مصرف و درآمد خانوارهای ایرانی طی ادوار زندگی

مدلسازی اقتصادی

دوره 17، شماره 62، شهریور 1402، صفحه 95-114   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/eco.2023.1991316.2767

نویسندگان

فرزانه انواری^{* 1}؛ سجاد برخورداری²؛ محسن مهرآرا³

¹دانشجوی دکتری، گروه اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران

²دانشیار، گروه اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³استاد، گروه اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

این مقاله با بهره‌گیری از رهیافت برنامه‌ریزی پویا و با استفاده از آمار و اطلاعات حاصل از هزینه و درآمد خانوارهای ایرانی در چارچوب نظریه چرخه ادوار زندگی مودیگلیانی و برومبرگ (1954) به بررسی روند مصرف و درآمد ادوار زندگی خانوارهای ایرانی در قالب دو نسخه معادل اطمینان کامل (CEQ) و بافراستاک (عدم وجود اطمینان کامل) از نظریه درآمد دائمی فریدمن و به تفکیک گروه‌های تحصیلی و حِرف شغلی مختلف می‌پردازد. نتایج نشان داد که در تمامی این روندها تا قبل از 45 سالگی نمودار مصرف و درآمد کاملا از یکدیگر تبعیت می‌کنند؛ از این‌رو، در نسخه CEQ از نظریه درآمد دائمی تا 45 سالگی صادق است و می‌تواند روند مصرف و درآمد خانوارهای ایرانی را به‌خوبی توضیح دهد. تغییر رفتار مصرفی خانوارهای ایرانی پس از 45 سالگی نشان‌دهنده تغییر ترجیحات و نااطمینانی درآمدهای آتی است؛ به‌طوری‌که نمودار مصرف و درآمد پس از 45 سالگی را تنها می‌توان با مدل‌هایی که نااطمینانی را لحاظ می‌کنند (نسخه بافراستاک) توضیح داد. همچنین، نتایج نشان داد خانوارهای ایرانی تا 45 سالگی با انگیزه احتیاطی پس‌انداز می‌کنند؛ پس از 45 سالگی انگیزه احتیاطی برای پس‌انداز تضعیف می‌شود و با تغییر ترجیحات و نوع نااطمینانی، انگیزه تامین مالی مخارج دوران بازنشستگی برای پس‌انداز تقویت می‌گردد و پس از 65 سالگی با انگیزه ارث‌گذاری به پس‌انداز اقدام می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

مصرف؛ درآمد؛ پس‌انداز؛ ارثیه‌گذاری؛ نااطمینانی و اطمینان کامل طبقه‌بندی D31: JEL؛ D91؛ E21

مراجع

-‌ مولایی، محمد و علی، عدی (1398). بررسی اثر شوک‌های اقتصادی بر مصرف خانوارها در ایران: رهیافت تجزیه سری زمانی. مجله تحقیقات اقتصادی، 53(4)، 941-970.

-‌ محمدنژاد، نیما، عصاری آرانی، عباس، کشاورز حداد، غلامرضا و فرجی دیزجی، سجاد (1398). ارزش آماری زندگی و سرمایه سلامت در ایران. فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 29(27)، 197-225.

-‌ موسوی، میرحسین، خجسته، الناز و دهقانی، فرید (1402). شکل‌گیری و پایداری عادت‌های مصرفی در خانوارهای ایران. فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، 17(61)، 48-68.

-‌ Abbott, B. & Gallipoli, G. (2022), Permanent-income inequality. Quantitative Economics, 13, 1023-1060. https://doi.org/10.3982/QE1851.

-‌ Alexandre, F., Bac˜ao, P., & Portela, M. (2019). A flatter life-cycle consumption profile, NIPE Working Paper, No. 01/2019.

-‌ Ameriks, J., Caplin, A., Laufer, S., & Van Nieuwerburgh, S. (2010). The joy of giving or assisted living. Using strategic surveys to separate public care aversion from bequest motives. Working paper.

