تفسیر عرفانی آیه 35 سوره نور بر اساس «کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار» میبدی

عرفان اسلامی

دوره 20، شماره 77، مهر 1402، صفحه 157-174   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.2234/erfan.2023.706041

نویسندگان

نانسی ساکی^{* 1}؛ زهره بابااحمدی میلانی²

¹استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

²استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز،ایران.

چکیده

تفسیر عرفانی در علوم اسلامی از جایگاه برجسته‏ای برخوردار است، این نوع تفسیر که عهده‏دار استخراج معانی باطنیِ پوشیده­شده در حجاب الفاظ ظاهری آیات قرآن است، مورد توجه بسیاری از عرفای مسلمان قرارگرفته و تفاسیر متعددی از بزرگان عرفان ایران و جهان برجای­مانده که بخش عمده‏ای از ثروت و قیمت ادبیات عرفانی ما مدیون این آثار است. یکی از این تفاسیر عرفانی کتاب کشف­الاسرار و عُدّة­الابرار است که توسط رشید­الدین میبدی نوشته­شده­است. وی روش خود را در تفسیر، نخست ترجمه‏ آیه، سپس بیان تفسیر و در نهایت تأویل آیات ذکرکرده­است که قسمت سوم تفسیر وی یعنی تاویل که همان تفسیر عرفانی آیات است، حوزه اختصاصی این پژوهش است، چون در این بخش از تفسیر با معانی پنهان کلام درگیر است. شناخت شیوه بیان مفسر با توجه به نظام فکری­اش و نوع تفسیر و انگاره­های عارفانه در آن ما را در فهم بهتر آیات و تأویل و تفسیر آن­ها یاری­می‏کند. یکی از آیات بحث برانگیز با ظرفیت تفسیرپذیری بالا در قرآن آیه 35 سوره نور است که بسیاری از اندیشمندان و عرفا را بر آن داشته تا در تفسیر این آیه همت­گماشته و هریک با شیوه خود به بحث و بررسی این آیه بپردازند. ما نیز در این تحقیق برآنیم تا با روش توصیفی - تحلیلی این آیه را با توجه به نگاه عرفانی میبدی در کشف­الاسرار مورد واکاوی قراردهیم. نتایج تحقیق حاکی از آن است که لفظ نور در این آیه صرفاً امری حسی و ملموس نیست بلکه معانی عرفانی دیگری دارد که همگی حاکی از رحمت و  فیض الهی هستند.

کلیدواژه‌ها

آیه 35 نور؛ کشف‌الاسرار؛ میبدی؛ نوبت سوم (تأویل)؛ رویکرد عرفانی

مراجع