پژوهشی پیرامون بحث اعجاز قرآن در کتاب «البیان» با رویکرد انتقادی

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 3، دوره 14، شماره 53، خرداد 1402، صفحه 30-84   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2023.1910934.2307

نویسندگان

محمد رسول آهنگران^{* 1}؛ محمد حسینی پور²

¹عضو هیئت دانشگاه تهران

²دانشجوی دکتری تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

چکیده

بحث پیرامون اعجاز قرآن از جمله بحث‏‏های «پسینی» قرآن کریم است؛ به این معنا که در خود قرآن و حتی در سنت پیامبر، صراحتی در لفظ معجزه یافت نشده است. بدون شک، ارائه معجزه از ضروریات ادعای یک پیامبر مبنی بر ارسال وی از سوی پروردگار است، لیکن اینکه پیامبر اسلام چه معجزاتی داشته‏اند مورد اختلاف دانشمندان مسلمان است؛ چه رسد به مستشرقین. آنچه میان مسلمانان اجماعی است، این است که صرف‏نظر از سایر معجزات پیامبر اسلام، قرآن کریم معجزه جاوید ‏ایشان است. یکی از بزرگان متأخر که سعی نموده تا اعجاز قرآن را با ذکر مقدمات و اقامه دلائل نقلی و عقلی اثبات نماید، ‏آیت‏الله سید ابوالقاسم خوییرضوان‏الله‏علیه است که در کتاب «البیان فی تفسیر القرآن» به این موضوع پرداخته است.‏ در این مقاله سعی شده تا مقدمات، روش‏شناسی و ادله عقلی و نقلی ‏ایشان در بحث اعجاز قرآن تبیین شده و با روشی توصیفی و تحلیلی مورد انتقاد قرار گیرند؛ در نتیجه ثابت شد بیشتر استدلال‏های ایشان یا دارای دور بوده یا اینکه تمام، نیستند؛ و این یافته منافاتی با اثبات اعجاز قرآن از سایر طرق و نیز منافاتی با جایگاه بی‏بدلیل آیت‏الله خویی ندارد.

کلیدواژه‌ها

اعجاز قرآن؛ تحدی؛ دور؛ دین‏باور؛ معجزه

مراجع