فراتحلیل روابط انواع سبک‌های یادگیری با پیشرفت تحصیلی فراگیران

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

دوره 16، شماره 62، شهریور 1402، صفحه 131-153   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jinev.2023.1986211.2873

نویسنده

نگار استوار^*

گروه روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور

چکیده

یکی از ویژگی‌های فردی فراگیران که بر اثربخش بودن غالب مداخله‌های آموزشی تأثیر می‌گذارد، سبک یادگیری فراگیران است. سبک‌های یادگیری یکی از حوزه‌های پژوهشی مورد توجه در علوم رفتاری است؛ از این‌رو به دلیل حجم فزآینده تحقیقات حوزه سبک‌های یادگیری انجام پژوهش‌های ترکیبی در این حوزه ضرورت است. این پژوهش به روش فراتحلیل با هدف ترکیب عددی نتایج کمّی پژوهش‌های این حوزه انجام شد. جامعه آماری کلیه مقالات و پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی حوزه رابطه سبک‌های یادگیری با شاخص‌های پیشرفت تحصیلی داخل کشور بین سال‌ 1371 تا سال 1401 است. از 189 مطالعه اولیه 98 مورد بر اساس ملاک‌های ورود و خروج وارد فراتحلیل شدند و در مجموع 384 اندازه اثر از این تعداد مطالعات به دست آمد نتایج نشان داد اندازه‌ اثر ترکیبی سبک‌های یادگیری بر روی شاخص‌های پیشرفت تحصیلی برای مدل اثرات تثبیت‌شده برابر با 186/0 و برای مدل اثرات تصادفی برابر با 195/0 است که هر دو این اندازه‌های اثر ازلحاظ آماری معنادار هستند.. تحلیل‌های بعدی نشان داد مقدار اندازه اثر در سبک‌های مختلف یادگیری متفاوت است. بیشترین اندازه اثر مربوط به نیمرخ سبک‌های جکسون هست و کمترین اندازه اثر مربوط به سبک‌های فلمینگ با شاخص‌های پیشرفت تحصیلی می‌باشند. تلویحات این فراتحلیل تاثیر نسبتا پائین سبک‌های یادگیری بر پیشرفت تحصیلی را نشان می دهد و بر لزوم بررسی نقش متغیرهای میانجی در روابط بین این دو متغیر را تأکید می کند.

کلیدواژه‌ها

فراتحلیل؛ سبک‌های یادگیری؛ پیشرفت تحصیلی

مراجع

آزادی، مهران. (1387).پیشرفت تحصیلی و روشهای تدریس در دانشجویان با سبکهای شناختی مستقل/ وابسته به زمینه. فصلنامه روانشناسان ایرانی، 5، 18، 11-9.

اسکندری، حسین. اشرف‌آبادی، مسعود و بافرانی، حمیدرضا. (1391). رابطه شیوه‌های یادگیری کلب با صفات شخصیتی و عملکرد تحصیلی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 9، 8، 7-9.

بلوم، بی.اس. (1363). ویژگی‌های آدمی و یادگیری آموزشگاهی. (ترجمه علی‌اکبر سیف). تاریخ انتشار به زبان اصلی، 1982. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

پاپ زن، علیرضا و یعقوبی، مسعود. (1390). تحلیل مراحل سبک‌های یادگیری دانشجویان کشاورزی و منابع طبیعی بر اساس تئوری چرخه تجربی. دوماهنامه علمی-پژوهشی، 12، 2، 169-194.

پناهی، روح‌اله؛ کاظمی، سلطانعلی و رضایی،آذرمیدخت. (1390). رابطه سبک‌های یادگیری با پیشرفت تحصیلی: نقش جنس و رشته تحصیلی. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی, 8، 30، 189-196.‎

حبیب پور سدانی،سیمین؛ عبدلی سلطان احمدی، جواد و فاییدفر، زیبا. (1394). بررسی رابطه سبک‌های یادگیری «وارک» با توسعه تفکر انتقادی، سرزندگی و انگیزش پیشرفت تحصیلی در بین دانشجویان علوم پزشکی ارومیه. مجله پرستاری و مامایی، 13،  1089-1096.‌

حسن زاده، رمضان، رمضان زاده، ثریا، ابراهیم پور، قدسیه. (1393). پیش‌بینی روابط بین سبک‌های یادگیری، سبک‌های شناختی و پیشرفت تحصیلی در مدارس الکترونیکی. فصلنامه فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 4، 16، 143-155.‌

حسینی، سیدمسعود؛ صاحبی، احسان؛ عمادزاده، احسان و شعبانی، فاطمه.(1395). بررسی رابطه سبک های یادگیری با موفقیت تحصیلی دانشجویان مقطع کارورزی پزشکی عمومی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال 1394. دومین کنفرانس بین المللی رویکردهای نوین در علوم انسانی، ایران، تهران.

