بررسی قابلیت تثبیت بیولوژیکی نیتروژن در ارقام مختلف لوبیا (Phseolus vulgaris L.) با کاربرد سه نوع مایه تلقیح حاوی باکتری تثبیت کننده نیتروژن (Rhizobium phaseoli)

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 7، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 7، شهریور 1386، صفحه 79-88   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مهدی طاهرخانی^{* 1}؛ قربان نورمحمدی²؛ محمد جواد میرهادی²؛ رحیم علیمحمدی¹

¹عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه

²استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

   در این تحقیق تأثیر سه نوع کود بیولوژیک، شامل ریزوبین سوپر پلاس، سوپر نیترو پلاس و ازتوباکتر به همراه یک تیمار کودی(شرایط زارع) با مصرف 75 کیلو گرم نیتروژن از منبع کود اوره و شاهد (بدون مصرف کود و عدم تلقیح) بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم  مختلف لوبیا شامل لوبیای قرمز ناز، لوبیای چیتی رقمCOS16 و لوبیای سفید کشاورز، طی آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1385 در منطقه خرمدره (استان زنجان) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که میان مایه های تلقیح بذر لوبیا، اختلاف معنی داری از نظر صفاتی چون عملکرد دانه، عملکرد کل ماده خشک اندام هوایی، نیتروژن اندام های هوایی، تعداد و وزن گره (در زمان 50 درصد گل دهی)، درصد نیتروژن و پروتئین دانه وجود دارد. تلقیح نمودن بذور مختلف لوبیا باعث افزایش عملکرد دانه، عملکرد کل ماده خشک اندام هوایی، نیتروژن اندام های هوایی، تعداد و وزن گره، درصد نیتروژن و پروتئین دانه در مقایسه با تیمار شاهد شد، اما در مقایسه با کاربرد 75 کیلوگرم نیتروژن خالص، افزایش تنها در تعداد و وزن گره (در زمان 50 درصد گل دهی) مشاهده شد. به طوری که  تأثیر تیمار ریزوبین سوپر پلاس در عملکرد دانه، عملکرد کل ماده خشک اندام هوایی و درصد نیتروژن و پروتئین دانه مشابه با آن بود و سایر تیمارها نیز اثر کمتری نسبت به آن داشتند. در این آزمایش مشخص گردید ریزوبین سوپر پلاس مؤثرترو کارآمدتر از سایر مواد بیولوژیک بوده و این مواد به تنهایی قادر به جایگزینی کامل برای کودهای نیتروژنه نبوده و لازم است با کاهش درصدی از کودهای نیتروژنی، این مواد را به عنوان مکملی برای دسترسی به عملکرد مطلوب و کاهش آلایندگی محیط زیست به کار برد.

کلیدواژه‌ها

تثبیت بیولوژیکی نیتروژن؛ لوبیا؛ ریزوبین سوپر پلاس؛ عملکرد و درصد پروتئین

مراجع

1-   ارزانش، م. ح. 1379. بررسی قابلیت چند نوع ماده برای تولید مایه ی تلقیح مایع سویا. مجله خاک آب،     ویژه نامه بیولوژی خاک، جلد 1، شماره7.

2-   اسدی رحمانی، هـ . و ع. فلاح.1380. ضرورت تولید و ترویج کودهای بیولوژیک محرک رشد گیاه. مجموعه مقالات ضرورت تولید صنعتی کودهای بیولوژیک.

3-     اصغرزاده، ا. 1379. بررسی پتانسیل تثبیت ازت در هم زیستی سویه های بومی مزوریزوبیوم سیسری. مجله خاک آب. ویژه نامه بیولوژی خاک، جلد12، شماره7. 

4-   قاسمی پیر بلوطی، ع. ا. اله داد، غ. ع. اکبری و ا. ر. گل پرور. 1384. بررسی توان تثبیت بیولوژیکی نیتروژن ارقام متفاوت لوبیا با سوش های مختلف باکتری ریزوبیوم در منطقه شهرکرد. مجله پژوهش و سازندگی، شماره 69، صفحه 62-68.

5-   دانشیان، ج. 1374. اثرات تلقیح بذور ارقام سویا توسط باکتری های برادی ریزوبیوم ژاپونیکوم بر خصوصیات کمی و کیفی ارقام سویا. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

6-   دشتی، م. و ن. خدابنده. 1378. بررسی تأثیر هم زیستی سویه های سینوریزوبیوم ملیلوتی بر سه گونه یونجه  یک ساله. ششمین کنگره علوم خاک ایران، دانشگاه مشهد، 332-330.

7-     کوچکی ع. 1372. زراعت حبوبات. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

8-     مجنون حسینی ن. 1376. حبوبات در ایران. انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه مشهد.

9-   یادگاری، م. 1381. بررسی اثر تلقیح بذور سویا با سویه های مختلف باکتری برادی ژاپونیکوم بر عملکرد و اجزای عملکرد جهت انتخاب ترکیب. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت، مجتمع آموزش عالی ابوریحان، دانشگاه تهران.

10-Elmerich.C, A. Kondorosi and W.E. Newton.1997.Biological nitrogen fixation for the 21-st century. Klawar Academic Publishers, 207-237.

11-Gibson, A.H. and J. E. Harper. 1985. Nitrate effect on nodulation of Soybean by Bradyrhizobium japonicum. Crop Sci. 25: 497-501.

12-Hafeez. F.Y, N. H. Shah and K. A. Malik. 2000. Field evaluation of lentil cultivars inoculated with Rhizobium leguminosarum bv.vicia strains for   nitrogen fixation 15-isotope dilution. Biology and fertility of soils,31:69-65.

13-Hungria.M and T.R.J.Bohrer.2000.Viability of nodulation and dinitrogen fixation capacity among soybean cultivars. Biology and Fertility of Soils,31:45-52.

14- Hynes, R., K. Craig. K. ACovert, D. Smith and R. J. Rennie. 1999. Inoculants/Additives liquid Rhizobial inoculants for lentil and Field pea. J.Prod.Agric.8:547-522.

15-Keyser. F. D and F. Hand Li. 1992. Potential for increasing biological nitrogen fixation in soybean.Plant and Soil,141:119-135.

16-Mariangella H. and S. Andrade. 2000. Isolation and characterization of new efficient and competitive bean Rhizobia from Brazil. Soil Biology and Biochemistry, 32: 1515-1528.                              

17- Redden, R. J, and D. F. Herridge.1999. Evaluation of genotypes of navy and culinary bean (Phaseolusvulgaris L.) selected for superior growth and nitrogen fixation. Australian Journal of Experimental Agriculture.39:975-980                 

18-Rodriguez-Navarro, D. N., A. M. Buendia, M. Camacho and M. M. Lucas. 2000. Charactrizatin of Rhizobium spp bean isolates from southwest Spain.Soil Biology and Biochemistry. 32:1601-1613. 

19-  Shisania,C. A. 2002. Improvement of drought adapted tepary bean (Phaseolus acutifolius Gray var latifolius) yield through biological nitrogen fixation in semi-arid SE-Kenya. European Journal of Agronomy. 16:13-24.         

20-Tamimi, S.M.2002. Genetics diversity and symbiotic effectiveness of rhizobia isolated from root nodules of common bean (Phaseolus vulgaris L.) grown in the soils of the Jordan valley. Applied Soil Ecology. 19: 183-190.