ادراک داغ مکانی؛ استراتژی های مواجهه (مورد مطالعه: ساکنین مناطق کم برخوردار شهر مشهد)

مطالعات جامعه شناختی شهری

دوره 12، شماره 45، اسفند 1401، صفحه 197-233   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/uss.2023.706839

نویسندگان

مهلا محمدی¹؛ حسین اکبری^{* 2}؛ مجید فولادیان³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

²دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران (نویسنده مسؤول)

³دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

چکیده

سکونت در مناطق کم­برخوردار شهری ساکنین آن را با داغ­ننگ مکانی و پیامدهای منفی بی‌شمار مواجهه می­سازد، بنابراین افراد به اتخاذ استراتژی­هایی برای مقابله با داغ­ننگ می­پردازند. ازاین‌رو هدف از انجام این تحقیق مطالعه ادراک ساکنین مناطق کم‌برخوردار شهر مشهد از داغ­ننگ مکانی و استراتژی­های این افراد جهت مواجهه با آن است. به‌منظور فایده­مندی شناختی از نظریه داغ­ننگ گافمن و داغ­ننگ مکانی واکوانت استفاده شد. این مطالعه به روش کیفی، مبتنی بر شیوه نمونه­گیری هدفمند با بهره­گیری از تکنیک مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته بر روی جامعه هدف ساکنین 6 منطقه کم­برخوردار شهر مشهد انجام شد. حجم نمونه­ براساس قاعده اشباع اطلاعاتی پس از 20 مصاحبه حاصل شد. تحلیل داده با تکنیک تحلیل مضمون شش‌مرحله‌ای براون و کلارک پیش برده­شد. یافته­های حاصل از مصاحبه با ساکنین مناطق کم­برخوردار شهر مشهد نشان داد این افراد داغ­ننگ مکانی را به دو صورت احساس­شده، از طریق برچسب­هایی چون بی­نظمی ظاهری، فرومایه، انحرافی، هراس‌آور، سرمایه­های فرومایه، و تجربه­شده از طریق تجربه برچسب کلامی، تجربه اختلال در ارتباط و تجربه کنش­های فرومایه ادراک کرده بودند. تجربه و ادراک داغ­ننگ مکانی موجب شد تا افراد استراتژی­هایی جهت مواجهه با داغ­ننگ بکار گیرند؛ ازاین‌رو تلاش داشتند جهت مواجهه با داغ­ننگ بی­اعتباری از استراتژی­های برهم­کنشی مانند مطرودیت اجتماعی، اقناع اجتماعی، تکانشی محور، همگون­سازی که رویکرد تعاملی­محور داشته و استراتژی­های غیر برهم­کنشی مانند انفعالی، گذر موقعیتی که فاقد رویکرد تعاملی­محور است استفاده نمایند و جهت مواجهه با داغ­ننگ احتمال بی­اعتباری از استراتژی­های پنهان­سازی و انطباق­سازی (مانند انطباق ظاهری، پنداری، گفتاری، کرداری) جهت جلوگیری از بی‌اعتبارشدن و آشکارشدن داغ­ننگ خود، استفاده کنند.
 
 

کلیدواژه‌ها

ادراک داغ­ مکانی؛ استراتژی­ های مواجهه؛ داغ­ ننگ بی­ اعتباری؛ داغ ­ننگ احتمال بی­ اعتباری

مراجع

منابع

-اعظم آزاده، منصوره و خواجه صالحانی، افسانه (1394). تشخص محله و احساس طرد اجتماعی (مطالعه موردی شهر پاکدشت) رفاه اجتماعی؛ ۱۵ (۵۹):۸۹-۱۱۸.

-اکبری، حسین (1394). بررسی هویت اجتماعی در شهر تهران، بررسی تجربی لایه­های هویت اجتماعی در شهر تهران، تهران، شهر.

-اکبری، حسین (1395). شناسایی آسیب­ها و نابهنجاری­های شهری به تفکیک محلات شهری مشهد. طرح پژوهشی، دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری مشهد.

-اکبری، حسین و حیدری چروده، مجید (1398). واکاوی مهم‌ترین مسائل اجتماعی شهر مشهد، مشهد، هامون نو.

-بابایی فرد، اسدالله و حبیبی­راد، لیلی. (۱۳۹۷). تجربة زنان معتاد بهبودیافته از طرد اجتماعی در شهر قم، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، ۲۱(۸۱)، ۱۶۷-۱۸۹.

-شالچی، سمیه، و قلی‌زاده، صفیه. (1397). تجربة طرد اجتماعی زنان در سکونتگاه‌های غیررسمی (مورد مطالعه: محلة اسلام‌آباد تهران). مطالعات جامعه‌شناختی شهری(مطالعات شهری) , 8(27), 0-0.

