بررسی محتوایی دو اثر از نادر ابراهیمی (صوفیانه‌ها و عارفانه‌ها، بار دیگر شهری که دوست‌می‌داشتم)

عرفان اسلامی

دوره 20، شماره 77، مهر 1402، صفحه 191-204   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.2234/erfan.2023.706044

نویسندگان

مریم شفیعی تابان^{* 1}؛ فاطمه کوپا²؛ علی(پدرام) میرزایی³؛ نرگس محمدی‌بدر⁴

¹دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.نویسندۀ مسئول: [e-mail]

²استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

³دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران،ایران

⁴دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

نادر ابراهیمی از بزرگترین نویسندگان معاصر ایران در آثار خود سبک شخصی و خاصی را دنبال­می­کند. کتاب«صوفیانه‌ها و عارفانه‌ها» از یادگارهای ارزشمند او در حوزۀ ادبیات عرفانی  و رمان «بار دیگر شهری که دوست­می­داشتم» از درخشان­ترین آثار وی در حوزۀ ادبیات داستانی است. بررسی درونمایۀ دو اثر مذکور، موضوع اصلی این پژوهش است. نویسنده در«صوفیانه‌ها و عارفانه‌ها» در نقش یک منتقد ادبی ظاهرمی­گردد و کتاب را مورد تحلیل ساختاری و محتوایی قرارمی­دهد؛ این اثر تنها نوشتۀ ابراهیمی دربارۀ صوفیه و درواقع، تاریخ تحلیلی پنج هزار سال ادبیات داستانی ایران و نمونۀ بارز گره­‌خوردگی ادبیات عرفانی و هنر داستان‌پردازی است. رمان «بار دیگر شهری که دوست می­داشتم» نیز با زاویۀ دید درونی و از منظر قهرمان و شخصیت محوری داستان، پسر کشاورز، روایت می شود. ابراهیمی در کتاب «صوفیانه‌ها و عارفانه‌‌ها» نگاه عملی به عرفان پویا دارد و «بار دیگر شهری که دوست­می­داشتم» نیز پس از رمان«شازده احتجاب» هوشنگ گلشیری از نظر کاربرد شیوۀ جریان سیّال ذهن از درخشان­ترین و موفّق­ترین رمان­ها به­حساب­می­آید و ابراهیمی را نویسنده‌ای توانمند و صاحب سبک معرفی­می­کند. مطالعه و مقایسه دو اثر متفاوت نادر ابراهیمی تقابل اندیشه نویسنده را در حالات مختلف وگستردگی اندیشگی وی و تسلط برفرهنگ ایرانی وعرفانی را نشان­می­دهد.

کلیدواژه‌ها

عرفان؛ ساختار داستانی؛ تقابل اندیشه؛ نادر ابراهیمی

مراجع