بازتعریف هویت فضاهای جمعی شهری در منطقه راه آهن اهواز

آمایش محیط

دوره 16، شماره 62، آبان 1402، صفحه 91-106   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سجاد معماردزفولی¹؛ محسن تابان^{* 2}؛ مصطفی مسعودی نژاد³؛ محمدابراهیم مظهری⁴

¹دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

²دکتری معماری، گروه معماری، دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول، ایران

³دکتری معماری، گروه معماری، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

⁴دکتری معماری، گروه معماری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

امروزه هویت در مکان‌های عمومی شهری یکی از دغذغه‌های مهم بشر می‌باشد. تجلی احراز هویت به عنوان جهشی به سوی زندگی با کیفیت‌تر تلقی می‌گردد. شناخت خواسته‌های روحی افراد و انعکاس آن در طراحی شهری و معماری ابنیه عمومی در هویت‌بخشی به هر یک از فضاها برای برقراری ارتباطی دوسویه میان فضا و کاربران آن امری ضروری است. لذا توجه به کیفیت کالبدی و عملکردی چنین فضاهایی در جهت افزایش تعاملات اجتماعی، تعریف و خلق رویدادهای فرهنگی و اجتماعی، از سوی طراحان در فضاهای عمومی می تواند به بازیابی هویت جمعی شهروندان کمک کند.
مقاله حاضر بر اساس گزاره‌های تحقیق و با روشی ترکیبی شامل روش توصیفی جهت تبیین معیارهای کلیدی کیفیت فضای جمعی شهری و روش پیمایشی به منظور تعیین رابطه میان متغیرها از یک سو و همچنین شدت تاثیر هر کدام از سوی دیگر می پردازد. بر همین اساس، هفت معیار نفوذپذیری، گوناگونی، خوانایی، انعطاف‌‌پذیری، تناسب بصری، غنای حسی و رنگ تعلق در زمینه شکلگیری، احراز و تشخیص هویت مکان از نقطه نظر مخاطبان در فضای جمعی دارای اهمیت می‌باشند. تبیین هفت معیار، در مجموع به واسطه 31 زیرمعیار و34 سنجه (متغیر) با استناد به تاثیر ضریب پیرسون، ابتدا تاثیر متغیرهای متفاوت بر دیگری در ارتباط با مطالعه موردی یعنی منطقه راه‌آهن اهواز مورد توجه قرار گرفته است. در نهایت، با یافتن تاثیرات فاکتورهای مورد مطالعه بر ارتقای هویت فضای جمعی بر اساس روش آزمون تک نمونه‌ای، امکان شدت تاثیر هر متغیر در زمینه مطالعه و سنجش ارتقای فضای جمعی شهری فراهم شده که در عین حال، گامی اساسی در مسیر تدوین و ارائه راهکارهای مطلوب در سطحی فراتر است.

کلیدواژه‌ها

هویت؛ مکان عمومی؛ فضای جمعی شهری؛ تعاملات اجتماعی ایستگاه راه‌آهن اهواز

مراجع

• الکساندر، ک.1385. زبان الگو. مترجم : رضا کربلایی نوری. چاپ اول. تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات معماری و شهرسازی.
• ارباب، پ. عزیزی، م.زبردست، ا. واکاوی ارتباط مدت زمان سکونت با شکل گیری هویت مکان در توسعه شهری جدید. مطالعات شهری..شماره12. 59- 72.
• امینی، ا. برومند، م. روح افزا، ف. 1393. ارزیابی عوامل مؤثر بر افزایش کیفیت فضاهای عمومی در شهرهای جدید نمونه موردی: شهر جدید پرند. آمایش محیط. شماره26. 89-110
• بنتلی، ا، ی. 1390. محیط‌های پاسخده. مترجم: مصطفی بهزادفر. چاپ هشتم. تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
• تیموری، ش. 1392. تبیین و بررسی شاخص­های روش­های تحقیق کاربردی در طراحی صنعتی. نشریه هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی. دوره18. شماره ۴. زمستان.
• دلاکه، ح. بهزادفر، م. قلعه نویی، م. بختیار نصرآبادی، آ. 1401. افزایش حضورپذیری در فضاهای شهری با رویکرد همساختی رفتار و محیط کالبدی (نمونه موردی: میدان انقلاب شهر اصفهان). آمایش محیط. شماره 58. 155-178.
• مایس، پ. 1386. ع‍ن‍اص‍ر م‍ع‍م‍اری‌ از ف‍رم‌ ب‍ه‌ م‍ک‍ان. مترجم: م‍ج‍ت‍ب‍ی‌ دول‍ت‍خ‍واه‌. تهران: انتشارات ملائک.
• مجتهدزاده، ر. نام آور، ز. 1388. در جستجوی هویت شهری اهواز. وزارت مسکن و شهرسازی. سازمان مسکن و شهرسازی استان خوزستان.
• مدنی­پور، ع. 1391. فضاهای عمومی و خصوصی شهر. مترجم: فرشاد نوریان. تهران: انتشارات شرکت پردازش و برنامه‌ریزی شهری.
• معاونت برنامه­ریزی و توسعه انسانی خوزستان. 1396. گزیده اطلاعات مناطق و نواحی و محلات شهر اهواز. انتشارات: روابط عمومی و امور بین­الملل شهرداری اهواز.
• معروفی، س. بایزیدی، ق. 1399. تبیین و تحلیل پایداری فضاهای جمعی و سنجش عوامل مؤثر بر آن (نمونه موردی: پارک خانواده شهر مهاباد). آمایش محیط. شماره 51. 203-230.
• نقی زاده، م. 1391. ادراک زیباییوهویت شهر در پرتو تفکر اسلامی. اصفهان : انتشارات معاونت شهرسازی شهرداری اصفهان.
• Creswell, J. W. 2003. Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches,... Qualitative Health Research, 3, 362-376.
• Cuba, L. D 1993. A Place to Call Home: Identification with Dwelling, Community and Region, the Sociological Quarterly. 34(1). pp111131.
• Droseltis, O. Vignoles, v. 2010. Towards an Integrative Model of Place Identification: Dimensionality and Predictors of Intrapersonal-Level Place Preferences. Journal of Environmental Psychology 30. pp 23-34.
• Lalli, M. 1992. Urban-Related Identity: Theory. Measurement, and Empirical Findings, Journal of Environmental Psychology. 12. pp 285303.
• Raymond, C. Brown, G. Weber, D. 2010. the Measurement of Place Attachment: Personal, Community, and Environmental Journal of Environmental Psychology. 30. pp422-434.
• Rollero, Ch. De Piccoli, N. 2010. Place attachment, Identification and Environment Perception: An Empirical Study, Journal of Environmental Psychology, 30, pp198-205.
• Smaldone, D. Harris, Ch. Nick Sanyal, N. 2005. an Exploration of Place as a Process: The Case of Jackson Hole. WY. Journal of Environmental Psychology25. pp 397-414.
• Twigger-Ross, C. L. Uzzell, D. L. 1996. Place and Identity Journal of Environmental Psychology. 16. pp 205-220.