شناسایی عوامل رهبری تحول دیجیتال در آموزش‌ دانشگاه علوم پزشکی و ارائه الگوی آن با رویکرد تحلیل مضمون

فصلنامه تعالی تعلیم و تربیت و آموزش

دوره 2، شماره 1، آذر 1402، صفحه 118-141   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

پریسا جلالی^{* 1}؛ مهتاب سلیمی²؛ پریسا ایران نژاد³؛ مژگان نینوایی⁴

¹دانشجو دکترای گروه علوم تربیتی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

²علوم تربیتی،کرج،دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

³گروه علوم تربیتی دانشکده روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج. کرج. ایران

⁴استادیار، گروه مامایی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.

چکیده

در عصر حاضر، تحول دیجیتال به سرعت به تمامی جوانب زندگی و حوزه‌های مختلف تاثیر می‌گذارد و آموزش نیز از این قاعده مستثنی نیست. دانشگاه علوم پزشکی به عنوان یکی از مهمترین مراکز آموزشی و تحقیقاتی در حوزه بهداشت و درمان، نیازمند رهبرانی است که توانایی هدایت این تحول را داشته باشند. اما برای رهبری تحول دیجیتال در آموزش دانشگاه علوم پزشکی، نه تنها تخصص فنی و دانش فناوری اطلاعات بلکه همچنین اخلاق و ارزش‌های انسانی نیز باید در نظر گرفته شوند. از این ‌رو هدف پژوهش شناسایی عوامل رهبری تحول دیجیتال در آموزش‌ دانشگاه علوم پزشکی و ارائه الگوی است. در این راستا پژوهش حاضر با رویکردی کیفی و از نظر هدف جزء پژوهش های کاربردی و با استفاده از روش تحلیل مضمون براون و کلارک انجام شده ‌است. دراین پژوهش، با انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته با 15 نفر از خبرگان شامل اساتید، مدیران ارشد از طریق نمونه گیری هدفمند برای جمع‌آوری اطلاعات اقدام شد. سپس با استفاده از روش تحلیل مضمون، اطلاعات استخراج شده از متون و مصاحبه‌ها دسته‌بندی و تجزیه و تحلیل شدند. پایایی با استفاده از روش دو کدگذار و پایایی باز آزمون مورد بررسی و تایید قرار گرفت. به ‌منظور محاسبه میزان توافق از ضریب کاپا در نرم ‌افزار SPSS استفاده شد که مقدار آن 75/0 به‌ دست آمد که نشان دهنده پایایی قابل قبولی است. همچنین برای اطمینان از روایی پژوهش، علاوه بر به‌کارگیری استراتژی حساسیت پژوهشگر در فرآیند پژوهش، یافته‌ها در اختیار 3 تن از خبرگان دانشگاهی قرار گرفته و به تایید رسیدند. نتایج نشان داد که عوامل رهبری تحول دیجیتال در آموزش‌ دانشگاه علوم پزشکی باید دارای ویژگی‌هایی از قبیل خلق ارزش دیجیتال، یادگیری دیجیتال، حکمرانی دیجیتال چالش­های دیجیتالی و استراتژی دیجیتالی باشد. در نهایت، این نتایج به  16 مضمون سازمان‌یافته، 6 دسته مضمون فراگیر و یک مضمون اصلی طبقه‌بندی شدند. همچنین رهبری تحول دیجیتال در آموزش دانشگاه علوم پزشکی نیازمند توجه به ابعاد اخلاقی است. رهبران باید ارزش‌های اخلاقی مرتبط با تحول دیجیتال را رعایت کنند و فضای آموزشی دیجیتال اخلاقی را ترویج دهند. تعامل موفق بین تخصص فنی و ارزش‌های  اخلاقی می‌تواند به ایجاد فضایی اخلاقی و امن در آموزش دانشگاه علوم پزشکی کمک کند.

