مطالعه ی مقایسه ای «رابطه سرمایه اجتماعی معلمان با رضایت شغلی و تعهد سازمانی معلمان» در بین معلمان رسمی و حق التدریس در شهر مراغه سالتحصیلی 89-1388

فخرایی, سیروس; اسدی, مهدی

همایش سردبیران نشریات علمی دانشگاه آزاد اسلامی

سامانه یکپارچه نشریات علمی دانشگاه آزاد اسلامی

تعداد نشریات	418
تعداد شماره‌ها	9,985
تعداد مقالات	83,469
تعداد مشاهده مقاله	76,609,738
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	53,721,754

مطالعه ی مقایسه ای «رابطه سرمایه اجتماعی معلمان با رضایت شغلی و تعهد سازمانی معلمان» در بین معلمان رسمی و حق التدریس در شهر مراغه سالتحصیلی 89-1388

مطالعات جامعه شناسی

مقاله 6، دوره 1، شماره 1، اسفند 1387، صفحه 137-163 اصل مقاله (35.9 K)

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

سیروس فخرایی¹؛ مهدی اسدی²

¹استادیار دانشگاه پیام نور مراغه

²کارشناس ارشد جامعه شناسی

چکیده

این تحقیق با هدف شناخت رابطه ی سرمایه اجتماعی با رضایت شغلی و تعهد سازمانی بین دو گروه از معلمان رسمی و حق التدریس به صورت مقایسه ای انجام گرفت. سرمایه اجتماعی و رضایت مندی شغلی و تعهد سازمانی معلمان می توانند از عوامل بسیار مهم در امر توسعه و رفاه اجتماعی باشند. این مطالعه با روش پیمایشی انجام گرفته ،و در آن از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. حجم نمونه شامل 250 نفر از معلمان رسمی و حق التدریس مراغه در سال تحصیلی 89-88 به روش نمونه گیری تصادفی ساده و نمونه گیری طبقه ای انتخاب شد ه اند. متغیر مستقل این تحقیق سرمایه اجتماعی و ابعاد آن، و متغیر های وابسته رضایت شغلی و تعهد سازمانی است که نتایج به دست آمده رابطه ی معناداری بین آن ها نشان می دهد.

کلیدواژه‌ها

سرمایه اجتماعی؛ رضایت شغلی؛ تعهدسازمانی؛ معلمان رسمی و حق التدریس؛ مطالعه مقایسه ای

اصل مقاله

مطالعه ی مقایسه ای «رابطه سرمایه اجتماعی معلمان با رضایت شغلی و تعهد سازمانی معلمان» در بین معلمان رسمی و حق التدریس در شهر مراغه سالتحصیلی 89-1388

دکتر سیروس فخرایی *

مهدی اسدی **

چکیده

واژگان کلیدی: سرمایه اجتماعی، رضایت شغلی، تعهدسازمانی، معلمان رسمی و حق التدریس، مطالعه مقایسه ای.

مقدمه

اغلب صاحب نظران و متفکران مسائل تربیتی و آموزشی بر این نظرند که معلمان، بزرگ ترین و مهم ترین عامل مؤثر در جریان تعلیم و تربیت هستند. بنابراین بیهوده نیست که اگر گفته شود شالوده و اساس یک سیستم آموزشی موفق را معلمان تشکیل می دهند. اولین قدم در جهت رسیدن به کادر آموزشی موفق درک عواملی است که بر کیفیت فعالیت معلمان مؤثر است. یکی از این عوامل رضایت شغلی معلمان است. چرا که رابطه مستقیمی بین رضایت شغلی افراد با عملکرد آنان وجود دارد. و کسانی که رضایت داشته باشند، کار خود را بهتر انجام می دهند. هم چنین در مطالعات و بررسی های انجام گرفته ، این اتفاق نظر دیده می شود که عوامل متعددی در روحیه و رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان موثر هستند(قرایی،1378: 26). بین عوامل، مواردی دیده می شود که امروزه تحت عنوان سرمایه اجتماعی در جوامع شناخته شده اند، و آن نشان از وجود ارتباط متقابل این سرمایه با رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان و معلمان می باشد.

