اثر بخشی برنامه آموزشی مبتنی بر نظریه ذهن در مهارت ها ی اجتماعی دانش آموزان دارای ناتوانی های هوشی تحولی آموزش پذیر

پژوهش های کاربردی در علوم رفتاری

دوره 14، شماره 53، آذر 1401، صفحه 22-41   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/sbq.2022.704253

نویسندگان

شادی حاتم پور^{* 1}؛ پریسا تجلی²

¹کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی عمومی و کودکان استثنایی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار، گروه روانشناسی عمومی و کودکان استثنایی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )نویسنده مسئول

چکیده

چکیده
هدف پژوهش حاضر ، اثر بخشی برنامه آموزشی مبتنی بر نظریه ذهن برمهارت های اجتماعی
دانش آموزان دارای ناتوانی های هوشی تحولی آموزش پذیر - بود. روش پژوهش حاضر از نوع شبه آزمایشی
با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بود . جامعه ی آماری این پژوهش شامل تمام دانش آموزان
دارای ناتوانی هوشی تحولی آموزش پذیر دوره اول ابتدایی استان اصفهان درسال تحصیلی 1401 - 1400 ،
که تعداد این دانش آموزان در این جامعه آماری 200 نفر بود. از بین جامعه آماری 24 نفر دانش آموز با
ناتوانی هوشی تحولی آموزش پذیر به عنوان گروه نمونه با روش نمونه گیری هدفمند از یکی از مدارس -
استثنایی شهرستان جرقویه استان اصفهان انتخاب شدند و بصورت تصادفی در در دو گروه آزمایش و
گواه ) 12 نفر در گروه آزمایش و 12 نفر در گروه گواه( قرار گرفتند. داده ها با استفاده از فرم معلم
مقیاس مهارت اجتماعی ) SSRS ( گرشام و الیوت) 1990 ( جمع آوری شد . داده ه ا با روش آماری تحلیل
کوواریانس با استفاده از نرم افراز spss نسخه 23 تحلیل شد. نتیجه پژوهش نشان داد که برنامه
آموزشی مبتنی بر نظریه ذهن موجب بهبود مهارت های اجتماعی دانش آموزان دارای ناتوانی هوشی
تحولی می شود (p<0/05). .
کلید واژه ها: نظریه ذهن، مهارت های اجتماعی، ناتوانی هوشی تحولی