کلیدواژه‌ها

رهبری؛ تحول دیجیتال؛ دانشگاه علوم پزشکی؛ تحلیل مضمون

مراجع

اسدامرجی، الهام؛  محمدیان، ایوب؛  رجب زاده قطری، علی؛  شعار، مریم(1398). ارائه مدل بلوغ قابلیت تحول دیجیتال با استفاده از روش فراترکیب: موردمطالعه شرکت های دارویی. مدیریت اطلاعات، 5(2 (پیاپی 9) )، 48-69.

 

آراسته، حمیدرضا؛ نوه ابراهیم، عبدالرحیم؛ عباسیان، حسین؛ خباره، کبری(1400). ارائه الگوی سیاست‌گذاری‌ دانشگاه دیجیتالی (رویکرد کیفی). مدیریت و برنامه ریزی در نظام های آموزشی (2)14،47-72.

 

حجت، محسن؛ بادیه نشین جهرمی، زهرا(1398). نقش دانشجویان پزشکی در زمان شیوع ویروس کرونا: فرصت یا تهدید. مجله ایرانی آموزش پزشکی. 8 (20): 501-500.

   

حسینی نسب، سید مهدی؛ شامی زنجانی، مهدی؛ قلی پور، آرین(1400). ارائه چارچوب وظایف مدیر ارشد دیجیتال به‌عنوان حکمران تحول دیجیتال در سازمان. مطالعات منابع انسانی(1)25،1-11.

 

خنیفر، حسین؛ غفرانی، عاطفه(1399). تحول دیجیتال در فرآیند یاددهی-یادگیری: سنجش صلاحیت دیجیتال دانشجو معلمان. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی،9 (3):23-47.

رحمتی کرهرودی، سارا؛  شمس، غلامرضا؛  شامی زنجانی،  مهدی، ابوالقاسمی، محمود(1399).  فرا تحلیل کیفی پژوهش‌های بین‌المللی در زمینه مفهوم‌سازی نقش رهبران دیجیتال. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات. ۳۶ (۱):1-32.

 

سالارنژاد، علی اصغر؛ عبدی، بهنام(1400). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل حیاتی موفقیت بلوغ تحول دیجیتال صنایع دفاعی در افق 1420 شمسی. آینده‌پژوهی دفاعی، 20 (6):83-114.

 

شریفیان، داوود؛ باب الحوائجی، فهیمه؛  اباذری، زهرا(1400). ارائه مدل هویت دیجیتال در دولت هوشمند در دستگاه‌های دولتی ایران با نقش میانجی رهبری تحول دیجیتال. دانش‌شناسی، 14 (4):13-24.

شیرازی، مهرزاد؛  یزدانی، حمیدرضا؛  زارعی متین، حسن(1400). ارائه نقشه راه جاری‌ سازی فرهنگ سازمانی مورد نیاز برای تحول دیجیتال با رویکرد فرا ترکیب. مطالعات رفتار سازمانی، 3 (10):1-22.

 

عاقلی، میثم؛ نیک‌منش، شمس‌الدین؛ رشیدی، حسن؛ جلالی، پریسا(1402). آموزش تدوین پایان نامه و نگارش مقالات علمی. چاپ اول، تهران: موسسه کتاب دیباگران.

 

نوری، مژگان؛  شاه حسینی، محمدعلی؛ شامی زنجانی، مهدی؛ عابدین، بابک(1398). طراحی چارچوب مفهومی رهبری تحول دیجیتال در سازمان های ایرانی. مدیریت و برنامه ریزی در نظام‌های آموزشی، 12 (2):242-211.

 

 

Abad-Segura, E., González-Zamar, M. D., Infante-Moro, J. C., & Ruipérez García, G. Sustainable management of digital transformation in higher education: Global research trends. Sustainability,2020;12(5), 2107.

 

Agheli, M., NikMenesh, Sh., Rashidi, H., & Jalali, P. (2023). Training on thesis writing and scientific article writing. first edition, Tehran: Dibagaran Book Institute.

