بررسی آلودگی به یرسینیا انتروکولیتیکا در گوشت گاو، گوسفند و طیور عرضه‌شده در سوپرمارکت‌های شهرستان شهرکرد

بهداشت مواد غذایی

مقاله 2، دوره 1، 2 تابستان، شهریور 1390، صفحه 11-15   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

امیر شاکریان^{* 1}؛ علی شریف‌زاده²؛ پیمان آقانژاد³؛ مهران تاجمیرریاحی³؛ الهام صالحی⁴

¹گروه بهداشت مواد غذایی ، دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران.

²گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران

³دانش آموخته دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران

⁴دانشجوی دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

چکیده

یرسینیا انتروکولیتیکا میکروارگانیسمی بیماری‌زا است که در سراسر جهان انتشار یافته است و روز به روز بر موارد ابتلا به آن و در نتیجه اهمیت آن افزوده می‌شود. آلودگی مواد غذایی با این باکتری باعث بروز اسهال، استفراغ، دل درد، سندروم شبه آپاندیسیت، تب و سپتی‌سمی می‌شود. منابع عمدة آلودگی شامل مواد غذایی (شیر، گوشت و سبزیجات)، آب و حیوانات اهلی و وحشی می‌باشد. در این بررسی تعداد 300 نمونه گوشت (گاو، گوسفند و طیور به ‌ترتیب از هر کدام 100 نمونه) عرضه‌شده در شهرکرد اخذ و به محیط غنی‌سازی‌شده PBS حاوی قند سوربیتول و املاح صفراوی انتقال داده شد. این نمونه‌ها به‌مدت 21 روز در دمای 4 درجه سلسیوس نگهداری شدند، سپس بر محیط کشت انتخابی یرسینیا انتروکولیتیکا (همراه ساپلمنت) تلقیح گردید و آزمون‌های تفریقی میکروبیولوژی و بیوشیمیایی در مورد آنها انجام شد. نتایج نشانگر آن است که از 300 نمونه گوشت، 42 مورد (14%) آلوده به یرسینیا انتروکولیتیکا بودند و میزان آلودگی گوشت طیور به میکروارگانیسم مزبور در مقایسه با بقیه بالاتر بود. به‌طوری‌که تفکیک درصد آلودگی انواع گوشت به یرسینیا انتروکولیتیکا به ترتیب در گاو (4%)، گوسفند (4%) و طیور (34%) بود. با توجه به نتایج فوق رعایت اصول بهداشتی در امر کشتاردام، توزیع گوشت به فروشگاه‌های عرضه مواد غذایی با منشأ دامی و مصرف کنندگان توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

یرسینیا انتروکولیتیکا؛ گوشت گاو؛ گوسفند؛ طیور

اصل مقاله

بررسی آلودگی به یرسینیا انتروکولیتیکا در گوشت گاو، گوسفند و طیور عرضه‌شده

در سوپرمارکت‌های شهرستان شهرکرد

 

امیر شاکریان^1*، علی شریف‌زاده²، پیمان آقانژاد³،  مهران تاجمیرریاحی³ و الهام صالحی⁴

 

1- گروه بهداشت مواد غذایی ، دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی  واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران.

2- گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران.

3- دانش آموخته دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد، شهرکرد، ایران.

4- دانشجوی دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.

*نویسنده مسئول مکاتبات:[e-mail]

(دریافت مقاله:23/11/89   پذیرش نهایی: 18/3/90)

 

 