خاکساربلداچی، محمدعلی. (1384). رابطه سبک‌های یادگیری خود‌کارآمدی و رشته تحصیلی دردانش آموزان متوسطه. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، 14، 21-19.

خدابنده، صدیقه؛ درتاج، فریبرز؛ اسدزاده، حسن؛ فلسفی‌نژاد، محمدرضا و ابراهیمی‌قوام، صغری. (1393). نقش سبک‌های یادگیری در تبیین انگیزه پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر. راهبردهای شناختی در یادگیری، 3، 2، 55-68.‌

خلیل بیگی، کمال. (1391). رابطه هوش‌های چندگانه و سبک یادگیری با پیشرفت دانش‌آموزان سال چهارم دبیرستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

رضایی، اکبر. (1390). رابطه شیوه‌های یادگیری کلب و سبک‌های یادگیری هانی و مامفورد با سن و عملکرد تحصیلی دانشجویان. فصلنامه روانشناسان ایرانی، 6، 18، 11-9.

سیف، علی‌اکبر. (1401). روانشناسی پرورشی نوین، تهران: نشر دوران.

صفرعلی زاده ملیحه، و ادیب یوسف. (1394). تأثیر یادگیری مشارکتی در تعامل با سبک‌های یادگیری (وابسته به زمینه و نابسته به زمینه) بر پیشرفت تحصیلی درس ریاضی دانش آموزان دختر پایه اول دبیرستان. پژوهش های آموزش و یادگیری، 22(6)، 83-96.‌

صفری، یحیی و بذرافشان، آذر. (1389). بررسی رابطه سبک‌های یادگیری با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه در درس زبان انگلیسی شهر شیراز. فصلنامه علمی- پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال 2، شماره 4، 30-17.

عابدی، احمد، عریضی سامانی، سید حمیدرضا و محمدزاده، فاطمه(1385). درآمدی بر روش پژوهش فراتحلیل در تحقیقات آموزشی». مجله علمی ـ پژوهشی حوزه و دانشگاه: روششناسی علوم انسانی. سال دوازدهم، شماره 49، 140-121.

عاصمیان، فهیمه. (1384). بررسی رابطه سبک‌های شناختی با مؤلفه‌های خودتنظیمی یادگیری سال دوم در تبریز،  پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز.

کدیور، پروین.(1392). روانشناسی تربیتی. تهران: انتشارات سمت.

قدم پور، عزت اله؛ گراوند،  هوشنگ و سبزیان، سعیده .(1399). رابطه سبک‌های یادگیری باانگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه استان لرستان. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 9(2), 7-32.‌

قهرمانی، زینب؛ امینی، کوروش؛ روحانی، مهین و اقوامی، مژگان السادات. (1392). ارتباط بین ویژگی‌های شخصیتی، سبک‌های یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانشجویان پرستاری و مامایی. نشریه آموزش پرستاری، 4(4), 52-62.‌

محمدی، یحیی؛ کاظمی، سیما؛ حاجی‌آبادی، محمدرضا و رییسون، محمدرضا. (1393). رابطه سبک‌های یادگیری فیزیولوژیکی و خلاقیت با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در سال تحصیلی 93-92.‌ مراقبت های نوین، 11(4)، 275-282.

مرادی حقیقت، رضوان، صفری، اکرم،  صبوری، فاطمه. (2021). تأثیر سبک یادگیری رفاقتی و رقابتی در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در درس علوم تجربی. پویش در آموزش علوم انسانی، 7(25), 61-78.‌

 مشایخی، فائزه. (1381). مقایسه سبک‌های یادگیری (وابسته به زمینه و نابسته به زمینه) دانش‌آموزان دختر بزرگسال سال سوم متوسط شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.

مشتاقی سعید، عگبهی عبدالحسین، حیاتی داوود. (1392) بررسی رابطه سبک‌های یادگیری با عملکرد تحصیلی، جنسیت و رشته تحصیلی دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان دزفول.‌ دوفصلنامه مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی، سال سوم 2(5)، 49-59.