بیان مسئله و ضرورت بررسی آن

انسان‌ها به طور ذاتی در تعامل با دیگران نیازهای خود را برطرف می‌سازند و گذران امور می‌کنند، اثرات کنش‌های متقابل و نقش آنها تا حدی است که زندگی بدون آنها غیرممکن است. دانشمندان علوم اجتماعی نام سرمایه اجتماعی را بر روی آن کنش‌ها نهاده‌اند و آنها را در قالب مفاهیمی چون اعتماد، مشارکت، همکاری‌های متقابل، تعاملات، شبکه‌های پیوند، انسجام و یکپارچگی و غیره قرار داده‌اند و معتقدند که جامعه برای رسیدن به اهداف ارزش مند خود بدون تردید به آنها نیازمند می‌باشد. نهاد آموزش و پرورش برای نیازهای انسان در مسیر تحولات اجتماعی به وجود آمده، شکل گرفته و تحول پیدا کرده است. اکنون جامعه‌ای وجود ندارد که در تداوم و استمرار خود وابسته به آن نباشد. از نخستین روزهای زندگی گروهی انسان آموزش و پرورش وجود داشته است بنابراین آموزش و پرورش یک پدیده اجتماعی است. آموزش و پرورش در درجه اول مهارت ها و نگرش‌های لازم را برای رشد و توسعه موجب می‌شود و در درجه دوم قابلیت‌های لازم را برای سازگاری و انعطاف در برابر رویکردهای جدید و درگیرشدن با تغییرات تکنولوژی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی فراهم می‌سازد. بنابراین آموزش و پرورش به عنوان یک سازمان متأثر ازتحولات کیفیت روابط اجتماعی خوا هد بود. به خصوص این که امروزه منابع اصلی مورد انتفاع یک سازمان را منابع سرمایه مادی، سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی می‌دانند. احساس رضایت مندی شغلی از اساسی‌ترین مؤلفه‌های بهداشت روان، پویایی، کارآمدی و رضایت شاغلان هر شغل و حرفه‌ای است. پژوهش های انجام شده در قلمرو رضایت مندی شغلی صاحبان مشاغل و حرف مختلف بیانگر این حقیقت است که هر قدر متولّیان مشاغل مختلف از احساس رضایت شغلی بیشتری برخوردار باشند از سلامت روان، نشاط درون، اندیشه تلاش و قابلیت خلاقیت و نوآوری افزون‌تری بهره‌مند بوده و کمتر دچار فرسودگی شغلی می‌گردند. معلم به عنوان یکی از مهم ترین عناصر نظام آموزش می‌باشد و رضایت شغلی او در کارآیی سازمان آموزش و پرورش بسیار تأثیرگذار خواهد بود. ورود معلم به آموزش و پرورش با مجموعه‌ای از خواسته‌ها و نیازها و آرزوها همراه است که آنها را انتظارات شخصی می‌توان نام گذاشت که اگر سازمان بتواند این توقعات و انتظارات را برآورده سازد توانسته رضایت شغلی را ایجاد کند. و یکی از مهم ترین مشکل خود را حل نماید. در این خصوص اتفاق نظر وجود دارد که عواملی از قبیل حقوق و مزایا، امکانات رفاهی، همکاری و دوستی بین کارکنان، رابطه ی رؤسا با مرئوسین، اعتماد به هیئت رئیسه، تامین نیازمندی های شغلی، شایستگی و صلاحیت مدیران، کارآیی امور اداری، ارتباطات کافی و صحیح، پایگاه اجتماعی و شناسائی ارزش کاری، ثبات کار، روابط کاری، تطابق اهداف مشخص کارکنان با اهداف سازمان، شرایط و محیط کار، فرصت برای رشد و ترقی، خط‌مشی و نحوه اداره امور سازمان، نظم و انضباط در کار، ارتباط با همکاران، تأمین شغلی، کسب موفقیت در کار و قدردانی در مقابل انجام کار، در روحیه و رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان مؤثر هستند که اگر به عوامل نامبرده توجه شود مواردی دیده می‌شود که امروزه تحت عنوان سرمایه اجتماعی در جوامع شناخته شده‌اند و آن نشانگر وجود ارتباط متقابل بین این سرمایه با رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان می‌ باشد.