چکیده

یرسینیا انتروکولیتیکا میکروارگانیسمی بیماری‌زا است که در سراسر جهان انتشار یافته است و روز به روز بر موارد ابتلا به آن و در نتیجه اهمیت آن افزوده می‌شود. آلودگی مواد غذایی با این باکتری باعث بروز اسهال، استفراغ، دل درد، سندروم شبه آپاندیسیت، تب و سپتی‌سمی می‌شود. منابع عمدة آلودگی شامل مواد غذایی (شیر، گوشت و سبزیجات)، آب و حیوانات اهلی و وحشی می‌باشد. در این بررسی تعداد 300 نمونه گوشت (گاو، گوسفند و طیور به ‌ترتیب از هر کدام 100 نمونه) عرضه‌شده در شهرکرد اخذ و به محیط غنی‌سازی‌شده PBS حاوی قند سوربیتول و املاح صفراوی انتقال داده شد. این نمونه‌ها به‌مدت 21 روز در دمای 4 درجه سلسیوس نگهداری شدند، سپس بر محیط کشت انتخابی یرسینیا انتروکولیتیکا (همراه ساپلمنت) تلقیح گردید و آزمون‌های تفریقی میکروبیولوژی و بیوشیمیایی در مورد آنها انجام شد. نتایج نشانگر آن است که از 300 نمونه گوشت، 42 مورد (14%) آلوده به یرسینیا انتروکولیتیکا بودند و میزان آلودگی گوشت طیور به میکروارگانیسم مزبور در مقایسه با بقیه بالاتر بود. به‌طوری‌که تفکیک درصد آلودگی انواع گوشت به یرسینیا انتروکولیتیکا به ترتیب در گاو (4%)، گوسفند (4%) و طیور (34%) بود. با توجه به نتایج فوق رعایت اصول بهداشتی در امر کشتاردام، توزیع گوشت به فروشگاه‌های عرضه مواد غذایی با منشأ دامی و مصرف کنندگان توصیه می‌شود.

 

واژه‌های کلیدی: یرسینیا انتروکولیتیکا، گوشت گاو، گوسفند، طیور

 

مقدمه

 

یرسینیا انتروکولیتیکا (Yersinia enterocolitica) یکی از مهم‌ترین باکتری‌های بیماری‌زای سرماگرا می‌باشد. این باکتری در دامنه حرارتی 45-2 درجه سلسیوس رشد می‌کند. یرسینیا انتروکولیتیکا به‌طور گسترده‌ای در خاک، دریاچه، چاه‌ها و آب رودخانه‌ها که منابع این ارگانیسم برای حیوانات خون گرم هستند، یافت می‌شود (Carter, 1994; razavilar, 1999). این باکتری به‌وسیله گوشت حیوانات آلوده به‌خصوص خوک و نیز گاو، گوسفند، بز و طیور و همچنین شیر و سبزی‌های آلوده به انسان منتقل می‌شود. این باکتری عامل بیماری‌های گوارشی متعددی به‌خصوص در کودکان و نوجوانان می‌باشد که منجر به التهاب قسمت انتهایی ایلیوم، اسهال، تورم عقده‌های
لنفاوی مزانتریک، نشانی‌های شبیه به آپاندیسیت، سوراخ شدن روده‌ها و تورم صفاق و در موارد
حاد موجب آسیب‌های کلیوی، التهاب مزمن
مفاصل و اختلال در سیستم اعصاب مرکزی
می‌شود .(Tomasson, 2000; Trajkovic-Pavlovic, 2007) به‌طوری‌که به‌عنوان سومین عامل گاستروانتریت در افراد ساکن در کشور آلمان در سال 2002 گزارش شده است ((Arnold, 2004.

هدف از مطالعه حاضر بررسی اولیه شیوع این باکتری در گوشت‌های گاو، گوسفند و طیور عرضه‌شده در سوپرمارکت‌های شهرکرد  می‌باشد.

 

مواد و روش‌ها

در این بررسی تعداد 100 نمونه گوشت  گاو، 100 نمونه گوشت گوسفند و 100 نمونه گوشت طیور عرضه‌شده در شهرکرد تحت شرایط سترون به‌میزان 25 گرم خریداری و به آزمایشگاه کنترل کیفی مواد غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد انتقال داده شده. سپس به محیط PBS (Phosphate Buffered Saline) که حاوی قند سوربیتول و املاح صفراوی با 2/7 pH=  بود انتقال داده شد. نمونه‌ها به‌مدت سه هفته در
دمای 4 درجه سلسیوس سرماگذاری شدند و
در روز 21 پس از انتقال به محیط KOH (25/0درصد) به‌مدت 30 ثانیه، بر روی محیط‌های انتخابی
CIN (Cefsulodin-irgasan-novobiocin Agar) همراه ساپلمنت ساخت شرکت مرک آلمان و مک‌کانکی آگار (ساخت شرکت مرک آلمان) کشت داده شدند. پس از طی مدت 36 ساعت نگهداری و خالص نمودن در دمای 27-25 درجه سلسیوس بر روی پرگنه‌های مشکوک به رنگ قرمز با مرکز تیره‌تر و حاشیه‌های شفاف، آزمون‌های افتراقی مانند لیزین‌دکربوکسیلاز، اورنیتین‌دکربوکسیلاز، اوره، سیترات، حرکت در دمای 25 درجه سلسیوس و تخمیر قندهای اینوزیتول، لاکتوز، مانیتول، دولسیتول، مانوز، رامنوز، سوربیتول و سوکروز برای تشخیص قطعی یرسینیا انتروکولیتیکا استفاده شد Sharifzadeh, 2004)).