کلیدواژه‌ها

کلید واژه ها: نظریه ذهن؛ مهارت های اجتماعی؛ ناتوانی هوشی تحولی

مراجع

منابع
ادیب سرشکی، نرگس. نسائیان، عباس. اسدی گندمانی، رقیه. کریملو، محمد. تأثیر آموزش نظریه ذهن
بربهبود همکاری، خودکنترل و قاطعیت در 7 تا - 12 سال کودکان اوتیستیک قدیمی از دیدگاه - -
مادران.فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی. 2013 ؛ 3 ( 11 :) 127 - 46 .
انجمن روانشناسی امریکا.) 2013 (. راهنمای تشخیصی آماری اختلالات روانی. ویراست پنجم. ترجمه
رضاعی و همکاران .) 1398 (. تهران : ارجمند
نادر پیله رود، مقصود. سهرابی، فرامرز. حسین ثابت، فریده. ) 2017 (. اثربخشی آموزش نظریه ذهن بر
بهبود نظریه ذهن و مهارت اجتماعی دانش آموزان ناشنوا . فصلنامه روانشناسی شناختی .4 ( 4 ،) 51 -
60 .
تجلی، پریسا.) 1400 (. ناتوانی هوشی تحولی . تهران : وانیا -
توکلی، زینب السادات.) 1397 (. اثر بخشی آموزش تئوری ذهن بر کفایت اجتماعی و خویشتنداری
کودکان سندروم داون دوره ه ای اول و دوم ابتدایی شهر یزد، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی
بالینی کودک و نوجوان، یزد، دانشگاه علم و هنر.
رادمنش، عصمت. سعد ی پور، اسماعیل . ) 1396 (.اثربخش ی آموزش مهارتهایی اجتماعی در انگیزش
و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر تهران. مجله ی روان شناسی مدرسه،
( 2 ) 6 ، 44 - 63 .
روئینه، حدیث .) 1394 ( .اثربخشی آموزش نظریه ذهن بر مهارت های اجتماعی و درک مطلب کلامی
دانش آموزان پسر کمتوان ذهنی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران مرکزی.
سالمی ، صفورا. فرنیا، وحید. فرجی، رضا. رشیدی، علیرضا. داوری نژاد، عمران. خانگی،
مریم.) 2020 (.اثربخشی آموزش نظریه ذهن بر مهارت های اجتماعی دانش آموزان دارای اختلال
نافرمانی مقابله ای. فصلنامه علمی پژوهش ه ای مشاوره .) 74 ) 19, 105 - 91 .
سیف علی اکبر.) 2016 (. روانشناسی تربیتی نوین. تهران: دوران
شهیم، سیما. ) 1381 ( . بررسی مهارت اجتماعی در گروهی از دانش آموزان نابینا از نظر معلمان.
روانشناسی و علوم تربیتی، 32 ( 1 ،) 139 - 121.
عاشوری، محمد. یزدانی پور، معصومه. ) 2018 (. بررسی تأثیر آموزش بازی درمانی گروهی با رویکرد
شناختی رفتاری بر مهارت های اجتماعی دانش آموزان کم توان ذهنی . فصلنامه علمی پژوهشی
توانبخشی ( , 3 ) 19 , 275 - 262 .
علیزاده فرد، سوسن. ) 2018 (. اثربخشی آموزش مهارت های اجتماعی بر نظریه ذهن و رفتارهای
اجتماعی کودکان دارای اختلال یادگیری غیرکلامی . ناتوانی ه ای یادگیری. 7 ( 4 ،) 105 - 129.
غفاری، عذرا. بیگلری، شبنم . ) 2011 (. بررسی اثربخشی آموزش مهارت های اجتماعی در بهبود تئوری
ذهن دانش آموزان پرخاشگر و ارزیابی پایداری مؤثر آن.فصلنامه علوم اجتماعی و رفتاری. 30 ,
1519 – 1525 .
فصلنامه پژوهش های کاربردی در علوم رفتاری/ 39
فرخی، حسین. مصطفی پور، وحید . سهرابی، فرامرز) 1396 ( . تاثیر مداخله مبتنی بر نظریه ذهن و
آموزش مهارتهای اجتماعی بر نشانه های کودکان مبتلا به اختلال رفتار هنجاری. فصلنامه سلامت
روان کودک، 4 ( 2 ،) 14 - 24 .
مشهدی، علی . ه اشمی جوزدانی، محبوبه .ه اشمی برزآبادی، حمیرا.) 1390 (. نظریه تحول ذهن و رابطه
آن با مهارتهای اجتماعی در کودکان و نوجوانان مبتلا به آسیب بینایی . فصلنامه علمی - پژوهشی،
روانشناسی تحولی روانشناسان ایرانی. 7 ( 21 ،) 230 - 219 .
نسائیان، عباس، پورسلیمیان، شمسی.) 2021 (. نظریه ذهن درکودکان عادی و یتیم: رابطه آن با سن و
هوش . 7 ( 2 :) 87 - 93 .
ولی پور، محمد. حسینیان، سحر. پورشهریاری، مریم. ) 2018 (.اثربخشی شناخت درمانی بر اساس توجه
به مشکلات رفتاری کودکان . سلامت روان کودک. 4 ( 4 :) 34 - 45 .
هاشم زاده، زینب. صابری ، ه ایده. عالی، شهربانو. ) 2020 (. بررسی اثربخشی آموزش فلسفه به شیوه حلقه
کند و کاو بر نظریه ذهن دانش آموزان نابینا . تفکر وکودک. 10 ( 2 ) , 287 - 307 .
Agustin, L., Huepe, D., Gempp, R., Gutiérrez,V., Rivera-Rei, A., Toledo, M. (2013). Empathy, sex and fluid intelligence as predictors of theory of mind. Personality and Individual Differences, 54, 616-621.
Atkinson, L., Slade, L., Powell, D., & Levy, J. P. (2017). Theory of mind in emerging reading comprehension: A longitudinal study of early indirect and direct effects. Journal of Experimental Child Psychology, 164, 225–238.
Baron-Cohen, S. (1999). The evolution of a theory of mind. The descent of mind: Psychological perspectives on hominid evolution, 261-277 .