براون و همکاران (1998) خاطرنشان می‌کنند که رضایت شغلی به منظور تضمین ارائه خدمات با کیفیت مطلوب دانش‌آموزان ضروری است پس سطح رضایت شغلی بر اجرای مؤثر کار فرد موثر است. هر چه سرمایه‌ی اجتماعی یک سیستم اجتماعی بالاتر باشد موجب پایین آمدن هزینه‌های مربوط به تعاملات رسمی در سازمان می‌گردد. از عوامل مهم بر کارآیی یک سازمان اجتماعی (آموزش و پرورش)، میزان رضایت شغلی وتعهد سازمانی کارکنان آن (معلمان) می‌باشد(حسن‌زاده، 1384). هم چنین سرمایه‌ی اجتماعی با رضایت شغلی و تعهد سازمانی متغیرهای بسیار مهم در فرآیند توسعه می‌باشند و یکی از عرصه‌هایی که در آن دولت‌ها احتمالاً بزرگ ترین قابلیت مستقیم در به وجود آمدن سرمایه‌ی اجتماعی را دارند آموزش و پرورش است. مؤسسات آموزشی سرمایه‌ی انسانی را صرفاً انتقال نمی‌دهند بلکه سرمایه‌ی اجتماعی را قواعد و هنجارهای اجتماعی منتقل می‌کنند و شناخت شرایطی که جامعه امروز با آن روبه‌رو است ما را در برنامه‌ریزی رفاه اجتماعی و به طور اعم در برنامه‌های توسعه یاری خواهد داد(تاجبخش و همکاران، 1385: 194). میزان سرمایه‌ی اجتماعی در اجرای موفق برنامه‌های توسعه، جلب مشارکت داوطلبانه افراد، توانمندسازی گروه‌ها، ارتقاء قابلیت‌های انسانی و دستیابی به رفاه اجتماعی به خصوص ارتقای کیفیت زندگی گروه خاص از جمله معلمان در یک جامعه می‌تواند نقش به سزایی داشته باشد(مزروعی، 1378: 3).

از طرف دیگر امروزه در بین جامعه‌شناسان و صاحب نظران مباحث توسعه، کمتر کسی است که به اهمیت نقش معلم وآموزش و پرورش نپرداخته باشد. زیرا سهم سرمایه اجتماعی در تسهیل انجام وظایف و نقش رضایت شغلی و تعهد سازمانی در کیفیت عملکرد و تربیت نیروی انسانی، که امروزه نیروی انسانی مبنای توسعه‌ی جوامع به شمار می رود بسیار مهم است. امروزه کیفیت زندگی و رضایت مندی را که از شاخص های مهم رفاه و توسعه جوامع است، تابعی از سرمایه اجتماعی می دانند. بررسی نتایج به دست آمده از یافته های پیمایشی ملی ارزش ها و نگرش های ایرانیان که در سال 1382 در مرکز استان های کشور انجام پذیرفت نشان دهنده ی سطح پایین سرمایه اجتماعی است. از آن جا که وضعیت کمی و کیفی روابط اجتماعی تعیین کننده سرمایه اجتماعی است، و از طرف دیگر بنابر نظریه دورکیم روابط اجتماعی بر میزان رضایت مندی افراد نیز تاثیر می گذارد، پس تغییرات روابط اجتماعی می تواند در عملکرد یک سازمان نیز موثر باشد. اغلب نظریه پردازان سازمان معتقدند که بهره وری یک سازمان تنها به عامل های مادی وابسته نیست بلکه سازه های غیر مادی، نظیرهبستگی گروهی، رضایت شغلی، تعهد سازمانی، کیفیت روابط غیر رسمی و .... اثربخشی بیشتری در این بهره وری دارد.

ا هداف تحقیق

این تحقیق با هدف بررسی سرمایه اجتماعی معلمان رسمی و حق‌التدریس شهر مراغه و رابطه آن با رضایت شغلی و تعهد سازمانی آنها انجام می‌گیرد. اهدافی که این تحقیق قصد دست‌یابی به آن‌ها را دارد عبارتند از:

1- شناخت میزان سرمایه اجتماعی معلمان در دو گروه رسمی و حق‌التدریس.

2- شناخت میزان رضایت شغلی و تعهد سازمانی معلمان در دو گروه رسمی و حق‌التدریس.

3- شناخت رابطه سرمایه اجتماعی معلمان و مؤلفه‌های آن با رضایت شغلی معلمان و تعهد سازمانی.

