تدوین الگوی معماری ماندگار در طراحی مجتمع‌های تجاری عصر پساکرونا (مورد پژوهی: شهر تبریز)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 3، دوره 18، شماره 4 - شماره پیاپی 65، اسفند 1402، صفحه 30-41   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

الهام حاتمی گلزاری^*

استادیار گروه معماری، مرکز سردرود، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

مقدمه: معماری به‌عنوان ظرفی برای زندگی انسان در نظر گرفته می‌شود و در این راستا نیاز است که تداوم/تحول در ابعاد ماندگاری بناهای معماری و تأثیرگذاری عوامل بیرونی مورد توجه طراحان و معماران شهری قرار گیرد تا تعامل و کنش متقابل اجتماعی میان فرد و آن اثر بر مبنای تعامل میان ویژگی‌های اثر و تصویر ذهنی مخاطب شکل یابد.
هدف: با توجه به اهمیت مانایی معماری در بستر زمان و تأثیرپذیری از عوامل مختلف، هدف از پژوهش حاضر تدوین الگوی معماری ماندگار (تداوم/تحول) در طراحی مجتمع‌های تجاری شهر تبریز در عصر پساکرونا می‌باشد.
روش‌شناسی تحقیق: روش تحقیق نیز آمیخته (ترکیبی از روش‌های کمّی-کیفی) با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی- زمینه‌یابی بوده و در راستای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل‌سازی معادلات ساختاری در نرم‌افزار AMOS استفاده شده است.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش شامل شهر تبریز و مجتمع‌های تجاری آن می‌باشد.
یافته ­ها: یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در بین متغیرهای درونی (خود معماری) بیشترین تأثیرگذاری بر ماندگاری معماری مربوط به استحکام سازه‌ای، توجه به تکنولوژی و فناوری در معماری و تأکید بر ارزش‌ها و فرهنگ جامعه به ترتیب با ارزش 92/0، 88/0 و 85/0، و در بین متغیرهای بیرونی (تأثیر کرونا) مربوط به تنوع در خدمات به‌منظور بهره‌مندی ساکنان حوزه (منطقه) و عدم جابه‌جایی‌های گسترده، در نظر گرفتن یک پیش فضا در ورودی مجتمع برای ضدعفونی کردن و به‌کارگیری مصالح نوین با ویژگی آنتی باکتریال به ترتیب با ارزش 84/0، 70/0 و 66/0 می‌باشد.
 نتایج: نتایج حاکی از آن است که الگوی معماری ماندگار مجتمع‌های تجاری بر مبنای توجه به عوامل زمینه‌ای (خود معماری) و بیرونی (تأثیرات همه‌گیری) در سه بعد کالبد، عملکرد و هویت- معنا قابل تدوین است.

کلیدواژه‌ها

معماری؛ ماندگاری؛ کووید-19؛ مجتمع‌های تجاری؛ شهر تبریز

مراجع

آیوازیان، سیمون. (1385). جست‌وجویی برای دستیابی بـه هنـر و معمـاری متعـالی. فصلنامه معمـاری و فرهنـگ، 25، 25-1.

الکساندر، کریستوفر. (1386). معماری و راز جاودانگی. ترجمه­ی مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

پاکزاد، جهانشاه. (1394). مبانی نظری و فرایند طراحی شهری. تهران: انتشارات شهیدی.

پورجعفر، محمدرضا. (1382). جاودانگی در شهرسازی با نگاهی به شهر رم. ماهنامه شهرداری‌ها، 54، 54-51.

پورجعفر، محمدرضا؛ اکبریان، رضا؛ انصاری، مجتبی و پورمند، حسن­علی. (1386). رویکرد اندیشه­ ای در تداوم معماری ایران. فصلنامه صفه، 16، 105-90.

پورجعفر، محمدرضا؛ صادقی، علیرضا و یوسفی، زاهد. (1387). بازشناسی اثر معنا در جاودانگی مکان، نمونه موردی: روستای هورامان تخت کردستان. فصلنامه مسکن و محیط روستا، 28(125)، 17-2.

حاتمی گلزاری، الهام؛ میرزاکوچک خوشنویس، احمد؛ بایزیدی، قادر و حبیبی، فؤاد. (1398). تحلیلی بر مؤلفه‌های تأثیرگذار در ماندگاری معماری بازارهای تاریخی ایران (مطالعه موردی: بازار تاریخی تبریز). دو فصلنامه معماری و شهرسازی پایدار، 7(1)، 143-129.

حاتمی گلزاری، الهام؛ میرزاکوچک خوشنویس، احمد؛ بایزیدی، قادر و حبیبی، فؤاد. (1400). تدوین مؤلفه‌های ماندگاری فضاهای معماری شهری با تأکید بر ضرب آهنگ‌های زندگی روزمره (نمونه موردی: محدوده‌ی بازار تبریز). فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 21(60)، 218-201.

خالقیان، سیما و صالحی، ابوذر. (1400). عوامل معمارانه‌ی تأثیرگذار بر ماندگاری معماری سنتی ناحیه‌ی فلات مرکزی ایران. فصلنامه مرمت و معماری ایران، 11(25)، 84-73.

شفیعیان داریانی، فائزه؛ پورجعفر، محمدرضا و قبادی، علیرضا. (1393). مفهوم ماندگاری در معماری اسلامی و مقایسه­ ی آن با مفهوم پایداری در معماری معاصر. فصلنامه پژوهش­های معماری اسلامی، 2(5)، 50-32.