 

Antonopoulou, H., Halkiopoulos, C., Barlou, O., & Beligiannis, G. N.Leadership types and digital leadership in higher education: Behavioural data analysis from University of Patras in Greece. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research,2020; 19(4), 110-129.

 

Bartsch S, Weber E, Büttgen M, Huber A. Leadership matters in crisis-induced digital transformation: how to lead service employees effectively during the COVID-19 pandemic. Journal of Service Management. 2020 ;12;32(1):71-85.

 

Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.

 

Busulwa, R., Pickering, M., & Mao, I. (2022). Digital transformation and hospitality management competencies: Toward an integrative framework. International Journal of Hospitality Management, 102, 103132.

 

Gilli K, Nippa M, Knappstein M. Leadership Competencies for Digital Transformation-Skills and Traits Sought by Practitioners. InAcademy of Management Proceedings 2020 (Vol. 2020, No. 1, p. 16597). Briarcliff Manor, NY 10510: Academy of Management.

 

Imran F, Shahzad K, Butt A, Kantola J. Leadership competencies for digital transformation: evidence from multiple cases. InAdvances in Human Factors, Business Management and Leadership: Proceedings of the AHFE 2020 Virtual Conferences on Human Factors, Business Management and Society, and Human Factors in Management and Leadership, July 16-20, 2020, USA 2020 (pp. 81-87). Springer International Publishing.

Jackson NC, Dunn-Jensen LM. Leadership succession planning for today’s digital transformation economy: Key factors to build for competency and innovation. Business Horizons. 2021; 1;64(2):273-84.

 

Johnston B, MacNeill S, Smyth K. Conceptualising the digital university: The intersection of policy, pedagogy and practice. Springer; 2019 Jan 16.

 

Klein, M. Leadership characteristics in the era of digital transformation. Business & Management Studies: An International Journal,2020; 8(1), 883-902.

 

Laufer, M., Leiser, A., Deacon, B., Perrin de Brichambaut, P., Fecher, B., Kobsda, C., & Hesse, F. Digital higher education: a divider or bridge builder? Leadership perspectives on edtech in a COVID-19 reality. International Journal of Educational Technology in Higher Education,2021; 18(1), 1-17.

 

Maruthuvellu SG, Salamzadeh Y, Richardson C. Digital Leadership Competencies in the Malaysian Context: A Study in Manager Levels. InHandbook of Research on Developing Circular, Digital, and Green Economies in Asia 2022 (pp. 13-41). IGI Global.

 

Mohamed Hashim MA, Tlemsani I, Matthews R. Higher education strategy in digital transformation. Education and Information Technologies. 2021; 14:1-25.

 

Porfírio JA, Carrilho T, Felício JA, Jardim J. Leadership characteristics and digital transformation. Journal of Business Research. 2021 ; 1;124:610-9.

 

Sander, P. (2020). Digital Leadership-Leadership competencies required in times of a multigenerational workforce in the digital age (Doctoral dissertation, Hochschulbibliothek HWR Berlin).

 

Shah, S. (2020). Digital health leadership: carving a new pathway. Future Healthcare Journal, 7(3), 199.

 

Walker, R. Voce, J. Swift, E. Ahmed, J. Jenkins, M. & Vincent, P. (2016). 2016 Survey of Technology Enhanced Learning for Higher Education in the UK. Oxford: UCISA.

 

Whitehurst, J. (2015). Driving digital transformation: New skills for leaders, new role for the CIO. Harvard Business Review Analytical Report, 1-16.

 

Zakersalehi, Gholamreza . Prospective study of the effects of the Covid-19 crisis on higher education. Quarterly Journal of Interdisciplinary Studies in Humanities,2019; 2 (12): 181-211.

 

Zozie P, Chawinga WD. Mapping an open digital university in Malawi: Implications for Africa. Research in Comparative and International Education. 2018;13(1):211-26