تأثیر معنویت در کار بر عملکرد شغلی با واسطه گری رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

دوره 24، شماره 1 - شماره پیاپی 91، خرداد 1402، صفحه 220-231   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2021.1918122.2760

نویسندگان

فاطمه دادگریان سرشکی¹؛ زینب ربانی^{* 2}؛ اعظم مقدم³

¹کارشناس ارشد روانشناسی، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد الکترونیکی، تهران، ایران.

²دکترای روانشناسی، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد الکترونیکی، تهران، ایران

³واحد الکترونیکی - دانشگاه آزاد اسلامی- تهران- ایران

چکیده

هدف اصلی این پژوهش بررسی اثر معنویت در کار بر عملکرد شغلی به واسطه رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان آموزش فنی و حرفه­ای استان البرز بود. طرح پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بوده و جامعه آن را کلیه کارکنان اداره کل آموزش فنی و حرفه­ای استان البرز تشکیل دادند. نمونه­ای به تعداد ۱۷۵ نفر به روش نمونه­گیری خوشه­ای یک مرحله­ای انتخاب شده و به سوالات پرسشنامه­های معنویت در محیط­کار (Milliman et al, 2003) رفتار شهروندی سازمانی (Konovsky & Organ, 1996) و عملکرد شغلی (Paterson, 1992) پاسخ دادند. رابطه بین متغیرها در قالب مدلی طراحی و به روش تحلیل مسیر بررسی شد. نتایج آزمون مدل نشان داد، داده­ها با مدل پیشنهادی پژوهش برازش دارند و فرضیه اصلی پژوهش مبنی بر این که مولفه­های معنویت در کار به واسطه رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد شغلی کارکنان اثر غیرمستقیم دارند (P<0.05)، تایید شد. علاوه بر آن برخی از مولفه­های معنویت در کار بر عملکرد شغلی، اثر مستقیم و مثبت داشتند. همچنین اثر مستقیم رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد شغلی مثبت و معنادار به دست آمد (P<0.05). بنابراین نتیجه می­شود احساس درونی یک فرد از کار با معنا و هدفمند، ارتباط و پیوند عمیقش با دیگران و مفهوم و معنای متعالی­تری از اصول اخلاقی، باورهایی هستند که موجب می‌شود فرد شغل خود را در راستای رشد و تعالی خویش ببیند و با تمایل درونی وظایف کاری خود را انجام دهد. همچنین معنویت در کار موجب افزایش حس صمیمت و همدلی نسبت به همکاران، وجدان کاری بیشتر و ضابطه مندی فرد در رابطه با قوانین شده و با تاثیر مثبت در انجام وظایف و ارتباط با همکاران منجر به افزایش کارایی و اثر بخشی کارکنان در سازمان می­گردد.

کلیدواژه‌ها

رفتار شهروندی سازمانی؛ عملکرد شغلی؛ معنویت در کار؛ کارکنان

مراجع

Abedi Jafari, H. & Rastgar, A.A. (2007). The Emergence of Sprituality in Organizations: Concepts, Definitions, Presumption and Conceptual Model. Iranian Journal of Management Sciences. 2 (5). 99-121. [Persian]

Afjeh S.A.Ak., Dehghatan, H., Mafakheri F. (2015). The effect of organizational support, empowerment and organizational citizenship behavior on job performance. Organizational Resource Management Research, 5 (3); 23-47. [Persian]

Ahadi Shoar, S, M., Irani, H. R., Golverdi M., Jafari, S. M. (2014). Examining the relationship between spirituality in the workplace from Milliman's point of view and involvement in work (Case Study: Agricultural Jihad Organization of Qom Province). Organizational culture management, 21 (2), 41-6. [Persian]

Allen T., Barnrd S., Rush, M., Russell J. (2000). Ratings of orgapanization citzenshipbehavior: does the source make a difference Human Resourc, Management Review, 10 (1), 97-114.

Arshadi, N. (2007).  Designing and testing a model of evaluations and important consequences of job motivation in the employees of the National Company for Oil-rich regions in the south of Ahvaz region. PhD Thesis in Psychology, Ahvaz, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz. [Persian]

Ashmos, D.P & Duchon, D. (2000). Spirituality at work: a conceptualization and measure. Journal of Management Inquiry. 9 (2), 134-145.

Azari, H.; M. Lesani & S. Alaj (2014). Examine the Relationship between Spirituality in the Workplace and Organizational Commitment Sistan and Baluchestan University in the Academic Year 2013-14. Master Thesis. Faculty of Literature, University Kerman. [Persian]

Castro, C.B., Armario, E.M., Ruiz, D.M., (2004), The Influence of Employee Organizational Citizenship Behavior on Customer Loyalty, International Journal of Service Industry Management, 15(1), 27-53.

Cavanagh, G. (1999). Spirituality for managers: Context and Critique, Journal of Organization Change Management, 12(3).53-165.

Chiang C -F, Hsieh T-Sh. (2012) “The impacts of perceived organizational support and psychological empowerment on job performance: The mediating effects of organizational citizenship behavior”, International Journal of Hospitality Management, 31, 180–190.

