سیر و سلوک عرفانی و اهداف آن از منظر سیدحیدر آملی و پاتانجلی

عرفان اسلامی

دوره 20، شماره 77، مهر 1402، صفحه 175-190   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.2234/erfan.2023.706042

نویسندگان

نسرین توکلی^{* 1}؛ بابک ذرات‌نوری²

¹استادیار الهیات و علوم اسلامی دانشگاه پیام نور، ایران. نویسنده مسئول:[e-mail]

²کارشناس ارشد عرفان تطبیقی دانشگاه شهید بهشتی،تهران، ایران.

چکیده

این پژوهش به روش کتابخانه­ای و با رویکردی تطبیقی به مقایسه و توصیف سیر و سلوک از منظر سیدحیدر آملی به­عنوان نماینده عرفان اسلامی شیعی و پاتانجلی بنیانگزار مکتب فلسفی یوگا می­پردازد، بر اساس مطالعات انجام­گرفته، مکتب یوگا دارای دیدگاهی افراطی و زهدی خشک است که هدف آن تنها ازکارانداختن ذهن، فکر، عواطف و احساسات و جسم برای رسیدن به سامادهی است که در سکوت و سکون مطلق به­دست­می­آید. این مکتب گرچه خداباور است اما سیر و سلوک در آن صرفاً برای رسیدن سالک به آگاهی مطلق روحی است. لیکن در مکتب عرفانی آملی که مبتنی بر عرفان اسلامی با قرائت شیعی است، هدف از سیر و سلوک تقرب به درگاه الهی، تخلق به اخلاق­الله و فانی شدن در افعال و صفات و ذات خداوند است که با روش متعادل و متناسب با ظرفیت­های سالک و بر اساس آموزه­های وحیانی دین مبین اسلام و سیره معصومین علیهم السلام می­توان به آن دست­یافت. با توجه به گسترش یوگا در جهان و ایران که به­دلایل مختلف به شرایط نگران­کننده­ای رسیده­است، مطالعات پژوهشی به­خصوص با رویکرد مقایسه­ای درباره مکتب یوگا بسیار اهمیت دارد. این مطالعات موجب­می­شود ابعاد گوناگون یوگای کلاسیک روشن­شود و با مقایسه عرفان اسلامی می­­توان برتری­های عرفان اسلامی را نسبت به آن نشان­داد. این پژوهش بخشی از این برتری­ها را نشان­می­دهد.

کلیدواژه‌ها

سیدحیدر آملی؛ پاتانجلی؛ سیر و سلوک عرفانی؛ عرفان شیعی

مراجع