روند تاریخی تغییرات منابع مختلف نیروی کار در بهره‌وری از اراضی کشاورزی اکوسیستم‌های تولید گندم ایران (1400-1300 خورشیدی)

پژوهش های به زراعی

دوره 14، شماره 4، بهمن 1401، صفحه 511-534   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شهلا لجم اورک رمه چری¹؛ عبدالمجید مهدوی دامغانی^{* 2}؛ هومان لیاقتی³

¹دکتری

²دانشیار

³استاد

چکیده

سامانه­ های کشاورزی سنتی و کشاورزی رایج تفاوت­ های عمده ­ای با یکدیگر دارند . از جمله این تفاوت­ ها می­ توان به تعداد و منابع مختلف نهاده­ های خارجی مورد استفاده برای دستیابی به تولید نهایی اشاره داشت. یکی از این نهاده­ ها ، موضوع نیروی کار در سامانه های کشاورزی ایران به ویژه تولیدگندم است . نیروی کار در این نظام­ ها از منبع از نیروی کار انسان ، نیروی کار دام و نیروی مکانیزاسیون تامین می­گردد . پژوهش حاضر به­ منظور تشریح منابع مورد استفاده در کار فیزیکی رخ داده در بوم ­نظام­ های تولید گندم در ایران و تغییرات سطح زیر کشت آن در طی یک صد سال تدوین شده است. برای این منظور از روش سنجش میزان انرژی نهاده به میزان انرژی ستانده استفاده گردید . داده ­های مورد نیاز از منابع مختلفی از قیبل از مرکز آمار ایران ، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت جهاد کشاورزی ، پایگاه آماری فائو و منابع تاریخی گردآوری شد . داده ­ها با استفاده از ضرایب تبدیل به صورت ژول در آمدند و در نهایت با استفاده از نرم ­افزار مایکروسافت اکسل 2007 و نرم‌افزار Minitab® 17.1.0 این سری­ های زمانی مورد تجزیه ­وتحلیل قرار گرفتند . نتایج پژوهش حاکی از افزایش سطح زیرکشت گندم از میانگین 1/5 میلیون هکتار در ابتدای دوره مورد مطالعه به مقدار میانگین 6/5 میلیون هکتار هستند. در طی این بازه زمانی یک­صدساله میزان بازده نهایی سامانه ­های تولید گندم به مقدار نهاده کاری که به عنوان نهاده خارجی به سامانه وارد شده است در حدود 37 درصد کاهش یافته است . از این رو لازم است تا در طراحی منابع تامین کننده نیروی کار برای سامانه­ های تولیدگندم بازبینی و بازنگری صورت بگیرد .

کلیدواژه‌ها

نیروی انسانی؛ نیروی دام؛ مکانیزاسیون کشاورزی؛ سطح زیر کشت گندم؛ نهاده‌های کشاورزی

مراجع