تحلیلی بر ساده‌نویسی در عاشقانه‌های عمران صلاحی

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

دوره 13، شماره 47، مرداد 1402، صفحه 44-57   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

داوود ملک زاده^{* 1}؛ عبدالحسین فرزاد²؛ منصوره ثابت زاده³

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.

³استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

عمران صلاحی از جمله شاعرانی‌ست که زبان ساده‌ای در اشعارش دارد و می‌توان وی را در زمرة شاعران ساده‌نویس‌ به شمار آورد. بخش عمده‌ای از اشعار او عاشقانه‌های وی است که مختص به دوران خاصی نیست و در تمامی مجموعه ‌شعرهایش دیده می‌شود. در این مقاله که به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته، ساده­نویسی در  عاشقانةهای صلاحی بررسی می‌گردد. ساده‌نویسی‌های عاشقانة شاعر، در سه حوزة ساختاری‌ و زبانی، بلاغی و محتوایی بررسی شده است. در بخش ساختاری و زبانی: بیان مستقیم، سادگی تعبیر و بیان، کوتاه‌نویسی، نقش هم‌نشینی کلمه در شعر، بهره‌گیری از زبان محاوره، عدم استفاده از واژه‌های دشوار، نزدیکی اجزای‌ اصلی جمله به یکدیگر، شروع مؤثر و پایان‌بندی غافل‌گیرکننده و در بخش بلاغی: پارادوکس، ایجاز، تشبیهات رایج و روزمره و آنِ شاعرانه و در بخش محتوایی: توجه به زندگی روزمره و تصاویر ملموس، جزئی‌نگری و بهره‌گیری از سوژه‌های به ظاهر بی‌اهمیت تحلیل شده است. نتیجه اینکه ساده‌نویسی عمران صلاحی که منجر به برقراری مؤثر با مخاطب شده است، باعث نشده تا نوشته‌های وی را سطحی جلوه دهد، بلکه همواره از ارزش ادبی برخوردارست. وی که توجهی توأمان به زبان و محتوای شعرش دارد، این روند را در تمامی ادوار شاعری‌اش در قالب کلاسیک و نو مورد استفاده‌ قرار داده، تنوع موضوعات در اشعار وی از جمله موضوعات عاشقانه، مشهود است.

کلیدواژه‌ها

شعر معاصر؛ شعر عاشقانه؛ ساده‌نویسی؛ عمران صلاحی

مراجع

اکسیر، اکبر (1385). طنز عمران پرچم کرامت انسان معاصر. دوماهنامة عصر پنج شنبه. شمارة 99 و100، آذر و دی‌ماه 1385.

براهنی، ‌رضا (1347). طلا در مس. چاپ دوم. تهران: کتاب زمان.

بسمل،‌ محبوبه؛ میرعابدینی، ابوطالب (1391). ضعف‌های زبانی در اشعار نیما یوشیج. سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب). 5 (2)، 53-35.

تمیمی، فرّخ (1369).‌ گزینة اشعار. تهران: مروارید.

شاملو، احمد (1385). گفت‌وگوی ناصر حریری با احمد شاملو. چاپ پنجم. تهران: نگاه.

شمس قیس، محمد بن قیس (1338). المعجم فی معاییر اشعارالعجم. مصحح مدرس رضوی. تهران: کتابفروشی تهران.

شمس لنگرودی، محمد (1390). تاریخ تحلیلی شعر نو. جلد 4. چاپ ششم. تهران: نشر مرکز.

شمیسا، سیروس (1387). انواع ادبی. چاپ چهارم. تهران: نشر میترا.

شمیسا، سیروس (1389). معانی. چاپ دوم. تهران: نشر میترا.

صلاحی، عمران (1353). گریه در آب. تهران: انتشارات نیلوفر.

صلاحی، عمران (1380الف). آینا کیمی ـ چون آینه. تهران: نگاه امروز.

صلاحی، عمران (1380ب). هزار و یک آینه. تهران: نشر سالی.

صلاحی، عمران (1382). گزینة اشعار طنزآمیز. تهران: انتشارات مروارید.

صلاحی، عمران (1386الف). آن‌سوی نقطه‌چین‌ها. چاپ دوم. تهران: نشر ثالث.

صلاحی، عمران (1386ب). در یک زمستان و اشعار دیگر. شیراز: انتشارات نوید شیراز.

صلاحی، عمران (1389الف). من ودا می‌خوانم. تهران: نشر امرود.

صلاحی، عمران (1389ب). در زیر آسمان مزامیر. تهران: نشر امرود.

صلاحی، عمران (1389ج). پشت دریچة جهان (شعرهای چاپ‌نشده). تهران: انتشارات مروارید.

صلاحی، عمران (1390). یارالی دورنا (مجموعه‌اشعار ترکی). تهران: انتشارات امرود.

طاهری، حمید؛ رحمانی، مریم (1390). تصویر شعر سپید. ادبیات پارسی معاصر. 1 (2)، ۸۸-۵۵.

عبدالملکیان، گروس (1392). دربارۀ آن‌چه نیست (نکاتی دربارۀ اصطلاح ساده‌نویسی). روزنامۀ شرق. شمارة 1895 (11). ص 9.

فتوحی، محمود (1392). سبک‌شناسی. چاپ دوم. تهران: سخن.

ملک‌زاده، داوود (1389). طنز در اشعار عمران صلاحی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل. اردبیل. ایران.

ملک‌زاده، داوود (1398). حوا خودش بهشت است (نگاهی به زندگی،‌ شعر و طنز عمران صلاحی). تهران:‌ انتشارات آرادمان؛ آستارا:‌ انتشارات بلم.

موحد، ضیا (1378). سعدی. چاپ سوم. تهران: انتشارات طرح نو.

موسوی، حافظ (۱۳۸۶). مردم متن شعر عمران صلاحی بودند. خبرگزاری ایسنا. 9 مهر 1386.