واکاوی اثرات پروژه‌های محرک توسعه در میزان رضایتمندی شهروندان (موردمطالعه: شهر زنجان)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 6، دوره 19، شماره 3 - شماره پیاپی 68، آذر 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شیما اسکندریون¹؛ پری علوی^{* 2}؛ اشکان خطیبی²

¹کارشناسی ارشد، گروه شهرسازی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

²دکترا، گروه معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

چکیده

مقدمه: در سال‌های اخیر، هم‌زمان با توسعه رویکرد بازآفرینی شهری، گرایش به پروژه‌های محرک خردمقیاس نیز افزایش‌یافته است. این نوع پروژه‌ها که در مقیاس محله و متناسب با ظرفیت‌های قابل‌تحمل نظام‌های محلی تعریف می‌شوند، بر پایه مشارکت همه‌سویه و سرمایه اجتماعی انجام می‌گیرند.

هدف: برآورد پیامدهای ناشی از احیای کارخانه کبریت‌سازی زنجان و تغییر کاربری آن به موزه، در رضایت شهروندان

روش‌شناسی: این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی تهیه‌شده است و شاخص‌های تحقیق در سه بعد «سکونتی»، «فعالیتی» و «کالبدی» و هفت عامل «شأن سکونتی بـافـت»، «وضعیت کالبدی مسکن و محیط مسکونی»، «وضعیت فعالیتی»، «وضعیت اقتصادی»، «نوسازی کالبدی»، «وضعیت عمومی بافت» و «سرمایه‌گذاری و ساخت‌وساز» تعیین‌شده‌اند. جامعه آماری تحقیق شهروندان بالای 18 سال زنجان هستند که 384 نفر از آن‌ها بر اساس فرمول کوکران در سه گروه «کسبه و ساکنین محلات مجاور کارخانه کبریت سازی زنجان»، «سازمان‌ها و نهادهای بهره‌بردار» و «بازدیدکنندگان موزه» به‌عنوان نمونه تحقیق انتخاب‌شده‌اند. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون T تک نمونه‌ای و با بهره‌گیری از مدل رضایت- اهمیت انجام پذیرفته است.

قلمرو جغرافیایی: محدوده مطالعاتی این تحقیق، شهر زنجان است که پروژه احیای کارخانه کبریت‌سازی زنجان به‌عنوان یک پروژه محرک توسعه در مقیاس خرد و با کمترین مداخله در درون بافت مرکزی آن انجام پذیرفته است.

یافته‌ها: بررسی‌ها نشان می‌دهد بین میزان رضایت- اهمیت شاخص‌های تحقیق در گروه‌های سه‌گانه هدف تفاوت معناداری وجود دارد. به طوری که اهمیت عامل «وضعیت عمومی بافت» با امتیاز بالاتر از سطح میانگین بیش از سایر عوامل و اهمیت عامل «وضعیت فعالیتی» با امتیاز پایین تر از سطح میانگین کمتر از بقیه بوده است. در این پروژه فقط عامل «وضعیت محیطی و کالبدی مسکن» با داشتن اختلاف میانگین مثبت توانسته است رضایت گروه‌های هدف را به نسبت اهمیتی که برای آن قائل‌اند، جلب کند ولی بقیه عوامل با اهمیت خود فاصله داشته و دارای اختلاف میانگین منفی بوده ‌اند.

نتیجه‌گیری: نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که رضایت مخاطبان و اهمیت شاخص‌های ارزیابی ازنظر آن‌ها شکافی دارد که ازنظر آماری معنادار است. این شکاف نشان‌دهنده عدم توفیق برنامه ریزان در تأمین حد مطلوب شاخص‌هایی از پروژه مطالعه شده است که برای مخاطبان آن‌ها اهمیت و اولویت‌دارند. برای دستیابی به حد مطلوب ازنظر شهروندان منابع باید برای بهسازی شاخص‌هایی به کار گرفته شوند که درسطح پایین‌تری از انتظار مردم قرار دارند و درمنطقه نیازمند ارتقاء و تقویت قرارگرفته‌اند؛ همچنین وضعیت شاخص‌هایی که در منطقه ادامه عملکرد قرارگرفته‌اند، حفظ و تقویت شود تا فضایی مطلوب برای تأمین نیاز شهروندان فراهم گردد.

کلیدواژه‌ها

بازآفرینی؛ توسعه و تحرک؛ پروژه محرک خردمقیاس؛ رضایتمندی؛ کارخانه کبریت‌سازی زنجان

مراجع