مصرآبادی، جواد. (1401). فراتحلیل: مفاهیم، نرم‌افزار و گزارش‌نویسی، تبریز: انتشارات دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.

مصرآبادی، جواد. (1395). کاربست آمار استنباطی در علوم رفتاری، تبریز: انتشارات دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.

مقدمی، معصومه و رشیدی، ذوالفقار. (1396). رابطه بین سبک های یادگیری با خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد گروه علوم تربیتی، روان شناسی و علوم اجتماعی واحد رودهن. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی،7(2)، 1-38.

منشئی غلامرضا، ویسی نصراله، صفاریان طوسی محمدرضا، حاجی اربابی فاطمه، عاشوری جمال. (1392). رابطه سبک‌های یادگیری و صفات شخصیت با پیشرفت تحصیلی دانشجویان در درس زبان انگلیسی.‌ فصلنامه آموزش و ارزشیابی، 6(12)، 111-122.

منصوری، نغمه. (1379). بررسی ویژگی‌های شخصیتی سبک‌های یادگیری با پیشرفت و رشته تحصیلی دانش‌آموزان دختر دبیرستان‌های شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.

نظامی، ماندانا سادات؛ رضوی نعمت اللهی، ویدا سادات؛ سلطانی، امان اله و زین الدینی میمند، زهرا.(1398). بررسی نقش میانجی خودکارآمدی خلاقانه در رابطه بین سبک یادگیری شناختی و انگیزش پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر کرمان. مطالعات روان شناسی تربیتی، 39 (6)، 169-188.

هوشمندان مقدم فرد، شمس. (1395). رابطه خلاقیت و سبک یادگیری با پیشرفت تحصیلی دانشجویان کارشناسی کشاورزی دانشگاه زنجان. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، 8(36), 30-43.‌

Abedi, A., Parheghi Samani, S., & Mohammadzadeh, F. (2006). An introduction to the meta-analytical research method in educational research". Scientific-research journal of the field and university: methodology of human sciences. 12(49), 121-140. [In Persian].

Asimian, F. (2005). Examining the relationship between cognitive styles and self-regulation components of second-year learning in Tabriz, Master's thesis, Tabriz University [In Persian].

Azadi, M. (2010). The relationship between Witkin's cognitive styles and academic achievement. Iranian Psychologists Quarterly, 5(18), 11-9 [In Persian].

Bloom, B.S. (1984). Human characteristics and school learning. (Translated by Ali Akbar Saif). Date of publication in the original language, 1982. Tehran: Academic Publishing Center [In Persian].

Borenstein, M., Hedges, L, V., Higgins, J, P, T., & Rothstein, H, R. (2009). Introduction to Meta-Analysis. John Wiley & Sons, Ltd, UK

Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavior al s Sciences. New York, N Y: Rout l edge.

Deng, R., Benckendorff, P., & Gao, Y. (2022). Limited usefulness of learning style instruments in advancing teaching and learning. The International Journal of Management Education, 20(3), 100686.

Dunn, R. (1990). Understanding the Dunn and Dunn learning styles model and the need for individual diagnosis and prescription. Reading, Writing, and Learning Disabilities, 6(3), 223-247.

Dunn, R., Griggs, S. A., Gorman, B. S., Olson, J., & Beasley, M. (1995). A meta-analytic validation of the Dunn and Dunn model of learning-style preferences. The Journal of Educational Research, 88(6), 353–363.

Erdem, E., & Kaf, Ö. (2023). Effect of Learning Styles on Academic Achievement: A Meta-Analysis. Türk Akademik Yayınlar Dergisi (TAY Journal), 7(1), 26-43.

Eskandari, H., Ashrafabadi, M., & Bafrani, H. (2011). The relationship between club learning methods and personality traits and academic performance. Research in curriculum planning, 9, 8, 7-9 [In Persian].

Felder, R. M., & Silverman, L. K. (1988). Learning and teaching styles in engineering education. Engineering education, 78, 674-681.

Fleming, N. D. (2005). VARK: a guide to learning styles. Retrieved January 15th, 2015 from http://www.vark-learn.com/english/index.asp

Ghahramani, Z., Amini, C., Rouhani, M., & Aghvami, M. (2012). Relationship between personality traits, learning styles and academic progress of nursing and midwifery students. Journal of Nursing Education, 4(4), 52-62[In Persian].