-‌ Anvari, F., Mehrara, M., & Barkhordari, S. (2022). Buffer-stock saving and the marginal propensity to consumption out of human wealth in Iran. Iranian Economic Review, 26(2), 255-278.

-‌ Attanasio, O. (1999). Consumption. In Taylor, J.B. and Woodford, M. (ed.) handbook of macroeconomics, ed. 1, vol. 1, ch. 11, 741-812, Elsevier.

- Attonasio, O. Browning, M. (1991). Consumption over the Life Cycle and over the Business Cycle. NBER Working Papers from National Bureau of Economic Research, Inc, Pages 25, No 4453.

-‌ Browning, M., & Lusardi, A. (1996). Household saving: Micro theories and macro facts. Journal of Economic Literature, 34, 1797 – 1855.

-‌ Campbell, J., & Mankiw, G. (1987). Permanent income, current income, and consumption. National Bureau of Economic Research, 25 Jun 2004, Pages 45, pp, No. w2436

-‌ Carroll, Ch. D. (1997). Buffer-stock saving and the life-cycle/permanent income hypothesis. Quarterly Journal of Economics, 112(1), 1–55.

-‌ Carroll, C. D., Chipeniuk, K., Tokuoka, K., & Wu, W. (2020). The method of moderation. John Hopkins University.

-‌ Deaton, A. (1991). Saving and liquidity constraints. Econometrica, Econometric Society, 59(5), 1221-1248.

-‌ ‌Deaton, A. (2005). Franco Modigliani and the life- cycle theory of consumption. Princeton University; National Bureau of Economic Research (NBER), 12 Apr 2005

-‌ Duffy,‌ J., & Li, Y. (2019). Life-cycle consumption under different income profiles: Evidence and theory. Journal of Economic Dynamics and Control, 104, 74-94.

-‌ Fernández-Villaverde, J., & Krueger, D. (2002). Consumption over the life cycle: Some facts from consumer expenditure survey data. PIER Working Paper No. 02-044.

-‌ Friedman, M. (1957). A theory of the consumption function. Princeton, NJ: Princeton University Press.

-‌ Galli.A and Rosenblatt-Wisch. R, (2022). Analysing households’ consumption and saving patterns using tax data. Swiss National Bank Working Paper No. 3/2022.

-‌ Gourinchas, P.O., & Parker, J. A. (2002). Consumption over the life cycle. Econometrica, 70, 47-89.

-‌ Grant, Ch. (2007). Estimating credit constraints among US households. Oxford Economic Papers, 59 (4), 583-605.

-‌ Hall, R., & Sargent, T.J. (2018). short-run and long-run effects of milton friedman’s presidential address. Journal of Economic Perspectives, 32(1), 121-134.

-‌ Kimball, M.S. (1990). Precautionary saving and the marginal propensity to consume. Econometrica, Econometric Society, 58(1), 53-73.

-‌ Lusardi, A. (1996). Permanent income, current income and consumption: Evidence from two panel data sets. Journal of Business and economic Statistics, 14, 81-90.

-‌ Modigliani, F., & Brumberg, R. H. (1954). Utility analysis and the consumption function: An interpretation of cross-section data. In Kenneth K. Kurihara, ed., Post- Keynesian Economics, New Brunswick, NJ. Rutgers University Press. Pages 388–436.

-‌ Mok, S. (2010). Precautionary savings or bequest motives? Evidence from the health spending of the elderly. University of Wisconsin-Madison Working Paper.

-‌ Muellbauer, J. (2008). Housing, credit and consumer expenditure. CEPR discussion papers 6782, C.E.P.R. Discussion Papers.

-‌ Muth. J. F. (1961). Rational expectations and the theory of price movements. Econometrica, 29, 315–335.

-‌ Mowlaei, M., & Ali, O. (2019). The effect of the temporary and permanent income shocks to household’s consumption in Iran, using Blanchard-Quah method. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 3(3), 93-114.