-فولادیان، مجید و رضایی بحرآباد، حسین. (1398). نگاهی به آسیب‌های اجتماعی و جرائم در حاشیه شهر مشهد و بررسی عوامل تسهیل‌کننده آن. جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، 8(1), 0-0.

-گافمن، اروین (1386). داغ ننگ؛ چاره‌اندیشی برای هویت ضایع شده، ترجمه مسعود کیان‌پور، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.

-گافمن، اروین (1391). نمود خود در زندگی روزمره، مسعود کیان‌پور، چاپ ششم، تهران، مرکز.

-محمدی، جمال، دانش مهر، حسین، و هدایت، عثمان. (1398). تجربه طرد اجتماعی: مورد مطالعه هه ورامی‌های شهر مریوان. مسائل اجتماعی ایران (دانشگاه خوارزمی), 10(1) , 239-262.

-محمدی، مهلا؛ اکبری، حسین و فولادیان، مجید. (1401). داغ‌ننگ؛ مروری سیستماتیک بر مطالعات انجام شده در ایران، مجله جامعه­شناسی ایران، 23(1)، 98-130.

-میرحسینی، زهرا و ابراهیمی، مرضیه. (1398). مطالعة تجربة زیستة کودکان و نوجوانان در خانواده‌هایی با والد زندانی، مجله مطالعات اجتماعی ایران، 13(1)، 133-153.

Başak, A.M., Deniz, A.M., & Ertan, A.M. (2017). The Romanization of poverty: Spatial stigmatization of Roma neighborhoods in Turkey. Romani Studies, 27, 73 - 93.

Baumann, H., & Yacobi, H. (2022). Introduction: Infrastructural stigma and urban vulnerability. Urban Studies, 59(3), 475–489. https://doi.org/10.1177/00420980211055655

Chase, E., & Walker, R. (2013). The co-construction of shame in the context of poverty: Beyond a threat to the social bond. Sociology, 47(4), 739-754.

Crețan, R., & Powell, R. (2018). The Power of Group Stigmatization: Wealthy Roma, Urban Space and Strategies of Defence in Post‐socialist Romania. International Journal of Urban and Regional Research, 42, 423-441.

Dean, J., & Hastings, A. (2000). Challenging images. Housing estates, stigma and regeneration. Bristol: The Policy Press.

Edelstein, M. R. (2001). Crying over spoiled milk: Contamination, visibility, and expectation in environmental stigma. In J. Flynn, P. Slovic, & F. Kunreuther (Eds.), Risk, media, and stigma: Understanding public challenges to modern science and technology (pp. 41-68). London, England: Earthscan.

Fall, K. (2014). Homeless men : exploring the experience of shame (p. vi, 128 pages) [University of Iowa].

Frost, D.M. (2011). Social stigma and its consequences for the socially stigmatized. Social and Personality Psychology Compass, 5, 824-839.

Ganguly, S. (2018). Socio-spatial Stigma and Segregation. Economic & Political Weekly, 53(50), 51.

Graham, L. F., Padilla, M. B., Lopez, W. D., Stern, A. M., Peterson, J., & Keene, D. E. (2016). Spatial stigma and health in postindustrial Detroit. International quarterly of community health education, 36(2), 105-113.

Green, S.E., Davis, C.S., Karshmer, E., Marsh, P., & Straight, B. (2005). Living Stigma: The Impact of Labeling, Stereotyping, Separation, Status Loss, and Discrimination in the Lives of Individuals with Disabilities and Their Families. Sociological Inquiry, 75, 197-215.

Halliday,E; Brennan, L; Bambra, C; Popay, J. (2021). ‘It is surprising how much nonsense you hear’: How residents experience and react to living in a stigmatised place. A narrative synthesis of the qualitative evidence . Health & Place, (), –.doi:10.1016/j.healthplace.2021.102525 

Hastings, A. (2004). Stigma and social housing estates: Beyond pathological explanations. Journal of Housing and the Built Environment, 19(3), 233–254

Inglis, G., McHardy, F., Sosu, E., McAteer, J., & Biggs, H. (2019). Health inequality implications from a qualitative study of experiences of poverty stigma in Scotland. Social science & medicine (1982), 232, 43–49.

Isaksson, A., Corker, E., Cotney, J., Hamilton, S., Pinfold, V., Rose, D., & Evans-Lacko, S. (2018). Coping with stigma and discrimination: evidence from mental health service users in England. Epidemiology and psychiatric sciences, 27(6), 577-588.

Keene, D. E., & Padilla, M. B. (2010). Race, class and the stigma of place: moving to "opportunity" in Eastern Iowa. Health & place, 16(6), 1216–1223.

Levin-Dagan, N., & Baum, N. (2021). Passing as normal: Negotiating boundaries and coping with male breast cancer. Social science & medicine, 284, 114239 .

Link, B. G., & Phelan, J. C. (2001). Conceptualizing Stigma. Annual Review of Sociology, 27, 363-385.