Farhangi, A., Ak., Fattahi, M., & Vasegh, B. (2006) .Workplace spirituality and its role in improving organizational citizenship behavior. Organizational Culture Management, 4 (3), 5-36. [Persian]

Gibbons, p. (2001) Spirituality at Work A Pre Theoretical Overview, MSC, Thesis Birnbeck College University of London.

 Javanmard, H. (2012). The impact of spirituality on work performance Indian. Journal of Science and Technology, 5(1), 1961-1966. [Persian]

Khamseh, Fahima Qadri; Ahmad and Haqtalab, Hamed (2015). Investigating the Impact of Organizational Spirituality on the Performance of Education Staff in Torbat-e Jam, First National Conference on Management, Innovation and Entrepreneurship in Resistance Economy, Mashhad, Iran Management Association, Khorasan Branch. [Persian]

Konovsky, M. A., & Organ, D. W. (1996). Dispositional and contextual determinants of organizational citizenship behavior. Journal of Organizational Behavior, 17(3), 253–266. 

Marques J.Dhiman S.and King R. (2005). Spirituality in the workplace Developing an Integra model and a Comprehencive Definition the Journal of American Academy of Business Cambridge, 7(1)1, 81-91.

Milliman, j., Czaplewski, A.j. & Ferguson, j. (2003). Workplace spirituality and employee work attitudes, An exploratory empirical assessment. Journal of organizational change Management., 16(4), 426-447.

Mirzaei Tavakoli, S. M., Shariatmadari, M. (2015) Investigating the effect of spirituality in the workplace and organizational commitment on staff job satisfaction. Management in the Islamic University, 4 (1), 59-75. [Persian]

Mohammadabazari MahmoudAbad, A., Amirianzadeh, M., (2016). The relationship between spirituality in the workplace and organizational commitment with organizational citizenship behavior Staff. A new approach in educational management, 1(25), 119-143. [Persian]

Mohammadpour, F. (2015). Investigating the relationship between psychological capital and spirituality at work with organizational citizenship behavior in employees of an industrial company. Master Thesis, Faculty of Humanities, Bojnourd. [Persian]

Myers J.E (1990) Welliness Throughout the lifespan. Guidepost May.

Nasiri, Ali; Hossein Jafari and Javad Shahlaei, (2016). The effect of organizational citizenship behavior on organizational performance with the mediating role of employees' job attitudes   (Case Study: Selected Sports Federations), The Second National Conference on Sports Science and Physical Education of Iran, Tehran, Association for the Development and Promotion of Basic Sciences and Technologies. [Persian]

Nikpour, A., Manzari Tavakoli, A., Hosseini Nejad, M.R. (2011). Investigating the relationship between workplace spirituality and organizational citizenship behaviors in the employees of Kerman Shahid Foundation. Productivity management, 4 (16) .155-172. [Persian]

Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: Lexington Books.

Organ, D., P. Podsakoff & S. MacKenzie: (2006), Organizational Citizenship Behavior: Its Nature, Antecedents & Consequences.

Petchsawang, P., & Duchon, D. (2012). Workplace spirituality, meditation, and work performance. Journal of Management, Spirituality & Religion, 9(2), 189-208.

Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B. and Bachrach, D. G. (2000).  Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research, Journal of Management, 26 (3), 513–563.

Poursaltani Zarandi, H., Amiraji Naqhandar, R. (2013). The Relationship between Organizational Organizational Commitment and Citizenship Behavior Organizational Organizational Citizenship of Physical Education Teachers in Mashhad. Sport Management, 16. 127-147. [Persian]

Razi, S., Akbari, M., Shakiba, H., Marzban (2015). Relation between organizational health and spirituality with organizational entre preneurship. Ethics in science & technology, 10 (2), 110-119. [Persian]

Salimi, N. (2016). Spirituality in the work environment plays a role in improving performance Employees of Bandar Abbas hospitals in the year 94-95, Master Thesis, Executive Management, Payam Noor University, Qeshm Center. [Persian]

Sobhani Nejad, M.; Yuzbashi, A.; Shateri, K. (2010). Organizational Citizenship Behavior (Theoretical Foundations, Correlations, Measurement Tools), Tehran: Yastroon Publishing. [Persian]`

Taleghani, Gh., Mohammadi, M., Rostami, H., (2013). Organizational Spirituality An Effective Step to Improve Organizational Citizenship Behaviors (OCB) (Case: Zahedan Municipality). Organizational culture management. 11 (2), 163-188. [Persian]

Wang, J. Keung, C – W. (2011). Understanding organizational citizenship behavior from a cultural perspective: An empirical study within the context of hotels in mainland China, International Journal of Hospitality Management, Vol. 30, Issue 4, pp. 845-854.

Wanger, M. F. & Conley. J. (1999). The Fourth ware: The Spirituality – Based Firm, Journal of organizational change management, 12(4), 292-301.

Zarei, M., Jandaghi, Gh. R., Tudeh, N. (2006). Understanding the factors of organizational citizenship behavior and examining its relationship with organizational performance, culture and management, 4 (12), 31-63. [Persian]