بررسی و تحلیل پتانسیل‌های ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی شهرستان بابلسر با استفاده از مدل کوبالیکوا و ‌هادزیک (مطالعه موردی: روستاهای ساحلی کرفون، میرود، افراتخت)

جغرافیای طبیعی

مقاله 4، دوره 16، شماره 60، مرداد 1402، صفحه 57-78   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

موسی عابدینی^{* 1}؛ پرستو خوشخو²

¹استاد ژئومورفولوژی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

²دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

هدف از این پژوهش ارزیابی و تحلیل ژئوتوریستی و ژئومورفولوژیکی شهرستان بابلسر با استفاده از مدل کوبالیکوا و مدل هادزیک می‌باشد. مدل کوبالیکوا اولین روش مورداستفاده در این پژوهش است و بیشتر بر معیارهای علمی و آموزشی و مدل هادزیک نیز بر شاخص ارزش های علمی و شاخص ارزش های مازاد تأکید دارد. در این پژوهش سه منطقه ژئوتوریستی شامل: میرود، کرفون، افرا تخت انتخاب شدند. تحقیق حاضر با پر کردن 60 پرسشنامه برای مدل کوبالیکو (هر پرشسنامه حاوی 55 سوال) و مدل هادزیک ( هر پرسشنامه حاوی 25 سوال) از مسافران و کارشناسان برای هر سه روستای مورد مطالعه و محاسبه میانگین امتیاز‌دهی آنان به سوالات مختلف، بعمل آمده است. نتایج حاکی از آن است که روستای کرفون در مقایسه با دو مکان دیگر جز معروف‌ترین و پرجاذبه‌ترین ژئومورفوسایت‌های شهرستان بوده و از این حیث است که 76/64 را به خود اختصاص داده است و پس‌ازآن روستای میرود با امتیاز 04/52 قرارگرفته است که هر دو ازنظر ارزش در سطح خوبی جای دارند. روستای افرا تخت نیز با امتیاز 24/23 کمترین مقدار را دارد؛ بااین‌حال امتیاز بالای کرفون علاوه بر جذابیت به دلیل نادر بودن و شاخص بودن نسبت به بقیه موارد است. از سوی دیگر ناشناخته بودن جاذبه، راه ارتباطی نامناسب، کمبود امکانات اقامتی و زیستی برای گردشگران و راهنمای تور آگاه به توانمندی‌های ژئوتوریستی از مهم‌ترین مشکلات و ضعف‌های منطقه جهت توسعه ژئوتوریسم به شمار می‌روند

کلیدواژه‌ها

پتانسیل؛ ژئوتوریسم؛ شهرستان بابلسر؛ مدل کوبالیکوا؛ مدل ‌هادزیک

مراجع

1- اکبرپور، م. غلامی، ع. محمد زاده لاریجانی، ف.(1397): طراحی الگوی برنامه‌ریزی توسعه گردشگری شهر بابلسر. دانش شهرسازی، دوره 2، شماره 4، صص 81-67.

2- امامی کیا و. مختاری، د. روستایی، ش. (1399): ارزیابی کیفیت مقاصد ژئوتوریستی شهروندان کلان‌شهر تبریز با استفاده از روش VQE مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی، فصلنامه گردشگری و توسعه، سال 10، شماره 2، صص 122 _ 109.

3- تقی‌لو، ع. ا. اصغری، ص. سلطانی، ن.(1396): تحلیل و ارزیابی توان ژئوتوریستی دریاچه زریوار، ا. (2018). تحلیل و ارزیابی توان ژئوتوریستی دریاچه زریوار. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 28(4), 17-32.

4- حسن‌زادۀ. مقیمی، ا. مقصودی، م.(1400): ارزیابی توسعه ژئوتوریسمی شرق تنگه هرمز از طریق رتبه‌بندی قابلیت‌های ژئومورفولوژیکی (از میناب تا جاسک). پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمی، سال 10، شماره 1، صص 148- 130.

5- خان‌زاده، ح. رهنورد، ف. بامداد، ن. محمود زادۀ، م.(1400): مدل تبیین رقابت‌پذیری گردشگری شهرهای توریستی ایران، فصل­نامه علمی تحقیقات بازاریابی نوین، سال 11، شماره 2، صص 68-45.

6- زنگنه اسدی، م.ع. امیر احمدی، ا. شایان یگانه، ع. ا. (1397): ارزیابی ژئومورفوسایت‌های ژئوپارک پیشنهادی غرب خراسان رضوی به روش بریل‌ها به‌منظور حفاظت از میراث زمین‌شناختی. نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی،22 (63):117-137.