4- شناخت تأثیر متغیرهای زمینه‌ای (نوع استخدام، جنسیت، مقطع تدریس، سابقه تدریس) با رضایت شغلی و تعهد سازمانی در بین دو گروه از معلمان رسمی و حق‌التدریس.

پیشینه تحقیق

تحقیقات گسترده ای در زمینه ی سرمایه اجتماعی و رضایت شغلی انجام گرفته است. ولی تنها در اندکی از آن ها دو یا سه متغیر سرمایه اجتماعی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی یک جا مورد توجه قرار گرفته است.رابرت ویت برد استاد دپارتمان دانشگاه پیترزبورگ در سال 2003 تحقیقی در خصوص سرمایه اجتماعی و تاثیر آن بر رضایت شغلی کارمندان انجام داده است. روش بررسی این تحقیق پیمایشی بوده است و از 35000 نفر جامعه آماری خود 66 نفر به صورت تصادفی با دقت پایین انتخاب کرده بود. سرمایه اجتماعی که در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته بود با شبکه روابط اجتماعی در محل کار مفهوم سازی شده بود. دو شاخص برای اندازه گیری آن استفاده شده بود، دوستی و دوستی گروهی از رضایت شغلی نیز با 18 توصیف گر از مقیاس اندازه گیری اسمیت، کندال و هولین 1969 استفاده شد. داده ها پس از گردآوری با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایجی که از این تحقیق به دست آمد، فرضیه تحقیق را تأیید و نشان داد که رابطه سرمایه اجتماعی و رضایت شغلی یک رابطه خطی نیست، بلکه نمایی است. به عبارت دیگر این گونه نیست که با افزایش میزان سرمایه اجتماعی، رضایت شغلی نیز افزایش یابد بلکه سرمایه اجتماعی تا اندازه ای می تواند موجب خشنودی شود و پس از آن میزان، تاثیر منفی دارد(ویت برد، 2003). که البته بنابر دیدگاه کلمن، این پدیده می تواند از ویژگی خنثی بودن سرمایه اجتماعی ناشی شود.

حسن‌زاده (1384) در تحقیقی تحت عنوان بررسی تأثیر میزان سرمایه اجتماعی بر رضایت شغلی معلمان ابتدائی شهر تبریز به این نتایج دست یافته است که رابطه معنی‌داری بین سرمایه اجتماعی و رضایت شغلی معلمین وجود دارد. او متغیرهای زمینه‌ای سابقه کار، میزان تحصیلات، درآمد، سن و جنس را نیز مورد مطالعه قرار داده و به این نتیجه رسیده که از بین متغیرهای زمینه‌ای تنها جنسیت معلمان رابطه معناداری با رضایت شغلی آنها داشته است. هم چنین روش مطالعه در این تحقیق، پیمایشی بوده، و از ابزار پرسشنامه ساخت یافته بهره گرفته شده است. متغیر سرمایه اجتماعی با مقیاس بولن و اُنیکس و متغیر رضایت شغلی با مقیاس برایت فیلد اندازه‌گیری شده است. حجم نمونه شامل 350 نفر از معلمان ابتدائی نواحی 2 و 4 آموزش پرورش تبریز است که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای دو مرحله‌ای انتخاب شده‌اند.

مبانی نظری تحقیق

در خصوص سرمایه اجتماعی نظریه های متعدد و فراوانی مطرح شده اند که در این تحقیق با توجه به این که متغیرهای وابسته رضایت شغلی و تعهدسازمانی است، سعی شده است که از نظریه هایی که با این مفاهیم ارتباط بیشتری دارند استفاده شود.

جیمز کلمن

کلمن از مشهورترین جامعه شناسانی است که رواج اصطلاح سرمایه اجتماعی مدیون اوست. او اعتقاد دارد سرمایه اجتماعی بر مبنای کارکرد
آن تعریف می شود. سرمایه اجتماعی ذات واحدی نیست بلکه مجموعه ای از ذات های گوناگون است که دو عنصر مشترک دارد.

1- همه آنها مشتمل بر جنبه ای از ساختارهای اجتماعی اند.

2- برخی کنش های خاص کنشگران اعم از اشخاص حقوقی و حقیقی را داخل محدوده ساختار تسهیل می کنند.