Link, B. G., & Phelan, J. C. (2013). Labeling and stigma. In C. S. Aneshensel, J. C. Phelan, & A. Bierman (Eds.), Handbook of the sociology of mental health (pp. 525–541).

Link, B. G., Struening, E. L., Rahav, M., Phelan, J. C., & Nuttbrock, L. (1997). On stigma and its consequences: evidence from a longitudinal study of men with dual diagnoses of mental illness and substance abuse. Journal of health and social behavior, 38(2), 177–190.

Marx, G. T. (2001). Technology and social control: The search for the illusive silver bullet. In P. B. Baltes & N. J. Smelser (Eds.), International encyclopedia of the social and behavioral sciences (Vol. 23, pp. 15506–15512). Amsterdam, NY: Elsevier.

Meyer, F., Miggelbrink, J., & Schwarzenberg, T. (2016). Reflecting on the margins: socio-spatial stigmatisation among adolescents in a peripheralised region. Comparative Population Studies, 41(3-4).

Miller, C. T., & Kaiser, C. R. (2001). A theoretical perspective on coping with stigma. Journal of Social Issues, 57, 73-92.

Moncrieffe, J. (2006). The Power of Stigma: Encounters with 'Street Children' and 'Restavecs' in Haiti. IDS bulletin, 37(6), 

Neil,A. (2020). Understanding and Responding to Stigma and Discrimination, Unit-2 Social stigma: universal and culturally specific, Indira Gandhi National Open University, New Delhi.

Nir,C.(2013). Territorial stigma formation in the Israeli city of Bat Yam, 1950–1983: planning, people and practice, Journal of Historical Geography, Volume 39, Pages 113-124.

Phelan, J., Link, B., Moore, R., & Stueve, A. (1997). The Stigma of Homelessness: The Impact of the Label "Homeless" on Attitudes Toward Poor Persons. Social Psychology Quarterly, 60(4), 323-337.

Prince, P. N., & Prince, C. R. (2002). Perceived stigma and community integration among clients of assertive community treatment. Psychiatric rehabilitation journal, 25(4), 323–331.

Rayburn, R.L., & Guittar, N.A. (2013). “This Is Where You Are Supposed to Be”: How Homeless Individuals Cope with Stigma. Sociological Spectrum, 33, 159 - 174.

Reutter, L. I., Stewart, M. J., Veenstra, G., Love, R., Raphael, D., & Makwarimba, E. (2009). "Who do they think we are, anyway?": perceptions of and responses to poverty stigma. Qualitative health research, 19(3), 297–311.

Saraví, G.A. (2015). Youth Experience of Urban Inequality: Space, Class, and Gender in Mexico . In: Wyn, J., Cahill, H. (eds) Handbook of Children and Youth Studies. Springer, Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-4451-15-4_45 .

Scambler, G. (1984). Perceiving and coping with stigmatizing illness. In R. Fitzpatrick, J. Hinton, S. Newman, G. Scambler, & J. Thompson (Eds.), The experience of illness (pp. 204- 226). London: Tavistock.

Shi, Y., Liu, S., Wang, J., Li, C., & Zhang, J. (2021). Stigma experienced by patients with epilepsy: A systematic review and meta-synthesis of qualitative studies. Epilepsy & Behavior, 118, 107926.

Silver, H (1994) "Social Exclusion and Social Solidarity: Three Paradigms", International Labour Review, Vole 133. PP. :531-578.

Simons, A.M.W., Houkes, I., Koster, A. et al. (2018).The silent burden of stigmatisation: a qualitative study among Dutch people with a low socioeconomic position. BMC Public Health 18, 443.  

Smets, P., & Kusenbach, M. (2020). New Research on Housing and Territorial Stigma: Introduction to the Thematic Issue. Social Inclusion.

Takahashi, L. M., McElroy, J., & Rowe, S. (2002). The Sociospatial Stigmatization of Homeless Women with Children1. Urban Geography, 23(4), 301-322.

Thomas G. M. (2016). 'It's not that bad': Stigma, health, and place in a post-industrial community. Health & place, 38, 1–7. https://doi.org/10.1016/j.healthplace.2015.12.001.

Valenta, M. (2009). Immigrants’ Identity Negotiations and Coping with Stigma in Different Relational Frames. Symbolic Interaction, 32(4), 351–371.

Wacquant, L. (2007) Territorial stigmatization in the age of advanced marginality. Thesis Eleven 91.1, 66–77.

Wacquant, L. (2008) Ghettos and anti-ghettos: an anatomy of the new urban poverty. Thesis Eleven 94.1, 113–18.

Weitz, R. (1991). Life with Aids. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press.

Zhuang, J., Cox, J., Cruz, S., Dearing, J. W., Hamm, J. A., & Upham, B. (2016). Environmental Stigma: Resident Responses to Living in a Contaminated Area. The American behavioral scientist, 60(11), 1322–1341.