عامل، به اضافة اسباب مادی، در وقوع دومین تحول فرهنگی دخالت داشته‌اند. محتویات این تحول نیز شامل یکجانشینی، اهلی‌شدن حیوان و گیاه، تولید خوراک از طریق کشاورزی و دامپروری منظم و برنامه‌ریزی شده، روستاهای دائمی، آغاز سفالگری، کاربرد گسترده و پیچیدة زبان و نماد، توسعه فعالیت‌های فرامعیشتی و مانند آن بوده است.

کلیدواژه‌ها

باستان‌شناسی پیش از تاریخ؛ دومین تحول فرهنگی؛ نوسنگی؛ دیدگاه انرژیک؛ شبکه‌های آموزشی-انگیزشی

مراجع