تحلیل مسئولیت مدنی اشخاص ذیمدخل در طرح‌های جنگلداری در حقوق داخلی و اسناد بین الملل

اکوسیستم های طبیعی ایران

دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 51، خرداد 1402، صفحه 1-19   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

زینب کریمی منش^*

دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران

چکیده

مسئولیت مدنی در راستای طرح­های جنگلداری یکی از موضوعات بسیار مهمی است که همواره در اسناد بین­الملل و حقوق داخلی مورد توجه قرار گرفته است. مهم­ترین تفاوتی که در راستای مسئولیت مدنی اشخاص ذیمدخل در طرح­های جنگلداری در حقوق داخلی و مقایسه آن با حقوق بین­الملل دیده می­شود، تفاوت در مبانی و شرایط این نوع مسئولیت است. به طوری که مبنای این نوع مسئولیت در حقوق ایران متخذ از فقه و حقوق است که اساس این موضوع در اسناد بین­الملل را می­توان رویه حاکم عنوان داشت. در مباحث این نوع مسئولیت در حقوق ایران و اسناد بین­الملل می­توان مقررات مختلفی مورد بررسی قرار داد که از جمله قانونگذار ایران در سال 1341 با تصویب قانون ملی شدن جنگل­ها مسئولیت حفظ و حراست از آن­ها را بر عهده دولت و در سال 1346 با تصویب قانون حفاظت و بهره­برداری از جنگل­ها و مراتع دولت را مکلف به تهیه طرح­های جنگلداری نموده تا نسبت به حفاظت و حراست از آن اهتمام ورزد و اشخاصی که بر خلاف آن اقدام نمایند مسئول شناخته شوند. در عرصه حقوق بین­الملل نیز می­توان به  بیانیه­های استکهلم 1972، ریو 1992 و ژوهانسبورگ 2002 اشاره نمود. بنابراین پژوهش حاضر به بررسی مبانی مسئولیت مدنی اشخاص ذیمدخل در طرح­های جنگلداری در حقوق داخلی و اسناد بین­الملل به روش تحلیلی- توصیفی و تطبیقی مورد مطالعه قرار گرفته است. بر اساس مقایسه و تحلیل­های انجام شده، نتایج گویای آن است که مبنای مسئولیت مدنی اشخاص مذکور در حقوق ایران و بین­الملل متفاوت بوده و در هدف و آثار که حفاظت از جنگل­ها و جبران خسارت می­باشد، مشترک هستند.

کلیدواژه‌ها

مسئولیت مدنی؛ ذیمدخل؛ طرح جنگلداری؛ اسناد بین‌الملل

مراجع

1. السید میر عبد الفتاح، الحسینی مراغی، 1376. العناوین الفقهیة. مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین: قم.
2. الموسوی الخوئی، ابوالقاسم، 1380. مبانی تکلمه المنهاج. نشر بغداد: بابل.
3. انتظاری، علیرضا، و محقق داماد، سیدمصطفی، 1391. نقش قواعد اتلاف و تسبیب در مسئولیت مدنی زیست محیطی. مجله مطالعات اسلامی فقه و اصول، 44(2): 41-61.
4. تقی­زاده انصاری، سیدمصطفی، 1393. حقوق بین­الملل محیط­زیست. انتشارات خرسندی: تهران.
5. حبیبی، ضامن علی، 1392. مجموعه آثار سومین همایش بین­المللی دکترین مهدویت با رویکرد سیاسی و حقوقی: تهران.
6. حسن­زاده، حسن، ادیبی­مهر، محمد، داداش­نژاد دلشاد، داوود، و باقی­زاده، محمدجواد، 1398. نقش قاعده فقهی لاضرر در مدیریت بحران­های محیط­زیست. فصلنامه آموزش محیط­زیست و توسعه پایدار، 7(3): 127-146.
7. حسین­زاده، خدیجه، 1399. مسئولیت مدنی و خسارت معنوی ناشی از تخریب منابع طبیعی در حقوق ایران. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد بهشهر.
8. حکمت­نیا، محمود، 1386. مسئولیت مدنی در فقه امامیه. انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی: قم.
9. خانلری، داریوش، 1390. اصول تهیه و ارزیابی طرح­های جنگلداری. مؤسسه آموزش عالی علمی–کاربردی وزارت جهاد کشاورزی: تهران.
10. رمضانی قوام­آبادی، محمدحسین، 1392. بررسی تطبیقی اجرای اصل احتیاط زیست­محیطی در پرتو آرا و تصمیمات مراجع بین­المللی. فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، 15(40): 141-164.
11. ره­پیک، حسن، 1388. حقوق مسئولیت مدنی و جبران­ها. انتشارارت خرسندی: تهران.
12. ضیائی بیگدلی، محمدرضا، 1395. حقوق بین­الملل عمومی. کتابخانه گنج دانش: تهران.
13. علامه­حلی، حسن بن یوسف، و محقق کرکی، علی­بن­حسین، 1373. جامع المقاصد فی شرح القواعد. مؤسسة آل­البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث: قم.
14. فاضل لنکرانی، الشیخ محمد، 1383. القواعدالفقهیه. مرکز فقه الائمه الاطهار علیهم السلام: قم.
15. قاسم­زاده، سیدمرتضی، 1385. مبانی مسئولیت مدنی. نشر میزان: تهران.
16. قزوینی، موسی، 1389. مردم و قانو ن. پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق دانشگاه آزاد اسلامی.
17. کاتوزیان، ناصر، 1385. الزامات خارج از قراداد ضمان قهری. انتشارات دانشگاه تهران: تهران.
18. کاتوزیان، ناصر، 1398. الزام­های خارج از قرارداد مسئولیت مدنی. انتشارات گنج دانش: تهران.
19. عامر، حسین، 1376. المسئولیه المدنیه التقصیریه والعقدیه، الطبعه الاولی، مطبعه مصر، شرکت مساهه- مصریه.
20. عباسلو، بختیار، 1394. مسئولیت مدنی با نگرش تطبیقی. نشر میزان: تهران.
21. عرب­یوسف­آبادی، عبدالرافع، 1391. مسئولیت اشخاص حقوقی در برابر اعمال غیر قراردادی مدیران. دانشگاه حکیم سبزواری.
22. علیشاهی قلعه جوقی، ابوالفضل، و دانشهاد، محمد،1400. مسئولیت مدنی دولت از منظر قاعده لاضرر. مجله مطالعات فقهی و فلسفی، 12(45): 1-15.
23. محقق داماد، سیدمصطفی، 1401. قواعد فقه (بخش مدنی). مرکز نشر علوم اسلامی: تهران.
24. موسوی بجنوردی، محمد، 1401. قواعد فقهیه. انتشارات مؤسسه عروج: تهران.
25. یزدانیان، علیرضا، 1395. قواعد عمومی مسئولیت مدنی. نشر میزان: تهران.
26. Bedjaoui, M. (Ed.). (1991). International law: Achievements and prospects. Martinu Nijhoff Publisher s, UNESCO, Paris, 1991.
27. Boyle, A., & Birnie, P. (1995). Basic documents on international law and the environment. Clarendon Press.
28. Carbonnier, J. (1994). Droit civil: Les obligations. Presses Universitaires de France-PUF.