برای مقایسه میزان آلودگی به یرسیناانتروکولیتیکا در بین گوشت گاو، گوسفند و طیور از آزمون آماری مربع کای استفاده شد.

 

یافته­ها

آلودگی به یرسینیاانتروکولیتیکا در گوشت گاو
(100 نمونه)، گوسفند (100 نمونه) و طیور
(100 نمونه) به ترتیب 4%، 4% و 34% بود (جدول 1).

بر اساس آزمون آماری مربع کای در سطح 05/0a= میزان آلودگی در لاشه­های طیور به­طور معنی‌دار بیشتر از گوشت گاو و گوسفند بود (05/0P<).

 جدول1- تعداد و درصد موارد مثبت باکتری یرسینیا انتروکولیتیکا در گوشت‌های گاو، گوسفند و طیور عرضه‌شده در سوپرمارکت‌های شهرکرد

نوع گوشت	تعداد نمونه	تعداد موارد مثبت	درصد آلودگی
گاو	100	4	4
گوسفند	100	4	4
طیور	100	34	34

 

بحث و نتیجه­گیری

با توجه به این‌که یرسینیاانتروکولیتیکا از باکتری‌های مهم در بهداشت مواد غذایی است و این باکتری در انسان باعث اختلالات گوارشی متعددی در تمامی گروه‌های سنی مختلف و حتی در کشورهای پیشرفته در تمام دنیا خواهد شد (Mcnally, 2004) لذا شناخت منابع بالقوه این آلودگی در اپیدمیولوژی بیماری ضروری به‌نظر می‌رسد.

بررسی‌های متفاوتی در مورد جداسازی یرسینیاانتروکولیتیکا صورت گرفته است. در تعدادی از بررسی‌ها میزان جداسازی این باکتری کمتر و در برخی دیگر بیشتر از تحقیق حاضر می‌باشد.  به‌عنوان مثال در بررسی Soltan dalal و همکاران که شیوع یرسینیاانتروکولیتیکا در گوشت‌های قرمز و مرغ عرضه‌شده در قصابی‌ها و مرغ‌فروشی‌های تحت نظارت دانشگاه علوم پزشکی تهران مورد مطالعه قرار گرفت و بررسی مورد نظر بر روی 250 نمونه گوشت شامل 158 نمونه گوشت قرمز و 92 نمونه گوشت طیور طی هفت ماه (دی‌ماه 1381 لغایت تیرماه 1382) از سه منطقه شهر ری، اسلام‌شهر و جنوب تهران نمونه‌برداری صورت گرفت. 111 نمونه گوشت (4/44%) حاوی باکتری یرسینیاانتروکولیتیکا بود که 46 نمونه (5/41%) گوشت قرمز و 65 نمونه (5/58%) گوشت مرغ آلوده تشخیص داده شد. طبق گزارش Soltan dalal و همکاران حضور4/44% این باکتری در گوشت‌های قرمز و مرغ عمدتاً به‌دلیل نگهداری این مواد غذایی در یخچال 4 درجه سلسیوس می‌باشد.