سرمایه اجتماعی مانند سایر اشکال سرمایه، مولد است. یعنی تحقق اهداف معنی را که در نبودش محقق نمی شود امکان پذیر می گرداند. سرمایه اجتماعی مانند سرمایه فیزیکی و سرمایه انسانی کاملاً قابل معاوضه یا جانشینی نیست. بلکه ممکن است مختص فعالیت های معینی باشد. نوع معینی از سرمایه اجتماعی که در تحصیل کنش های معینی سودمند است شاید برای کنش های دیگر بی فایده یا حتی زیان بخش باشد.

پیر بوردیو

بوردیو سرمایه اجتماعی را یکی از اشکال سرمایه می داند. به نظر وی سرمایه اجتماعی در الزامات اجتماعی (پیوندها) ساخته شده است و تحت برخی شرایط به سرمایه اقتصادی تبدیل می شود و ممکن است در شکل عنوان اشرافی نهادینه شود. او به این نکته توجه می کند که ایجاد و اثر بخشی سرمایه اجتماعی بستگی به عضویت در یک گروه اجتماعی دارد که اعضای آن فردهای گروه را از طریق مبادله اشیاء بنیان نهاده اند. فرد با عضویت در گروه در مالکیت شبکه با دوامی از روابط نهادی شده بین افرادی که خود در منابع بالقوه و بالفعل سرمایه اجتماعی برای او دارد، شریک می شود.

رابرت پاتنام

دیدگاه پاتنام از سرمایه اجتماعی شباهت زیادی به تعریف کلمن دارد. از نظر او سرمایه اجتماعی آن دسته از ویژگی های سازمان اجتماعی است که هماهنگی وهمکاری را برای منفعت متقابل تسهیل می کند. این ویژگی ها عبارتند از: شبکه ها، هنجارهای معامله متقابل و اعتماد اجتماعی. از نظر پاتنام ارتباطات میان افراد در شبکه های اجتماعی از هنجارهای متقابل و قابلیت اعتمادی که در آن ها وجود دارد ناشی می شود(ایمانی ودیگران، 1380: 139).

نظریه های رضایت شغلی را به سه دسته عمده طبقه بندی کرده اند:

1- رویکرد نیازها:بر پایه این رویکرد میزان رضایت شغلی هر فرد به دو عامل بستگی دارد. نخست این که چه تعداد از نیازهای فرد و تا چه میزان از طریق احراز شغل تامین می شود. دوم این که چه تعداد از نیازها و تا چه میزان از طریق اشتغال به کار مورد نظر تأمین نشده باقی می ماند. نتیجه حاصل از بررسی این دو عامل، رضایت شغلی فرد را معین می کند.

2- رویکرد انتظار: بر اساس این رویکرد انتظارات افراد در تعیین میزان رضایت شغلی آنان مؤثر است. به بیان دیگر، رضایت با چگونگی انطباق کامل امیدها و انتظارات با پیشرفت های فرد تعیین می شود. در حالی که نارضایتی معلول ناکامی از رسیدن به انتظارات است. اگر انتظارات فرد از شغل خود زیاد باشد رضایت شغلی معمولاً مشکل تر و دیرتر حاصل می شود. از این، رضایت شغلی پدیده ای یگانه است ولی عوامل دستیابی به آن برای افراد مختلف متفاوت است.

3- رویکرد ارزشی: بر اساس این رویکرد رضایت شغلی این گونه تعیین می شود که آیا شغل به فرد امکان حفظ ارزش های خصوصی و شخصی را می دهد. در این رویکرد به دو جنبه اجتماعی، روانی فرد توجه می شود. از لحاظ اجتماعی، تاثیر عواملی چون نظام سازمانی، هنجارهای اجتماعی، شرایط محیط کار و مانند آن، از لحاظ روانی بیش تر از شخصیت و ویژگی های روانی مورد توجه قرار می گیرد(نقل از هومن، 1374).

نظریه برابری

نظریه برابری توسط جی. اس. آدامز ارائه شده است. بنا به نظریه آدامز هر فرد خصوصیات و قابلیت هایی چون تجربه و تبحر، تحصیلات، هوش، استعداد، سن، سوابق کاری خود را به سازمان آورده و در مقابل انتظار دارد سازمان نیز مزایا و پاداش هایی را در اختیارش قرار دهد. چنان چه فرد احساس کند بین دو دسته عوامل نوعی برابری وجود دارد راضی می شود. یعنی انسان اگر با او منصفانه رفتار شود احساس رضایت می کند(به نقل از حسن زاده، 1384: 38).