7- زهتابی‌اصل، ژ. عابدینی، م. شکرگزار، ا.(1392): تأثیر توریسم بر سرانه کاربری‌های اراضی شهر توریستی سرعین، اولین کنفرانس ملی خدمات شهری و محیط‌زیست، مهرماه 1392، 17 و 18.

8- صبوری، ط. ثروتی، م. جداری عیوضی، ج.(1399): تبیین تأثیر توسعه ژئوتوریسم و ایجاد ژئوپارک با تأکید بر شاخص‌های گردشگری پایدار در ناحیه درفک و دیلمان استان گیلان. فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی. دوره 15، شماره 1،17-1

9- عابدینی. م، رنجبری، ا.(1395): ژئوتوریسم آذربایجان شرقی، انتشارات نگین سبلان.

10- عابدینی، م. ابراهیم پور، ح. آنه سلطان، ی. (1393): ارزیابی قابلیت‌های ژئوتوریسمی مکان‌های ژئومورفولوژیکی با استفاده از مدل پرولونگ، مطالعه موردی: شهرستان رامیان. همایش ملی تغییر اقلیم و مهندسی توسعه پایدار کشاورزی و منابع طبیعی، همدان.

11- عابدینی، م. قضایی، م.(1398): ارزیابی توانمندی‌های ژئوتوریست‌های شهرستان مشکین‌شهر به روش کومانسکو، پنجمین کنفرانس بین‌المللی افق‌های نوین در علوم کشاورزی و منابع طبیعی، محیط‌زیست، افق نو علمی، انجمن علم و فناوری در شهر تهران. صص 8 -1.

12- عابدینی، م. همتی، ط. نظافت تکله، ب. خیاطی، آ. (1401): ارزیابی توانمندی‌های توسعه گردشگری پایدار ژئومورفوسایت‌ها با استفاده از مدل کومانسکو و مدل پائوولووا (مطالعه موردی: مسیر توریستی سبلان تا گردنه حیران). فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 11(44)، 19-38.

13- غضبانی، ر. امین بیدختی، ع، ا. جعفری، س. حقیقت، ح. (1399): عوامل مؤثر بر رقابت‌پذیری مقصد ژئوتوریسم، مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 15، شماره 49، صص 63-93.

14- کرم، ا. میهن‌پرست، ا. (1401): ارزیابی پتانسیل ژئوتوریسم منطقه طالقان با استفاده از روش کوبالیکوا. برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال 12، شماره 46، صص 17-32.

15- مختاری، د. (1394): ژئوتوریسم. انتشارات دانشگاه تبریز.

16- مقصودی. م. گنجائیان. ح. فریدونی کردستانی. م. ابراهیمی. ع. (1397): ارزیابی و پهنه‌بندی مناطق مستعد توسعه ژئوسایت‌ها در شهرستان مریوان با استفاده از روش‌های جم، فاسیلوس و کوبالیکوا، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی-پژوهشی 15(57)، 68-49.

17- مقصودی، م. یمانی، م. مقیمی، ا. رضوانی، ب.(1397): شناسایی و ارزیابی ژئومورفوسایت‌های کارستی با استفاده از مدل تلفیقی کوبالیکوا و کرنچر (نمونه موردی: شهرستان پل‌دختر استان لرستان)، فصلنامه ژئومورفولوژی کمی، دوره 7، شماره 1، صص 1-12.

18- مقیمی، ا، زارع احمدآباد، م، مختاری، د. (1401)، ارزیابی توانمندی اشکال ژئومورفولوژیک حاصل از فعالیت گسل تبریز در توسعه ژئوتوریسم با استفاده از روش پانیزا، سیاست‌گذاری شهری و منطقه‌ای، دوره 1، شماره 1، صص 13-1.

19- Adolfo Quesada, R. Lidia Torres, B. Maynor, A. Manuel Rodríguez, M. Gema Velázquez, E. Catalina Espinosa, V. Jaime, T. Hugo Rodríguez, B (2021): Geodiversity, Geoconservation, And Geotourism In Central America. 11(1), 48; Pp 1- 16. 

20- Antić, A. & Tomić, N. (2017): Geoheritage And Geotourism Potential Of The Homolje Area (Eastern Serbia). Acta Geoturistica, 8(2), 67-78.‌

21- Brilha, J. (2018): Geoheritage And Geoparks. In Geoheritage (Pp. 323-335). Elsevier.‌

22- Carrión Mero, P. Herrera Franco, G. Briones, J. Caldevilla, P. Domínguez-Cuesta, M. J. & Berrezueta, E. (2018): Geotourism And Local Development Based On Geological And Mining Sites Utilization, Zaruma-Portovelo, Ecuador. Geosciences, 8(6), 205.‌

23- Chinonso C. L, Agboola. O. (2016): Geo Tourism: A Paradigm Shift In Tourism Discuss, Adekunle Agasin University Journal Of Financial And Sciences, PP 145-154.