Siriken و همکاران در سال 2004 وجود یرسینیاانتروکولیتیکادر گوشت‌های چرخ‌شده گاو در منطقه آیدین ترکیه را مورد مطالعه قرار دادند. در این تحقیق 61 نمونه گوشت از 15 قصابی و 3 سوپرمارکت نمونه‌برداری انجام شد که از 17 نمونه (9/27%) یرسینیاانتروکولیتیکا جداسازی شد. در بررسی Arnold و همکاران در سال 2004 در انواع گوشت‌های چرخ‌شده موجود در هفت شهر آلمان
52 نمونه (26%) حاوی باکتری یرسینیاانتروکولیتیکا بود. Lucero Estrada و همکاران در سال 2011 در کشور آرژانتین گزارش نمودند که این باکتری در انواع گوشت دام و مرغ وجود داشته و در انتقال بیماری در این کشور نقش بسیار مهمی بازی می‌کند و مخاطرات بسیاری برای مصرف کنندگان دربر دارد. در بررسی Mauro و همکاران در سال 2008 در کشور ایتالیا که بر روی 120 نمونه گوشت گاو، همبرگر و طیور صورت پذیرفت تنها در یک نمونه از گوشت گاو بیوتیپ 1A باکتری یرسینیاانتروکولیتیکا جداسازی گردید که آن را به‌عنوان یک مخاطره بهداشتی مهم برای مصرف‌ کنندگان ذکر نمودند. همچنین  در بررسی Trajkovic-Pavlovic و همکاران در سال 2007 در کشور صربستان در انواع نمونه‌های گوشت مورد بررسی این باکتری جداسازی
نگردید. به‌طور کلی تفاوت بین میزان آلودگی
در مواد غذایی مختلف و در مناطق مختلف دنیا به عوامل متعددی از جمله روش‌های جداسازی باکتری از مواد غذایی به‌خصوص در مرحله غنی‌سازی باکتری، تعداد نمونه‌های مورد آزمایش، فلور
میکروبی و بار میکروبی فرآورده غذایی، فصل و شرایط جغرافیایی منطقه بستگی دارد (, 2004 Siriken). در بررسی حاضر که در شهرستان شهر کرد
صورت گرفت آب و هوا سرد و خشک می‌باشد
و بنابراین امکان جداسازی باکتری در این شرایط
بهتر خواهد بود. از طرف دیگر با توجه به این‌که
یکی از منابع عمده این باکتری خاک و مدفوع حیوانات و دام ها می‌باشد لذا کشتارگاه یکی
از مکان‌های عمده ایجاد‌کننده آلودگی می‌باشد و احتمالاً آلودگی انواع گوشت‌ها می‌تواند از طریق آغشتگی لاشه دام‌ها و طیور با مدفوع آنها باشد. بنابراین به‌علت این‌که این باکتری در محیط، آب، دستگاه گوارش حیوانات اهلی و وحشی وجود دارد توصیه می‌گردد که برای جلوگیری از ابتلای انسان
به این باکتری اقدامات بهداشتی کامل در تمام
مراحل تولید مواد غذایی به‌خصوص با منشأ دامی به‌عمل آید.

 

 

 

منابع

 

Ÿ Arnold, T., Neubauer, H., Nikolaou, K., Roesler, U. and Hensel A. (2004). Identification of Yersinia enterocolitica in minced meat: A comparative analysis of API 20 E, Yersinia identification kit and 16S rRNA- based PCR method. Journal of Veterinary Medicine, 51: 23-27.

Ÿ Carter, G.R, Quinn, P.J., Carter, M.E. and Markey, B. (1994). Clinical Veterinary Microbiology, Wolf Company, 173: 210-221.

Ÿ Lucero Estrada, C.S.M., Velazquez, L.D.C, Escudero, M.E., Favier, G.I., Lazarte, V. and Guzman, A.M.S.D. (2011). Pulsed field, PCR ribotyping and multiplex PCR analysis of Yersinia enterocolitica strains isolated from meat food in San Luis Argentina, Food Microbiology, 28: 21-28.

Ÿ Mcnally, A., Cheasty, T. and Fearnely, C. (2004). Compration of the biotypes of Y.enterocolitica isolated from pigs, cattle, and sheep at slaughter and from human with yersiniosis in Great Britain: Letter Apply Microbiological, 39: 103-108.

Ÿ Mauro, A., Lagana, P., Bruno, G., Micali, M., Minutol, E. and Delia, S. (2008). Isolation of Yersinia enterocolitica biotype 1 A from raw meat products. Journal of Preventive Medicine Hygiene, 49: 75-78.

Ÿ Razavilar, V. (1999). Pathogenic microorganisms in foods and epidemiology of foodborne intoxi-cations, Tehran University Press, 2431: 96-103[In Farsi].

Ÿ Sharifzadeh, A., Akhavan, M. and Zarasvandi Agha, S. (2004). Isolation of Yersinia enterocolitica and Listeria monocytogenes from raw and pasteurized milks supplied at dairies in Chaharmahal va Bakhtiary province, Iranian Journal of Food Science and Technology, 1(1): 15-20.

