دگردیسی عشق در ادبیات فارسی

عرفان اسلامی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 18 شهریور 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.2234/erfan.2023.1995775.2167

نویسندگان

هاجر عسکریان¹؛ محمدرضا شاد منامن^{* 2}؛ جهاندوست سبزعلیپور³؛ سعید احدزاده⁴؛ حسین آریان⁵

¹زبان و ادبیات فارسی (حق التدریس)، دانشگاه آزاد، رشت و لاهیجان، ایران

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خلخال، دانشگاه آزاد اسلامی، خلخال، ایران

³گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی ایران. رشت، ایران

⁴زبان و ادبیات فارسی، فرهنگیان، کرج، ایران

⁵استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان،دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

چکیده

چکیده
عشق از آغاز ستون کتاب هستی بوده است. شیرازه‌ء صفحاتی که انسان آن را نوشته است. ادبیات مهم ترین تجلی گاه تصویری بوده است که انسان از عشق داشته است. مقاله‌‌ء حاضر با بررسی دگردیسی عشق در ادبیات فارسی به مهم ترین دگردیسی‌های آن به روش تحلیلی – توصیفی اشاره کرده است. دستاورد تحقیق نشان داد که در آغاز در سبک خراسانی چهره‌‌ء عشق زمینی بوده و عشق انسان به انسان مطرح شده است امّا معشوق جایگاهی شریف و بزرگ داشته است. عرفان به عنوان مهم ترین مؤلفه‌‌ء اجتماعی قرن پنجم و ششم به عشق ارتقاء بخشیده و چهره‌‌ء تازه ای از عشق در ادبیات مشاهده شد و آن رابطه‌‌ء عاشقانه انسان با خدا بود. رابطه افقی عشق به رابطه عمودی تبدیل شد که اوج آن در شعر مولوی و حافظ دیده شد. در دوره سبک هندی دوباره عشق جایگاه قبلی خویش – سبک عراقی و عارفانه – را پیدا می کند و عشق زمینی آسمانی می شود که البته این چهره از عشق در شعر بیدل کاملاً آسمانی است.
بعد از انقلاب اسلامی با افزوده شدن مؤلفه های دین، عرفان، حماسه و عشق چهره ای متعالی از عشق با رویکردی خاص پدید می آید. این بار عشق لباس شهادت، جانبازی، ایثار نه از نوع عرفان سبک عراقی که تعالی فرد را به دنبال داشته بلکه برای نجات جامعه، انسان و ایمان مطرح می گردد.
کلید واژه ها: عشق، ادبیات فارسی، دگردیسی، دوره های شعر فارسی

کلیدواژه‌ها

عشق؛ ادبیات فارسی؛ دگردیسی؛ دوره های شعر فارسی

مراجع