اثربخشی آموزش مبتنی بر کارکردهای اجرایی بر افزایش علائم خودکنترلی در کودکان 8-6 ساله مبتلا به اختلال نارسایی توجه ـ بیش فعالی: پژوهش مورد منفرد

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

دوره 24، شماره 3 - شماره پیاپی 93، آذر 1402، صفحه 108-121   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2022.1948378.3299

نویسندگان

فرناز اکوان¹؛ مهرداد کلانتری^{* 2}

¹کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد خمینی شهر)، اصفهان، ایران

²استاد گروه روانشناسی، دانشکدۀ علــوم تربیتـی و روانشناسـی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر کارکردهای اجرایی بر افزایش علائم خودکنترلی در کودکان 8-6 ساله مبتلا به اختلال نارسایی توجه- بیش فعالی انجام شد. روش این پژوهش مطالعه مورد منفرد از نوع طرح A-B بود. جامعه آماری شامل کلیه کودکان 8-6 ساله دارای اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی در سال تحصیلی 96-1395 بودند. نمونه‌گیری با روش هدفمند انجام شد و 4 کودک دارای اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی، به تشخیص روانپزشک و با استفاده از DSM-V و پرسشنامه تشخیص علائم بیش فعالی (Conners, 1969) انتخاب گردیدند و پس از ثبت داده‌های خط پایه، طی 8 جلسه 45 دقیقه‌ای مورد مداخله قرار گرفتند. در نهایت پس از یک‌ماه از پایان مداخله، داده‌های مرحله پیگیری جمع‌آوری شدند. ابزار سنجش شامل پرسشنامه معلم و والد (Conners, 1990) و پرسشنامه خودکنترلی کودکان (Kendall and Wilcox, 1979) بودند. داده‌ها با استفاده از روش تحلیل درون موقعیتی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بررسی و تحلیل دیداری یافته‌ها نشان داد که مداخله بر روی سه آزمودنی از چهار آزمودنی پژوهش موثر بوده است و آموزش کارکردهای اجرایی بر افزایش علائم خودکنترلی در کودکان 8-6 ساله مبتلا به اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی تاثیر داشته است.

کلیدواژه‌ها

اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی؛ خودکنترلی؛ کارکردهای اجرایی؛ کودکان 8-6 ساله

مراجع

Alizadeh, H, Zahedipour, M. (2004). Executive functions of children with and without developmental coordination disorders, Journal of Cognitive Science News, 6, 3, 4, 49-56. [Persian]

Alsalamah, A. (2017). Use of the Self-Monitoring Strategy among Students with Attention Deficit Hyperactivity Disorder: A Systematic Review. Journal of Education and Practice, 8(14), 118-125.

American Psychiatric Association Division of Research. (2013). Highlights of changes from DSM-IV to DSM-5: Somatic symptom and related disorders. Focus, 11(4), 525-527.

American Psychological Association. (2014). Guidelines for prevention in psychology. The American Psychologist, 69(3), 285-296.

Amouzadeh, F., Honarmand, P., Moghadamzadeh, A., & Rostami, R. (2021). The Impact of Commercial and Educational Computer Games on the ADHD Symptoms in Students with ADHD. Alborz University Medical Journal, 10(3), 285-296. [Persian]

Azami, S., Talepasand, S., Nazifi, M., & Boogar, R. (2017). Response Inhibition, Planning Skills and Speed Processing Training for Children with ADHD: Comparison between Cognitive-Motor Rehabilitation and Drug Therapy Approaches. Clinical Psychology Studies, 7(25), 31-55. [Persian]

Barkley, R. A. (1997). Behavioral inhibition, sustained attention, and executive functions: constructing a unifying theory of ADHD. Psychological bulletin, 121(1), 65.

Barkley, R. A., Murphy, K. R., & Fischer, M. (2010). ADHD in adults: What the science says. Guilford press.

Borjali, M., Alizadeh, H, Ahadi, H, Farokhi, N, Sohrabi, F, Mohammadi, M. (2014). Comparison of the effect of encouragement, behavioral and medication training methods on Self-control skills in children with attention deficit / hyperactivity disorder, Journal of Clinical Psychology Studies, 16, 14, 153-175. [Persian]

Canits, I., Bernoster, I., Mukerjee, J., Bonnet, J., Rizzo, U., & Rosique-Blasco, M. (2019). Attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) symptoms and academic entrepreneurial preference: is there an association?. Small Business Economics, 53(2), 369-380.