Ÿ Siriken, B. (2004). The presence of Yersinia enterocolitica and other Yersinia species in ground beef in Aydin, Turkey. Turkish Journal of Veterinary Animal Science, 28: 489-495.

Ÿ Soltan Dalal, M., Izadpour, F., Khalife gholi, M., Khatami moghadam, M. and Hejazi, H. (2004). A survey of prevalence of Yersinia in chicken and meat presented in butchers under supervision of Tehran university of Medical Sciences, 6^th Iranian Congress of Microbiology, 16-18 February 2004- Tehran, Iran, 113.

Ÿ Tomsson, L. (2000). Trends and source of zoonotic agent in animal feeding stuffs, food and man. The NorwagianZoonosisCenter Journal, 30: 12-17.

Ÿ Trajkovic-Pavlovic, L.B., Popovic, M.B., Novakovic, B.D., Gusman-Pasterko, V.P., Jevtic,  M.R. and  Mirilov, J. M. (2007). Occurrence of Campylobacter, Salmonella, Yersinia enterocolitica and Listeria monocytogenes in some retail food products in Novi Sad. Center of European Public Health, 15: 167-171.

مراجع

 

Ÿ Arnold, T., Neubauer, H., Nikolaou, K., Roesler, U. and Hensel A. (2004). Identification of Yersinia enterocolitica in minced meat: A comparative analysis of API 20 E, Yersinia identification kit and 16S rRNA- based PCR method. Journal of Veterinary Medicine, 51: 23-27.

Ÿ Carter, G.R, Quinn, P.J., Carter, M.E. and Markey, B. (1994). Clinical Veterinary Microbiology, Wolf Company, 173: 210-221.

Ÿ Lucero Estrada, C.S.M., Velazquez, L.D.C, Escudero, M.E., Favier, G.I., Lazarte, V. and Guzman, A.M.S.D. (2011). Pulsed field, PCR ribotyping and multiplex PCR analysis of Yersinia enterocolitica strains isolated from meat food in San Luis Argentina, Food Microbiology, 28: 21-28.

Ÿ Mcnally, A., Cheasty, T. and Fearnely, C. (2004). Compration of the biotypes of Y.enterocolitica isolated from pigs, cattle, and sheep at slaughter and from human with yersiniosis in Great Britain: Letter Apply Microbiological, 39: 103-108.

Ÿ Mauro, A., Lagana, P., Bruno, G., Micali, M., Minutol, E. and Delia, S. (2008). Isolation of Yersinia enterocolitica biotype 1 A from raw meat products. Journal of Preventive Medicine Hygiene, 49: 75-78.

Ÿ Razavilar, V. (1999). Pathogenic microorganisms in foods and epidemiology of foodborne intoxi-cations, Tehran University Press, 2431: 96-103[In Farsi].

Ÿ Sharifzadeh, A., Akhavan, M. and Zarasvandi Agha, S. (2004). Isolation of Yersinia enterocolitica and Listeria monocytogenes from raw and pasteurized milks supplied at dairies in Chaharmahal va Bakhtiary province, Iranian Journal of Food Science and Technology, 1(1): 15-20.

Ÿ Siriken, B. (2004). The presence of Yersinia enterocolitica and other Yersinia species in ground beef in Aydin, Turkey. Turkish Journal of Veterinary Animal Science, 28: 489-495.

Ÿ Soltan Dalal, M., Izadpour, F., Khalife gholi, M., Khatami moghadam, M. and Hejazi, H. (2004). A survey of prevalence of Yersinia in chicken and meat presented in butchers under supervision of Tehran university of Medical Sciences, 6^th Iranian Congress of Microbiology, 16-18 February 2004- Tehran, Iran, 113.

Ÿ Tomsson, L. (2000). Trends and source of zoonotic agent in animal feeding stuffs, food and man. The NorwagianZoonosisCenter Journal, 30: 12-17.

Ÿ Trajkovic-Pavlovic, L.B., Popovic, M.B., Novakovic, B.D., Gusman-Pasterko, V.P., Jevtic,  M.R. and  Mirilov, J. M. (2007). Occurrence of Campylobacter, Salmonella, Yersinia enterocolitica and Listeria monocytogenes in some retail food products in Novi Sad. Center of European Public Health, 15: 167-171.