Habibpour Sadani, S., Abdoli Sultan Ahmadi, J., & Fayidfar, Z. (2014). Investigating the relationship of "WARK" learning styles with the development of critical thinking, vitality and academic progress motivation among medical students in Urmia. Journal of Nursing and Midwifery, 13, 1089-1096. [In Persian].

Hassanzadeh, R., Ramazanzadeh, S., & Ebrahimpour, Q. (2014). Predicting the relationships between learning styles, cognitive styles and academic achievement in e-schools. Information and Communication Technology Quarterly in Educational Sciences, 4, 16, 143-155[In Persian].

Hedges, L. V., & Olkin, I. (1985). Statistical methods for meta-analysis. San Diego, CA: Academic Press, Inc.

Honey, P. and Mumford, A. (1982). The manual of learning styles. Maidenhead, Berkshire: Peter Honey.

Hooshmandan Moghadam Fard, Sh. (2015). The relationship between creativity and learning style with the academic achievement of Zanjan University Bachelor of Agriculture students. Agricultural Education Management Research, 8(36), 30-43 [In Persian].

Hosseini, S. M., Sahebi, E., Emadzadeh, E., & Shabani, F. (2015). Investigating the relationship between learning styles and academic success of general medicine internship students of Mashhad University of Medical Sciences in 2014. The second international conference on modern approaches in humanities, Iran, Tehran [In Persian].

Jackson, C. J. (2002). Learning styles and its measurement: An applied neuropsychological model of learning for business and education.

ghadampour, E., Gravand, H., & Sabzian, S. (2020). The relationship between learning styles and achievement motivation and academic achievement of high school students in Lorestan province. Educational and School Studies, 9(2), 7-32. [In Persian].

Kadivar, P. (2012). Educational Psychology. Tehran: Samit Publications [In Persian].

Kavale, K. A. & Forness, S. R. (1987). Substance over style: Assessing the efficacy of modality testing and teaching. Exceptional Children, 54(3), 228–239.

Keefe, J. W. (1988). Profiling and utilizing learning style. NASSP learning style series. Reston, VA: National Association of Secondary School Principals.

Khaksarbaldachi, M. A. (2005). The relationship between learning styles, self-efficacy and field of study in high school students. Educational Innovations Quarterly, 14, 21-19 [In Persian].

Khalil Beigi, K. (2011). The relationship between multiple intelligences and learning style with the progress of fourth year high school students. Master's thesis, University of Tehran [In Persian].

KhodaBande, S., Dortaj, F., Asadzadeh, H., Phalsafinezhad, M., & Ebrahimi-Qavam, S. (2013). The role of learning styles in explaining the progress motivation and academic performance of male students. Cognitive Strategies in Learning, 3, 2, 55-68 [In Persian].

Kolb, D. A. (1984). Experiential Learning: Experience as the Source of Learning and Development. Englewood Cliffs: Prentice Hall.

Kolb, D. A. (1985). Learning-style inventory: Self-scoring inventory and interpretation booklet. TRG Hay/McBer.

Leutner, D., & Plass, L. J. (1998). Measuring learning styles with questionnaires versus direct observation of preferential choice behavior in authentic learning situations: The visualizer/verbalizer behavior observation scale (VV-BOS). Computers in Human Behavior, 14(4), 543-557.

Liegle, J. O. & Janicki, T. N. (2006). The effect of learning styles on the navigation needs of Web-based learners. Computers in human behavior, 22(5), 885-898.

Manshai, G., Veisi, N., Safarian Tousi, M., Haji Arbabi, F., & Ashuri J. (2012). The relationship between learning styles and personality traits with the academic progress of students in the English language course. Education and Evaluation Quarterly, 6(12), 111-122[In Persian].

Mansouri, N. (2000). Investigating the personality characteristics of learning styles with progress and field of study of female high school students in Tehran. Master's thesis, Al-Zahra University [In Persian].

Mashaikhi, F. (2002). Comparison of learning styles (depending on the context and not related to the context) of adult female students of the third year of middle school in Tehran. Master's thesis, Al-Zahra University [In Persian].

Masrabadi, J. (2022). Meta-analysis: concepts, software and report writing, Tabriz: Press of Shahid Madani University of Azerbaijan [In Persian].

Masrabadi, J. (2015). Application of inferential statistics in behavioral sciences, Tabriz: Press of Shahid Madani University of Azerbaijan [In Persian].

