ارزیابی و سنجش نقش شاخص های محیط طبیعی در توسعه کالبدی شهری مطالعه موردی ( شهر کازرون)

علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)

دوره 19، شماره 42، اردیبهشت 1402، صفحه 20-40   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی (کاربردی)

شناسه دیجیتال (DOI): 1489

نویسندگان

علی حاجی زاده بیدگلی¹؛ کوروش افضلی^{* 2}؛ کرامت اله زیاری³

¹دانشجوی دکتری گروه مهندسی شهرسازی، دانشکده هنر معماری و شهرسازی واحد کرمان دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران

²دکترای شهرسازی استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان، مدیرعامل مهندسین مشاور امودان

³دانشگاه تهران

چکیده

توسعه کالبدی شهرها با توجه به مقر جغرافیایی و متأثر از شاخص‌ها و عوامل طبیعی است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی روند توسعه شهر کازرون و ارزیابی نقش شاخص‌های محیط طبیعی است. در این پژوهش، داده‌های اصلی با مراجعه به سایت زمین‌شناسی آمریکا، تصاویر ماهواره‌ای شهر کازرون برای دوره زمانی (1400-1360) تهیه‌شده و از لایه‌های جهت انجام عملیات همپوشانی بهره گرفته است.همچنین از آزمون‌های آماری واریانس یک‌طرفه ANOVA و آزمون تخمین میانگین اثرگذاری جهت سنجش شاخص‌های طبیعی پژوهش استفاده‌شده است. نقشه‌ها و آزمون‌های بکار گرفته‌شده در این پژوهش با استفاده از نرم‌افزارهایARC GIS، Envi 5.3 و Spss تهیه‌شده است. نتایج این پژوهش طی دوره زمانی 1400-1360، شهر کازرون بیشترین میزان گسترش کالبدی – فیزیکی خود را در محور جنوب شرقی داشته است. محور شمال غربی شهر کازرون، جایگاه دوم را ازنظر میزان مساحت گسترش‌یافته به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که این شهر ازنظر شاخص‌های توپوگرافی(کمتر از 1500 متر)، شیب(کمتر از 9 درصد)، بافت خاک(رس و آهک)، فرسایش خاک (فرسایش خیلی کم) و سازند زمین‌شناسی (مخروط افکنه کوهپایه‌ای) در اغلب جهات جغرافیایی با محدودیتی در توسعه کالبدی روبرو نمی‌باشد و تنها موانع طبیعی در جهت گسترش فیزیکی شهر کازرون در ناحیه شمالی، شمال شرقی و شرقی شهر ناشی از عوامل توپوگرافیک بوده است. در محورهای غربی، جنوب غربی و تا حدودی شمال غربی مانع طبیعی جدی وجود نداشته و تنها زمین‌های کشاورزی و باغات مانع توسعه کالبدی شهر کازرون شده‌اند.  , شاخص‌های تکتونیک و منابع آبی الگوی رفتاری خاصی بر توسعه کالبدی شهر پیاده نکرده‌اند و این شهر بدون توجه به حریم‌های خطر به گسترش خود ادامه داده است. به‌صورت کلی، شرایط طبیعی مناسب در محورهای جنوب شرقی و شمال غربی این شهر سبب شده است که این دو محور پس از انقلاب اسلامی، بیشترین میزان مساحت توسعه فیزیکی شهر را به خود اختصاص دهند.

کلیدواژه‌ها

محیط طبیعی؛ توسعه کالبدی - فیزیکی؛ الگوی رفتاری؛ کازرون