24- Ginting, N. Rahman, N. V. & Sembiring, G. (2017, March): Tourism Development Based On Geopark In Bakkara Caldera Toba, Indonesia. In IOP Conference Series: Materials Science And Engineering (Vol. 180, No. 1, P. 012086). IOP Publishing.‌

25- Grover, A. & Mahanta, B. N. (2018): Geotourism Potential In Arunachal Pradesh – A Preliminary Appraisal. Indian Journal Of Geosciences, 72(4), 345–360.

26- Ghosh, A. Mukhopadhyay, S. & Chatterjee, S. (2021): Assessment Of Geoheritage And Prospects Of Geotourism: An Approach To Geoconservation Of Important Geological And Geomorphological Sites Of Puruliya District, West Bengal, India. International Journal Of Geoheritage And Parks, 9(2), 264-283

27- Hadžić, O. Marković, S. B. Vasiljević, D. A. & Nedeljković, M. (2010): A Dynamical Model For Assessing Tourism Market Atractivitness Of A Geosite. In 1st International Conference On Geoheritage & Geotourism Research GEOTRENDS (Pp. 23-27).‌

28- Jiang, J. (2008): Evaluation Of The Potential Of Ecotourism To Contribute To Local Sustainable Development: A Case Study Of Tengtou Village, China: A Thesis Presented In Partial Fulfillment Of The Requirements For The Degree Of Master Of Philosophy In Development Studies At Massey University, New Zealand (Doctoral Dissertation, Massey University).‌

29- Jonić, V. (2018): Comparative Analysis Of Devil's Town And Bryce Canyon Geosites By Applying The Modified Geosite Assessment Model (M-GAM). Zbornik Radova Departmana Za Geografiju, Turizam I Hotelijerstvo, (47-2), 113-125.‌

30- Kubalíková, L. (2013). Geomorphosite Assessment For Geotourism Purposes. Czech Journal Of Tourism, 2(2), 80-104.‌

31- Matshusa, K. Thomas, P. & Leonard, L. (2021): A Methodology For Examining Geotourism Potential At The Kruger National Park, South Africa. Geo Journal Of Tourism And Geosites, 34(1), 209-217.‌

32- Nemanj T (2011): The Potential Of Lazar Canyon (Serbia) As A Geotourism Destination: Inventory And Evaluation. Geographical Pannonica. 15(3):103-112. DOI:10.5937/Geopan1103103t

33- Pavolová, H. E. N. R. I. E. T. A. Domaracký, D. U. Š. A. N. & Hvizdák, L. A. D. I. S. L. A. V. (2011): Application Of Destination Management In The Development Area Of Tourist Trade In The Slovak Republic. Acta Geoturistica, 2(2), 49-54.‌

34- Pavolová, H. Kyseľová, K. And Bakalár, T. (2012): Brownfields As A Tool For Support Of Destination Tourism Development. Acta Geoturistica, 3(1), Pp 1338-1355.

35- Reisinger, Y. Michael, N. & Hayes, J. P. (2019): Destination Competitiveness From A Tourist Perspective: A Case Of The United Arab Emirates. International Journal Of Tourism Research, 21(2), 259-279.‌

36- Singh, B. V. R. Sen, A. Verma, L. M. Mishra, R. & Kumar, V. (2021): Assessment Of Potential And Limitation Of Jhamarkotra Area: A Perspective Of Geoheritage, Geo Park And Geotourism. International Journal Of Geoheritage And Parks, 9(2), 157-171.‌

37- Singtuen, V. Vivitkul, N. & Junjuer, T. (2022): Geoeducational Assessments In Khon Kaen National Geopark, Thailand: Implication For Geoconservation And Geotourism Development. Heliyon, E12464.

38- Tamang, L. Mandal, U. K. Karmakar, M. Banerjee, M. & Ghosh, D. (2023): Geomorphosite Evaluation For Geotourism Development Using Geosite Assessment Model (GAM): A Study From A Proterozoic Terrain In Eastern India. International Journal Of Geoheritage And Parks, 11(1), 82-99.‌

39- UNWTO, (2017): Annual Report, PP 27-37.

40- Velázquez, E. Catalina Espinosa, V. Jaime, T. Hugo Rodríguez, B (2021). Geodiversity, Geoconservation, And Geotourism In Central America.

41- Zadel, Z. (2016): Beaches In The Function Of Primary Resource Of The Beach Tourism Product. Pomorski Zbornik, 51(1), 117-130.‌