نظریه دو عاملی

این تئوری توسط فردریک هرزبرگ بسط و گسترش داده شده است. او
عامل هایی مثل موفقیت، شناخته شدن، نفس کار، مسئولیت، پیشرفت و رشد شناخته شدن را عوامل برانگیزاننده می نامد که موجب موفقیت فردی می گردد.
هم چنین او عواملی مثل دستمزد، حقوق، شرایط کار، امنیت شغلی و طرز نظارت را عامل های بهداشت می داند و معتقد است که این عوامل ویژگی برانگیختن فرد را ندارند، ولی اگر این عوامل نباشد شخص بر انگیخته نمی شود(هادیلو، 41:1383).

مدل نظری تحقیق

در این تحقیق اگرچه درتدوین فرضیه ها ی این تحقیق از تمامی مبانی نظری مرتبط استفاده شده، ولی در نهایت از نظریه برابری توسط جی. اس. آدامز و نظریه دو عاملی هرزبرگ و نظریه پاتنام بهره بیشتر برده شد.

در مدل نظری تحقیق به طوری که مشهود است متغیر مستقل و ابعاد آن با متغیرهای وابسته در ارتباط اند، و متغیرهای زمینه ای نیز در حالت مقایسه ای با متغیرهای وابسته در نظر گرفته شده اند: به طور که در تحقیقات قبلی هم آمده تعهد سازمانی زنان نسبت به مردان بیشتر است که تأییدی بر یافته های ماتیو و زاجاک، یا میزا ن رضایت شغلی در بین معلمان مقطع راهنمایی بیشتر است، نوع استخدام، تاثیری در هیچ کدام از متغیرهای وابسته ندارد که می تواند تأییدی بر نظریه دو عاملی هرزبرگ باشد.

روش تحقیق

این تحقیق از نوع کمی وتکنیک پیمایشی است. در این مطالعه علاوه برتوصیف عینی، منظم برخی ویژگی ها و عوامل مؤثر بر متغیرهای وابسته پرداخته شده درسطح تحلیلی نیز سهم هر یک از این متغیرها را در تبیین متغیر وابسته بررسی کرده است. در تدوین مباحث نظری تحقیق از روش اسنادی (کتابخانه‌ای) استفاده شده است. این تحقیق شامل دو متغیر وابسته (رضایت شغلی و تعهد سازمانی) و چندین متغیر مستقل است.

جامعه آماری

جامعه‌ی مورد مطالعه کلیه‌ی معلمان مقاطع سه‌گانه شهر مراغه در سالتحصیلی 89- 88 در گروه های رسمی و حق‌التدریس را در بر می‌گیرد. کل جامعه آماری 2620 نفراند که با استفاده از فرمول متغیر دو ارزشی کوکران حجم نمونه 224 نفر محاسبه و به دست آمد. با توجه به این که ممکن است در حین مطالعه تعدادی گمشده داشته باشیم تعداد آن را 250 افزایش می‌دهیم.

در فرمول متغیر دو ارزشی کوکران p مهم ترین متغیر ارزشی (رسمی) جمعیت دارای ویژگی معین و متغیر دیگر(که بدون آن ویژگی در نظر گرفته می‌شود (سرایی، 132).

(p -1)= q

نسبت رسمی =8/0p

نسبت حق‌التدریس =2/0q

تقریب در برآورد پارامتر حاصله که برابر =05/0d

مقدار t اسیتودنت =96/1t

حجم نمونه =n

روش نمونه گیری و حجم نمونه

براساس حجم نمونه کل که 250 نفر انتخاب می‌گردد به ترتیب از دو روش نمونه‌گیری طبقه‌ای و تصادفی ساده استفاده می‌شود. در نمونه‌گیری طبقه‌ای دو طبقه اصلی در مطالعه حاضر عبارت از معلمان رسمی و معلمان حق‌التدریس می‌باشند که تا حدودی «متناسب با حجم جامعه» از حجم نمونه کل طبقات زیر نتیجه می‌شود.

