ارائه مدلی برای تبیین عوامل مؤثر در بازآفرینی بافت قدیم شهری (مطالعه موردی: شهر دزفول)

آمایش محیط

دوره 16، شماره 60، خرداد 1402، صفحه 23-46   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

ناهید کشاورز¹؛ حمیدرضا جودکی^{* 2}؛ علی نوری کرمانی³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری،گروه جغرافیا،دانشکده ادبیات و علوم انسانی ، واحد تهران مرکزی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران

²استادیارگروه جغرافیا،دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، واحداسلامشهر، دانشگاه آزاداسلامی، اسلامشهر، ایران

³استادیارگروه جغرافیا،دانشکده ادبیات وعلوم نسانی،واحدتهران مرکزی،دانشگاه آزاداسلامی، تهران ، ایران

چکیده

بافتهای فرسوده و قدیمی شهری و رفع ناپایداری آنها، یکی از مباحث نظام برنامه‌ریزی شهری است که نهادهای ذیربط را به تکاپوی ساماندهی و بازآفرینی بافت‌های مذکور سوق داده است. هدف این پژوهش شناسایی و ارزیابی شاخص‌ها و عوامل مؤثر بر بازآفرینی شهری و ارائه مدلی یکپارچه و جامع برای تبیین این عوامل است که بافت قدیم شهر دزفول مورد مطالعه گرفته است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری تحقیق، طبق سرشماری سال 1395 مرکز آمار ایران، دارای جمعیت 29277 نفر است. با استفاده از فرمول کوکران 384 نمونه تعیین گردید و به صورت تصادفی طبقه‌ای انتخاب شده‌اند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه می‌باشد البته از روش‌های مصاحبه و مشاهده نیز در راستای تکمیل پرسشنامه‌ها استفاده گردیده است. تحلیل‌های آماری در نرم‌افزارهای Spss و Amos نشان می‌دهد چهار عامل اجتماعی، اقتصادی و... اثر معنی‌داری بر بازآفرینی بافت قدیم شهر دزفول است که عامل اجتماعی با بار عاملی 86/0 بیشترین اهمیت را در بین سایر عوامل دارد.

کلیدواژه‌ها

بازآفرینی؛ بافت قدیم؛ ناپایداری؛ شهر دزفول

مراجع

آیینی، د. سادات اردستانی، ز. 1388. هرم بازآفرینی و مشارکت مردم، معیار ارزیابی برنامه‌های توسعه درون زای شهری (نمونه موردی: رویکرد قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن به بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری)، هویت شهر، سال سوم، شماره پنجم، پاییز و زمستان، صص 58- 47 .

2- اسمعیل پور، ن. رحیمیان، م. قربانی، س. 1391. بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری با تأکید بر بسیج اجتماعی؛ مطالعه موردی محله کشتارگاه در شهر یزد، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه ای، سال چهارم، شماره 15، صص 140 -123 .

3- ایزدی، پ.‌هادیانی، ز. حاجی نژاد، ع. قادری، ج. 1396. بازآفرینی شهری با تأکید بر شناسایی و تحلیل خوشه‌های خلاق فرهنگی (مطالعه موردی: بافت تاریخی- فرهنگی شیراز)، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، شماره 18، صص 40 - 21 .

4- بحرینی، ح. ایزدی، م. مفیدی، م. 1392. رویکردها و سیاست‌های نوسازی شهری (از بازسازی تا بازآفرینی شهری پایدار)، فصلنامه مطالعات شهری، شماره 9، صص 30 – 17 .

5- پوراحمد، ا. کشاورز، م. علی اکبری، ا.‌هادوی، ف. 1396. بازآفرینی پایدار بافت‌های ناکارآمد شهری (مطالعه موردی: منطقه 10 شهر تهران)، فصلنامه آمایش محیط، شماره 37، صص 194- 167.

6- رضویان، م. شهبازی، ط. 1390. بازار مسکن و مشکلات آن در بافت قدیم دزفول، فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، سال سوم، شماره 9، صص 59 - 37 .

7- صحی زاده، م. ایزدی، م. 1383. حفاظت و توسعه: دو رویکرد مکمل یا مغایر؟، فصلنامه آبادی، دوره ١٤، شماره43، صفحات ٢١- ١٢ .

8- صفایی پور، م. زارعی، ج. 1396. برنامه ریزی محله محور و بازآفرینی پایدار بافت‌های شهری با تأکید بر سرمایه اجتماعی (نمونه موردی: محله جولان شهر همدان)، مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره 7، شماره 23، صص 150- 135.

9- غلامی، ی. شاطریان، م. بسحاق، م. جهانی، م. 1396. سنجش و ارزیابی اجرای طرح پیاده محوری در بافت مرکزی شهر دزفول از نظر ساکنان و کسبه، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای برنامه ریزی شهری، دوره 5، شماره 1، صص 20 - 1 .