Biermann, J., Franze, M., & Hoffmann, W. (2016). Prevalence and risk factors of developmental risks in the domain of social skills of 3 to 6 year old children in day-care center. Journal of Interprofessional Education & Practice, 1, 58-72.
Endriyani S, Yunike Y. Having Children with Mental Retardation. International Journal of Public Health Science. 2017;6(4):331-6.
Evans, SC., Cooley, JL., Blossom, JB., Pederson, CA., Tampke, EC., & Fite, PJ. (2019). Examining ODD/ADHD Symptom Dimensions as Predictors of Social, Emotional, and Academic Trajectories in Middle Childhood. J Clin Child Adolescent Psychol. 27:1-18.
Fortier , J. , Besnard , J. , & Allain , P. ( 2018 ) . Theory of mind , empathy and emotion perception in cortical and subcortical neurodegenerative diseases . Revue neurologique , 174 ( 4 ) , 237-246 .
Fisher, N., & Happe, F. (2005). A training study of theory of mind and executive function in children with autistics ctrum disorders. Journal of autism and Developmental, 24, 15 .
Galmarini-Kabala MC. Between Defectological Narratives and Institutional Realities: The" Mentally Retarded" Child in the Soviet Union of the 1930s. Bulletin of the History of Medicine. 2019;93(2):180-206.
Gresham F M & Elliot S N. (1990).Manual Social Skills Rating System.Circle Press M.A American Guidance Services.194 .
Imuta, K., Henry, J. D., Slaughter, V., Selcuk, B., &Ruffman, T. (2016). Theory of mind and prosocial behavior in childhood: A meta-analytic review. Developmental Psychology, 52(8), 1192–1205.
40 / اثر بخشی برنامه آموزشی مبتنی بر نظریه ذهن در مهارت ها ی اجتماعی دانش آموزان…
Jones AC , Herr NR. (2018 ). Emotion differentiation mediates the as sociation between emotion regulation difficulties and caloric intake . Eating Behaviors; 29 : 35-40.
Mazzone, S., & Nader-Grosbois, N. (2017). How are parental reactions to children’s emotions linked with Theory of Mind in children with Autism Spectrum Disorder?. Research in Autism Spectrum Disorders, 40, 41-53.
Miller., S. A. (2016). Parenting and Theory of mind. Oxford University Press. New York.United State of America.
Özbaran , B. , Kalyoncu , T. , & Köse , S. ( 2018 ) . Theory of mind and emotion regulation difficulties in children with ADHD . Psychiatry research , 270 , 117 122 .
O’Connor, A. M., & Evans, A. D. (2019). The role of theory of mind and social skills in predicting children’s cheating. Journal of Experimental Child Psychology, 179, 337-347.
Ozonoff, S., & Miller, J. N. (0115). Teaching theory of mind: A new approach to social skills training for individuals with autism (Electronic Version), Journal of Autism and Developmental Disorders, 45 ،205-222.
Sadock BJ, Sadock VA, Ruiz R. Kaplan & Sadock's Synopsis of Psychiatry: Behavioral Sciences/clinical Psychiatry. Wolters Kluwer, 2015.
shalev, r. a., gordillo, m., sullivan, k., chen, b., doggett, r. (2016). 1.25 the relationship between parent and child characteristics among families receiving a caregiver-mediated social skills intervention for autism. Journal of the american academy of child & adolescent psychiatry, 55(10), s107-s108 .
Slaughter, V., Imuta, K., Peterson, C. C., & Henry, J. D. (2015). Meta-analysis of theory of mind and peer popularity in the preschool and early school years. Child Development, 86(4), 1159–1174.
Stewart E, Catroppa C, Gill D, Webster R, Lawson J, Mandalis A, Sabaz M, Barton B, Lah S. Theory of mind and social competence in children and adolescents with genetic generalised epilepsy (GGE): relationships to epilepsy severity and antiepileptic drugs. Seizure. 2018 Aug 1;60:96-10
Suchyadi Y, Ambarsari Y, Sukmanasa E. Analysis of Social Interaction of Mentally Retarded Children. JHSS (Journal of Humanities and Social Studies). 2018; 2(2):17-21.
Tager-Flusberg, H. & Sullivan, K. (2000). “A componential view of theory of mind: evidence from Williams syndrome”. Cognition. 76, 59-89.