Conners, C. K. (1969). A teacher rating scale for use in drug studies with children. American journal of Psychiatry, 126(6), 884-888.

Conners, C. K. (1990). Manual for Conner's rating scales. Multi-Health Systems, Incorporated.

Diamond, A., & Lee, K. (2011). Interventions shown to aid executive function development in children 4 to 12 years old. Science, 333(6045), 959-964.

Dowson P, Guar R. (2004). Executive skills in children and adolescents: A Practical Guide to Assessment and Intervention. New York: The Gilford Press.

Ghamari Givi, J, Narimani, M, Mahmoodi, H. (2012). The effectiveness of cognitive advancement software on the executive functions of response inhibition and working memory of children with dyslexia and attention deficit / hyperactivity disorder. Journal of Learning Disabilities, 1 (2). 98- 115. [Persian]

Halverson Jr, C. F., & Waldrop, M. F. (1973). The relations of mechanically recorded activity level to varieties of preschool play behavior. Child Development, 678-681.

Kendall, P. C., & Wilcox, L. E. (1979). Self-control in children: Development of a rating scale. Journal of Consulting and Clinical psychology, 47(6), 1020.

Lerner, D. A., Verheul, I., & Thurik, R. (2019). Entrepreneurship and attention deficit/hyperactivity disorder: a large-scale study involving the clinical condition of ADHD. Small Business Economics, 53(2), 381-392.

Mashhadi, A., Rasoulzadeh, K., Azad., P & Soltanifar, A. (2009). Comparison of response inhibition and control in children with attention deficit / hyperactivity disorder and normal children. Journal of Clinical Psychology, 1 (2). 5- 37. [Persian]

McCloskey, G., Perkins, L. A., & Van Diviner, B. (2008). Assessment and intervention for executive function difficulties. Taylor & Francis.

McIlveen-Brown, E. (2010). Motor performance in adolescents with ADHD. University of Toronto (Canada).

Nejati, V., & Fallah, F. (2020). Inhibitory control training improves ADHD symptoms and externalizing behavior.

Razmi, A., Azmodeh, M., Rezaei, A., & Hashemi, T. (2021). The Effect of Executive PerformanceTraining on Attention Deficit and Social Skills in Children with ADHD in Tabriz. Journal of Woman, 13, 50. [Persian]

Reddy, L. A., Cleary, T. J., Alperin, A., & Verdesco, A. (2018). A critical review of self‐regulated learning interventions for children with attention‐deficit hyperactivity disorder. Psychology in the Schools, 55(6), 609-628.

Saheban, F., Amiri, sh., Kajbaf, M., Abedi., A. (2010). Investigating the short-term educational effect of current functions on reducing the symptoms of attention deficit and hyperactivity in male elementary school students in Isfahan, Cognitive Science News, 12, 1, 58-52. [Persian]

Samyn, V., Roeyers, H., & Bijttebier, P. (2011). Effortful control in typically developing boys and in boys with ADHD or autism spectrum disorder. Research in Developmental Disabilities, 32(2), 483-490.

Shahaeian, A., Shahim, S., Bashash, L., Yousefi, F. (2007). Standardization, Factor Analysis and Final Short Form for Parents of Conners Grading Scale for 6 to 11 year old children in Shiraz. Psychological Studies, 120-97. [Persian]

Skutle, A., Bu, E. T. H., Jellestad, F. K., van Emmerik-van Oortmerssen, K., Dom, G., Verspreet, S., ... & van de Glind, G. (2015). Early developmental, temperamental and educational problems in ‘substance use disorder’patients with and without ADHD. Does ADHD make a difference?. Addictive behaviors reports, 2, 13-18.

Voort, J. L. V., He, J. P., Jameson, N. D., & Merikangas, K. R. (2014). Impact of the DSM-5 attention-deficit/hyperactivity disorder age-of-onset criterion in the US adolescent population. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 53(7), 736-744.

Welsh, M. C., & Pennington, B. F. (1988). Assessing frontal lobe functioning in children: Views from developmental psychology. Developmental neuropsychology, 4(3), 199-230.