10- فرجی ملائی، ا. 1389. انواع روش‌های مداخله در بهسازی و نوسازی شهری، ماهنامه اطلاع‌رسانی، آموزشی و پژوهشی، شماره 54، صص 27- 13.

11- لطفی، س. 1390 بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا: تأملی بر بن مایه‌های فرهنگی و کُنش بازآفرینی، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، شماره 4، صص 60- 47 .

12- معاونت پژوهشی دانشگاه شهید چمران اهواز (1387)، طرح جامع گردشگری استان خوزستان، بررسی وضع موجود، جلد اول، بخش اول، میراث فرهنگی و گردشگری استان خوزستان، اهواز.

13- نصیری هند خاله، ا. سالاری نیا، م. 1396. تحلیل عوامل مؤثر در بازآفرینی بافت‌های فرسوده شهری مطالعه موردی: محله 20 منطقه 17 شهر تهران، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال 14، شماره 55، صص 148- 135 .

14- نوریان، ف. فلاح زاده، س. 1394. بازآفرینی بافت قدیم شهر آمل مبتنی بر استراتژی توسعه گردشگری و برنامه ریزی راهبردی سناریویی، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی دوره 20، شماره ۳، صص 58 -43.

15-قاسمی، ‌ی، . فیروزجاه، پ، . کشاورز، م . 1397. شاخص‌های استراتژی توسعه شهری و پهنه‌های فرسوده شهرهای میانی استان مازندران . فصلنامه علمی – پژوهشی آمایش محیط، 40(11) : 231

16- بیک بابایی، ب، . صفوری، س، . نوروزی، پ .1401. ارزیابی سناریوهای بازآفرینی شهری در بافت‌های فرسوده شهری مطالعه موردی منطقه هشت تبریز . فصلنامه علمی – پژوهشی آمایش محیط، 59: 201

17-حیدری، ف، . کیانی، ا . 1395. ارزیابی عوامل تأثیرگذار در روند فرسودگی بافت‌های قدیم شهری در راستای نوسازی و بهسازی مطالعه موردی شهر داراب . فصلنامه علمی – پژوهشی آمایش محیط، 34(11):40

 

• Alpopi, C., & Manole, C. 2013. Integrated urban regeneration, solution for cities revitalize, Procedia Economics and Finance, 6, pp. 178–185.
• C., & Dixon. K. 2011. Urban Regeneration & Social Sustainability: Best Practice from European Cities.
• Couch, C; Fraser, C & Percy, S. 2003. Urban Regeneration in Europe, Blackwell Publishing, Oxford.
• Ertan, T & Egercioglu, Y. 2016. Historic city center urban regeneration: case of Malaga and Kemeralti, Izmir, Procedia- social and behavioral sciences, Vol. 223, pp. 601- 607.
• Gullino, Silvia. 2009. Urban regeneration and democratization of information access, Journal of environmental management, Vol 90, pp 2012 - 2019.
• C. M. 2012. Renewing the urban regeneration approach in Hong Kong, Discovery-ss student E-journal, College of Liberal Arts and Social Sciences, Hong Kong.
• La Rosa, D & Privitera, R. 2017. Assessing spatial benefits of urban regeneration programs in a highly vulnerable urban context: A case study in Catania, Italy, Landscape and Urban planning, Vol. 157, pp 180 - 192.
• Laprise, M; Lufkin, S & Rey, E .2015. An indicator system for the assessment of sustainability integrated into the project dynamics of regeneration of disused urban areas, Building and Environment, Vol 86, pp 29–38.
• Leary, M.E., McCarthy, John. 2013. Companion to Urban Regeneration. NewYork: Routledge.
• Li, Ling., Hong, Guangbin., Choi. Karo. 2016. Evaluating the performance of public involvement for sustainable urban regeneration, Procedia engineering, Vol 145, pp 1493-1500.
• Roberts, P., Sykes, H. 2000. Urban Regeneration. Handbook, Londan: Sage Publications.
• Sasaki, M. 2010. Urban regeneration Through cultural creativity and social inclusion: rethinking creative city theory through a Japanese case study, cities, 27, pp. 35-43 .
• Seeo, J. , 2002. Re- urbanization in Regenerated Areas of Manchester and Glasgow: New Residents and the Problems of Sustainability, Elsevier, Vol. 19, No. 2, PP. 113-121.
• Tallon, Andrew. 2010. Urban Regeneration in the UK. NewYork: Routledge.
• Trotter, R. , 2001, Heritage tourism. In N. Douglas, N.Douglas & R. Derrett (Eds.), Special interest tourism:Context and cases. Milton, Qld: John Wiley & Sons.
• Wiccan, B. 2000. The Politics of urban Regeneration New York: routledge.
• Yu J. H. & Lee S. K. 2012. A Conflict-Risk Assessment Model for Urban Regeneration Projects Using Fuzzy-FMEA, KSCE Journal of Civil Engineering, 16(7), 1093-1103.