صادق ابرکوهی، مریم؛ طلایی، آویده و کابلی، محمدهادی. (1401). طراحی مسکن اجتماعی با رویکرد بهینه‌سازی مصرف انرژی در شهر تهران. فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 17(61)، 1173-1153.

کشتکار قلاتی، احمدرضا؛ اردستانی، زهراالسادات و پرویزی، الهام. (1401). الزامات کارکردی طراحی مسکن متناسب با تغییر سبک زندگی در دوران بیماری‌های دنیاگیر (مورد پژوهی: دوران همه‌گیری کویید 19 در تهران). دو فصلنامه معماری و شهرسازی پایدار، 10(1)، 70-55.

ملک آورزمانی، عطیه؛ صابرنژاد، ژاله و پورمند، حسن‌علی. (1399). تدوین الگوی ماندگاری ادراکی در معماری بر اساس روش نظریه‌پردازی داده‌ بنیاد متنی. فصلنامه معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 30، 199-183.

مهمانی، رقیه؛ نخعی، جلال و جاویدنژاد، مهرداد. (1401). تبیین مدل طراحی ساختمان‌های مسکونی در اقلیم سرد کوهستانی از بعد کالبدی- هویتی (مورد مطالعه: کلان‌شهر تبریز). فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 17(61)، 1109-1095.

همتی لوحه‌سرا، جواد؛ رشیدکلویر، حجت‌الله؛ مولائی هشجین، نصرالله و اکبری، حسن. (1401). ارزیابی اثرات سیاست‌های مقاوم‌سازی بر الگوهای مسکن و هویت روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان ماسال). فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 17(61)، 883-871.

Celadyn, W. (2014). Durability of buildings and sustainable architecture. Technical Transaction Architecture, 14, 17-26. suw.biblos.pk.edu.pl.

Cook, E.S., & Hall, K. (2012). Larson, Residential landscapes as social-ecological systems: a synthesis of multi-scalar interactions between people and their home environment. Urban Ecosyst, 15(1), 19-52.

Finn, B.M., & Kobayashi, L. C. (2020). Structural inequality in the time of COVID-19: Urbanization, segregation, and pandemic control in sub-Saharan Africa. Dialogues in Human Geography, 10(2), 217–220.

Hong, J.H., Kim, J.H., Park, G.D., Lee, J.Y., Lee. J.K., & Kang, Y.C. (2021). A strategy for fabricating three-dimensional porous architecture comprising metal oxides/CNT as highly active and durable bifunctional oxygen electrocatalysts and their application in rechargeable Zn-air batteries. Chemical Engineering Journal, 414, 1-13.

Joãoa, L.S., Carvalhob, R., & Fangueiroa, R. (2016). A study on the durability properties of textile membranes for architectural purposes. Procedia Engineering, 155, 230–237.

Lacasse, M.A., Abhishek Gaur, A., & Moore, T.V. (2020). Durability and Climate Change—Implications for Service Life Prediction and the Maintainability of Buildings. Buildings, 10(3), 53-65.

Mendes, L. (2020). How can we quarantine without a home? Responses of activism and urban social movements in times of COVID-19 pandemic crisis in Lisbon. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 111, 318–332.

Naglaa, A.M., & Ghoneim, E.M.  (2020). Antivirus-built environment: Lessons learned from Covid-19 pandemic. The Sustainable Cities and Society, 61, 1-13.

Ottelé, M., Perini, K., & Haas E.M. (2014). Life cycle assessment (LCA) of green façades and living wall systems. In: Pacheco-Torgal F, Cabeza LF, Labrincha J, Magalhães A, editors. Eco-efficient construction and building materials, Cambridge: Woodhead Publishing Series in Civil and Structural Engineering, Elsevier; pp: 457–483.

Pereira, C., Hamadyk, E., & Silva, A. (2020). Probabilistic analysis of the durability of architectural concrete surfaces. Applied Mathematical Modelling, 77, 199-215.

Spennemann, D. (2021). Residential Architecture in a post-pandemic world: implications of COVID-19 for new construction and for adapting heritage buildings. Journal of Green Building, 16(1), 199–215.

Tarpio, J. (2020). Kestäviä kaksioita kestävissä kerrostaloissa? [Sustainable flats in sustainable buildings?]. Arkkitehtiuutiset, 5, 10–13.

Van Hees, R., Naldini, S., & Roos, J. (2014). Durable past-sustainable future. Netherland: TU Delft.

Wade, L. (2020). An unequal blow. Science, 368(6492), 700–703.

Weisberg, R.W. (2006). Creativity: understanding innovation in problem solving, Science, invention and the arts. USA: John Wiley & Sons. Inc.

World Health Organization. (2020a). WHO Director-General's Opening Remarks at the Media Briefing on COVID-19 - 11 March 2020. [WWW Document]. URL. https://www.who.int/dg/speeches /detail /who-director-general-s-opening-remarks-at-themedia-briefing-on-covid-19—11-march-2020. (Accessed 12 June 2020).

World Health Organization. (2020b). Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): Situation Report- 144. [WWW Document]. URL. https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports /20200612-covid-19-sitrep-144.pdf?sfvrsn=66ff9f4f_2. (Accessed 12 June 2020).

Yzurdiaga, K.P. (2014). Reconsidering Firmitas: Durability as an Integral Function of the Sustainably Built Environment. Pomona Senior Theses. Paper 111,  http:// scholarship. claremont. edu/Pomona_ theses/111.

Zhu, Y., Xie, J., Huang, F., & Cao, L. (2020). Association between short-term exposure to air pollution and COVID-19 infection: evidence from China. Science of the Total Environment, 727, 1-13.