Messick, S. (1984). The nature of cognitive styles: Problems and promise in educational practice. Educational psychologist, 19(2), 59-74.

Moghadami, M., & Rashidi, Z. (2016). The relationship between learning styles and creativity and academic achievement of master's degree students in the Department of Educational Sciences, Psychology and Social Sciences, Rodhen Unit. Innovation and creativity in humanities, 7(2), 1-38[In Persian].

Mohammadi, Y., Kazemi, S., Hajiabadi, M. R., & Raison, M. R. (2013). The relationship between physiological learning styles and creativity with the academic progress of Birjand University of Medical Sciences students in the academic year of 1992-1993. Modern Care, 11(4), 275-282[In Persian].

Moradi Haghighat, R., Safari, A., & Sabouri, F. (2021). The effect of friendly and competitive learning style on the academic progress of students in experimental sciences. Research in humanities education, 7(25), 61-78[In Persian].

Muijsenberg, A. J., Houben-Wilke, S., Zeng, Y., Spruit, M. A., & Janssen, D. J. (2022). Methods to assess adults’ learning styles and factors affecting learning in health education: a scoping review. Patient Education and Counseling, 107588.

Moshtaghi S., Agbehi A. H., & Hayati D. (2012) Investigating the relationship between learning styles and academic performance, gender and field of study of secondary school students in Dezful city. Bi-Quarterly Journal of Center for Studies and Development of Medical Sciences Education, third year 2(5), 49-59[In Persian].

Nezami, M. S., Razavi Nematullahi, V. S., Soltani, A., & Zain al-Dini Maymand, Z. (2018). Investigating the mediating role of creative self-efficacy in the relationship between cognitive learning style and academic achievement motivation in second year high school students in Kerman. Studies in Educational Psychology, 39(6), 169-188[In Persian].

Panahi, R., Kazemi, S., & Rezaei, A. (2011). The relationship between learning styles and academic achievement: the role of gender and field of study. Transformational psychology: Iranian psychologists, 8(30), 189-196 [In Persian].

Penger, S., & Tekavčič, M. (2009). Testıng Dunn & Dunn’s and Honey & Mumford’s Learnıng Style Theorıes: The Case of the Slovenıan Hıgher Educatıon System. Management, 14, 2.

Popzan, A., & Yagoubi, M. (2011). Analyzing the stages of learning styles of agricultural and natural resources students based on the experimental cycle theory. Scientific-research bimonthly, 12(2), 169-194[In Persian].

Pourashti, M. (2007). Investigating the effect of learning styles on the academic progress of agricultural students. Master's thesis, University of Tehran [In Persian].

Pritchard, Alan. (1390). Learning methods (theories and learning styles in the classroom) (translated by Ismail Saadipour and Taleb Zandi). Tehran: Avai Noor Publishing House.

Rezaei, A. (2011). The relationship between Kolb's learning styles and Haney's and Mumford's learning styles with the age and academic performance of students. Iranian Psychologists Quarterly, 6, 18, 11-9 [In Persian].

Safaralizadeh, M., & Adib Y. (2014). The effect of cooperative learning in interaction with learning styles (context-dependent and context-independent) on the academic progress of mathematics course of first grade high school female students. Teaching and Learning Research, 22(6), 83-96[In Persian].

Safari, Y., & Bazarafshan, A. (2010). Investigating the relationship between learning styles and the academic progress of middle school students in the English language course in Shiraz. A new scientific-research quarterly in educational management, year 2, number 4, 17-30[In Persian].

Saif, A. A. (2022). Modern Educational Psychology, Tehran: Doran Publishing House [In Persian].

Santrock, John W. (2020). Educational Psychology (7^th Ed). New York: McGraw-Hill Education. Chicago Style.

Severiens, S. E., & ten Dam, G. T. M. (1994). Gender differences in learning styles: a narrative review and a quantitative meta-analysis. Higher Education, 27, 487-501.

Slemmer, D. L. (2002). The effect of learning styles on student achievement in various hypertext, hyper media and technology enhanced learnin genvironments: A meta-analysis (Doctoral dissertation). Available from ProQuest Dissertations and Theses data base.

Smith, I. (2005). Achieving readiness for organisational change. Library management.

Witkin, H., Moore, C., Goodenough, D., & Cox, P. (1977). Field-dependent and field-independent cognitive styles and their educational implications. Review of Educational Research, 47, (1) 1-64

Woolfolk, A., & Usher, E. (2023).  Educational psychology (15^th ed). Pearson.