پدیده کودک همسری و معضلات آن از دیدگاه‌های مختلف دینی

فصلنامه مطالعات میان رشته ای فقه

دوره 4، شماره 3(پیاپی 15)، تیر 1403، صفحه 145-168   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

صابر صدقی¹؛ رحمت فرحزادی^{* 2}؛ جبرئیل امیدی³

¹دانشجوی دکتری گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. [e-mail]

²استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران .(نویسنده مسئول). [e-mail]

³استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. [e-mail]

چکیده

ازدواج یکی از حساس‌ترین وقایع زندگی انسان و از مهم‌ترین نهادهای حقوقی جوامع بشری است. لزوم آمادگی و بلوغ جسمانی و رشد قوای عقلانی افراد برای آغاز زندگی مشترک و اقدام به ازدواج تا حدی است که بسیاری از نظام‌های حقوقی جهان، حداقلی از سن را برای آغاز این مرحله از زندگی، ضروری دانسته‌اند. نظام حقوقی ایران از ابتدا تاکنون درخصوص شرط حداقل سن برای اقدام به ازدواج، دستخوش تحولات متعددی شده و مقررات متنوعی را تجربه نموده است. ازدواج کودک یکی از مسائلی است که تعداد زیادی از کودکان را از حقوق خود محروم می نماید. ازدواج زود هنگام در سنینی روی می‌دهد که افراد در آن به مرحله بلوغ فکری وعقلانی نرسیده‌اند. درنتیجه اسلام قوانین مربوط به حقوق زنان را به طور کامل و همه جانبه ذکر کرده، و بر اجرای آن به شدت تأکید دارد، به شخصیت انسان ارج می نهد، آنان را مورد حمایت قرار می دهد و در مواردی نیز در جهت احقاق حقوق زنان، تأکید بیشتری می ورزد و از آنان پشتیبانی می‌کند. در این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، مقالات، سایت های اینترنتی مرتبط و نظرات اساتید این رشته بعد از تبیین سن نکاح و رشد، به بررسی اجمالی تحولات نظام قانونگذاری ایران، آثار و تبعات آن پرداخته شده است.
نتایج پژوهش نشان می‌دهد کودک همسری از مسلمات فقهی است؛ اما انتقادات نه به حکم شرعی جواز کودک همسری، بلکه سوءاستفاده از آن مربوط می‌شود. بر این اساس با توجه به وضعیت اخلاقی و فرهنگی جامعه، نظارت حقوقی و قانونی بر نهاد کودک همسری باید بیشتر مد نظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

بلوغ فکری؛ بلوغ جسمانی؛ ازدواج؛ حقوق؛ کودک

مراجع