واکاوی روند تغییرات دمایی شهر اصفهان و پیرامون آن

جغرافیای طبیعی

مقاله 3، دوره 16، شماره 61، آبان 1402، صفحه 43-57   

نوع مقاله: مقاله مستخرج از پایان نامه

نویسندگان

خدیجه صالحی¹؛ امیر گندمکار^{* 2}

¹کارشناس ارشد جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه ازاد اسلامی، نجف آباد، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه ازاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

در سال‌های اخیر تغییرات کاربری زمین در شهر اصفهان و پیرامون آن در حال افزایش بوده است و این تغییرات ناشی از عواملی مانند افزایش جمعیت، منافع اقتصادی و تغییر نیازمندی‌های جامعه بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات دمای شهر اصفهان و پیرامون آن در دوره چهل ساله (2018-1979) انجام شده است. تحقیق حاضر، بر اساس هدف در شمار پژوهشهای کاربردی بوده و روش انجام آن، با توجه به موضوع تحقیق و ماهیت آن توصیفی-تحلیلی می‌باشد و برای بررسی تغییرات دمایی متأثر از تغییرات کاربری و توسعه شهری شهر اصفهان، داده‌های دمایی از شهر اصفهان و محدوده 50 کیلومتری اطراف شهر اصفهان از پایگاه اطلاعاتی مرکز اروپایی پیش بینی میان مدت جو(ECMWF)گردآوری شده است، برای راستایی آزمایی، داده-های مربوط به ایستگاه‌های هواشناسی اصفهان، فرودگاه اصفهان و نجف‌آباد مقایسه و ارزیابی شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در این دوره 40 ساله شاهد افزایش محسوس متوسط دمای سالانه از 06/0 درجه در محدوده شرق شهر اصفهان تا 11/0 درجه در محدوده غرب بوده‌ایم. بدین معنی که متوسط درجه حرارت شهر اصفهان و نواحی پیرامون آن طی یک دوره 40 ساله بین 5/2 درجه تا 4 درجه افزایش یافته است.

کلیدواژه‌ها

گرمایش جهانی؛ تغییرات دما؛ تغییرات کاربری اراضی؛ شهر اصفهان

مراجع

1- رنجبر سعادت‌آبادی، عباس؛ علی‌اکبری بیدختی، عباسعلی و صادقی حسینی، علیرضا. (1384): آثار جزیره گرمایی و شهرنشینی روی وضع هوا و اقلیم محلی در کلان‌شهر تهران بر اساس داده‌های مهرآباد و ورامین. محیط‌شناسی، سال 32، شماره 39، 59-63.

2- رنجبر سعادت‌آبادی؛ عباس، آزادی، مجید؛ علی‌اکبری بیدختی، عباسعلی و صادقی حسینی، علیرضا (1384): مطالعه موردی جزیره گرمایی تهران و شبیه‌سازی عددی آن، فیزیک زمین و فضا. شماره 1،63-78.

3- شعبانی، مرتضی، درویشی، شادمان، سلیمانی، کریم. (1398): بررسی آثار تغییرات کاربری اراضی بر الگوهای زمانی - مکانی دمای سطح زمین و جزایر حرارتی؛ مطالعه موردی: شهرستان سقز. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 30(1), 37-54.

4- محبوب فر، م؛ و رامشت، م؛ و یزدان پناه، ح؛ و اذانی، م. (1397): بررسی روند تغییرات شاخص کیفیت هوا در راستای مدیریت بحران آلودگی هوای شهر اصفهان. مدیریت شهری، 17(50 ), 323-336.

5- محبوب فر، م؛ و رامشت، م؛ و یزدان پناه، ح؛ و اذانی، م. (1397): سهم مدیریت وارونگی اقلیمی در کنترل آستانۀ شاخص کیفیت هوای شهری (مطالعۀ موردی: شهر اصفهان). پژوهش‌های جغرافیای طبیعی (پژوهش‌های جغرافیایی), 50(2 ), 255-270.

6- محمدی، مجتبی، عفیفی، محمدابراهیم. (1400): بررسی وقوع پدیده جزایر حرارتی شهری با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای ASTER منطقه مورد مطالعه: شهر شیراز. جغرافیا و مطالعات محیطی 10(37)، 21-44.

7- هاشمی دره بادامی، س؛ و درویشی بلورانی، ع؛ و علوی پناه، س؛ و ملکی، م؛ و بیات، ر. (1398): تحلیل تغییرات جزیره حرارتی سطوح شهری در روز و شب با استفاده از محصولات چند زمانه سنجنده مادیس (مطالعه موردی: کلان‌شهر تهران). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی (علوم جغرافیایی), 19(52 ), 113-128.

8- یوسفی، یداله. (1399). بررسی تغییرپذیری دمایی فضاهای شهری بابلسر برای شناخت جزیره حرارتی. مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 7(25 ), 179-191.

 

9- Abdulateef, M. F. & Al-Alwan, H. A. (2021): The Effectiveness Of Urban Green Infrastructure In Reducing Surface Urban Heat Island. Ain Shams Engineering Journal.

10- Chow, W. T. & Roth, M. (2006): Temporal Dynamics Of The Urban Heat Island Of Singapore. International Journal Of Climatology: A Journal Of The Royal Meteorological Society, 26(15), 2243-2260.

11- Coseo, P. & Larsen, L. (2014): How Factors Of Land Use/Land Cover, Building Configuration, And Adjacent Heat Sources And Sinks Explain Urban Heat Islands In Chicago. Landscape And Urban Planning, 125, 117-129.

12- Dewan, A. Kiselev, G. Botje, D. Mahmud, G. I. Bhuian, M. H. & Hassan, Q. K. (2021): Surface Urban Heat Island Intensity In Five Major Cities Of Bangladesh: Patterns, Drivers And Trends. Sustainable Cities And Society, 71, 102926

13- Liu, J. & Niyogi, D. (2020): Identification Of Linkages Between Urban Heat Island Magnitude And Urban Rainfall Modification By Use Of Causal Discovery Algorithms. Urban Climate, 33, 100659.

14- Liu, Q. Xie, M. Wu, R. Xue, Q. Chen, B. Li, Z. & Li, X. (2021): From Expanding Areas To Stable Areas: Identification, Classification And Determinants Of Multiple Frequency Urban Heat Islands. Ecological Indicators, 130, 108046.

15- Oswald, E. M. Rood, R. B. Zhang, K. Gronlund, C. J. O’Neill, M. S. White-Newsome, J. L. ... & Brown, D. G. (2012): An Investigation Into The Spatial Variability Of Near-Surface Air Temperatures In The Detroit, Michigan, Metropolitan Region. Journal Of Applied Meteorology And Climatology, 51(7), 1290-1304.

16- Wang, Z. Meng, Q. Allam, M. Hu, D. Zhang, L. & Menenti, M. (2021): Environmental And Anthropogenic Drivers Of Surface Urban Heat Island Intensity: A Case-Study In The Yangtze River Delta, China. Ecological Indicators, 128, 107845.

17- Wemegah, C. S. Yamba, E. I. Aryee, J. N. Sam, F. & Amekudzi, L. K. (2020): Assessment Of Urban Heat Island Warming In The Greater Accra Region. Scientific African, 8, E00426