نوع استخدام

حجم طبقه معلمان رسمی 200 نفر

حجم طبقه‌ی معلمان حق‌التدریس 50 نفر

پس از تعیین تعداد اعضای نمونه از هر طبقه با استفاده از فرمول

: حجم نمونه کل : حجم جامعه‌ی آماری

: حجم نمونه از طبقه ام : حجم طبقه ام

در نهایت از روش نمونه‌گیری تصادفی با اختصاص کدهای دو یا سه رقمی با استفاده از رایانه در جدول چارچوب برای گردآوری داده‌ها با ابزار پرسشنامه به اعضای نمونه جهت تکمیل مراجعه شد.

یافته های تحقیق

یافته های تحقیق شامل دو قسمت است: قسمت اول شامل آماره های
توصیفی مربوط به متغیرهای وابسته است که به صورت یک جا در جدول زیر آورده شده است و قسمت دوم آزمون فرضیه های تحقیق و نتایج حاصل از آن می‌‌باشد.

جدول شماره (1): آماره های توصیفی متغیرها

کشیدگی	چولگی	دامنه	حداکثر	حداقل	انحراف معیار	واریانس	میانه	میانگین	متغیرها
401/5	214/0	00/26	50/29	50/3	89/2	39/8	00/12	12/12	اعتماد بین شخصی
39/0	015/0	00/16	00/24	00/8	37/3	37/11	00/16	12/16	تعامل اجتماعی
594/0	425/0	00/28	00/35	00/7	87/4	73/23	00/18	88/17	اعتماد نهادی
938/0	105/0	00/8	00/20	00/12	05/2	22/4	00/16	300/16	مشارکت اجتماعی
455/0	091/0	5/34	00/84	50/39	02/8	36/64	00/63	43/62	سرمایه اجتماعی

میزان متغیرهای مستقل و وابسته به تفکیک آورده می شود.

جدول شماره (2): میزان تعامل اجتماعی

درصد	تعداد	اعتماد نهادی
22	55	خیلی کم
29	72	کم
2/22	53	متوسط
8/20	54	زیاد
04/6	16	خیلی زیاد
100	250	جمع کل

همان طور که در جدول شماره (2) ملاحظه می شود میزان تعامل اجتماعی معلمان 28/33 درصد در حد زیاد است.

جدول شماره (3): میزان اعتماد نهادی

درصد	تعداد	اعتماد نهادی
22	55	خیلی کم
29	72	کم
2/22	53	متوسط
8/20	54	زیاد
04/6	16	خیلی زیاد
100	250	جمع کل

همان طور که در جدول اعتماد به نهاد آموزش و پرورش ملاحظه می شود
میزان اعتماد از حد به پایین بوده و بیشترین درصد مربوط به میزان کم با 29 درصد می باشد.

جدول شماره (4): اعتماد بین شخصی

درصد	تعداد	اعتماد بین شخصی
57/6	16	خیلی کم
29/12	31	کم
49/33	58	متوسط
9/25	65	زیاد
9/21	55	خیلی زیاد
100	250	جمع کل

به طوری که در جدول بالا ملاحظه می شود بیشترین میزان اعتماد 49/ 33 درصد بوده که مربوط به رتبه متوسط است.

جدول شماره (5): سرمایه اجتماعی

درصد	تعداد	سرمایه اجتماعی
8/8	22	خیلی کم
4/35	94	کم
1/45	101	متوسط
4/7	20	زیاد
6/3	13	خیلی زیاد
100	250	جمع کل

میزان سرمایه اجتماعی در رتبه متوسط بیشترین حد را با 1/45 درصد به خود اختصاص داده است.

جدول شماره (6): رضایت شغلی

درصد	تعداد	رضایت شغلی
58/6	16	خیلی کم
7/8	22	کم
1/26	65	متوسط
22/34	86	زیاد
4/24	61	خیلی زیاد
100	250	جمع کل

میزان رضایت شغلی معلمان با 22/34 درصد و در حد زیاد می باشد که با احتساب رتبه خیلی زیاد میزان رضایت شغلی معلمان در این منطقه در
حد خوبی است.

جدول شماره (7): مشارکت اجتماعی

درصد	تعداد	تعهد سازمانی
4	10	خیلی کم
3/5	13	کم
15	38	متوسط
5/31	79	زیاد
33/44	110	خیلی زیاد
100	250	جمع کل

همان طوری که از جدول بالا دریافت می شود تعهد سازمانی اکثر معلمان در حد زیاد و خیلی زیاد بوده، که جمعاً 83/74 در صد می باشد.

جدول شماره (8): مشارکت اجتماعی

درصد	تعداد	مشارکت اجتماعی
37	93	عضویت دارد
63	157	عضویت ندارد
100	250	جمع کل

به طوری که ازجدول بالا دریافت می شود میزان مشارکت اجتماعی معلمان در حد پایینی است.

تحلیل دومتغیری فرضیه های تحقیق

فرضیه اول: بین سرمایه اجتماعی ورضایت شغلی معلمان رابطه مثبت وجوددارد.

طبق نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر است با 57/0 با سطح معنی داری (000/0) نشان دهنده رابطه ی متوسط و مستقیم بین دو متغیر سرمایه اجتماعی و رضایت شغلی معلمان است.

فرضیه دوم: بین سرمایه اجتماعی معلمان و تعهد سازمانی معلمان رابطه مثبت وجود دارد.

طبق نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر است با 49/0 با سطح معنی داری (000/0) نشان دهنده رابطه ی متوسط و مستقیم بین دو متغیر سرمایه اجتماعی و تعهد سازمانی معلمان است.

فرضیه سوم: بین میزان مشارکت اجتماعی و رضایت شغلی معلمان رابطه مثبت وجود دارد.

طبق نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر است با 060/0 و سطح معنی داری (34/0)، بنابراین با توجه به سطح معنی داری رابطه این دو متغییر از لحاظ آماری معنی دار نشده است.

فرضیه چهارم: بین اعتماد بین شخصی و رضایت شغلی معلمان رابطه مثبت وجود دارد.

طبق نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر است با 39/0، سطح معنی داری (000/0) نشان دهنده رابطه ی متوسط و مستقیم بین دو متغیر اعتماد بین شخصی و رضایت شغلی معلمان است.

فرضیه پنجم: بین اعتماد نهادی و رضایت شغلی رابطه مثبت وجود دارد.

طبق نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر است با 45/0، سطح معنی داری (000/0) نشان دهنده رابطه ی متوسط و مستقیم بین دو متغیر اعتماد بین شخصی و رضایت شغلی معلمان است.

فرضیه ششم: بین تعامل اجتماعی و رضایت شغلی معلمان رابطه مثبت وجود دارد.

فرضیه هفتم: بین اعتماد بین شخصی و تعهدسازمانی معلمان رابطه مثبت
وجود دارد.

طبق نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر است با 27/0، سطح معنی داری (000/0) نشان دهنده رابطه ی متوسط و مستقیم بین دو متغیر اعتماد بین شخصی و رضایت شغلی معلمان است.

فرضیه هشتم: بین اعتماد نهادی و تعهدسازمانی رابطه مثبت وجود دارد.

طبق نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر است با 38/0، سطح معنی داری (000/0) نشان دهنده رابطه ی متوسط و مستقیم بین دو متغیر اعتماد بین شخصی و رضایت شغلی معلمان است.

فرضیه نهم: بین مشارکت اجتماعی و تعهد سازمانی معلمان رابطه مثبت
وجود دارد.

طبق نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر است با 19/0-، سطح معنی داری (003/0) نشان دهنده رابطه ی متوسط و معکوس بین دو متغیرمشارکت اجتماعی و تعهدسازمانی معلمان است.

فرضیه دهم: بین تعامل اجتماعی و تعهدسازمانی معلمان رابطه مثبت وجود دارد.

طبق نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین این دو متغیر برابر است با 49/0، سطح معنی داری (000/0) نشان دهنده رابطه ی متوسط و مستقیم بین دو متغیر اعتماد بین شخصی و رضایت شغلی معلمان است.

فرضیه یازدهم: میزان رضایت شغلی معلمان در بین زنان و مردان متفاوت است.

جدول زیر تفاوت نمرات رضایت شغلی بر حسب جنسیت را نشان می دهد. مقدار t برابر 303/0- و سطح معنی داری 76/0 می باشد. تفاوت معنی داری در میانگین نمرات رضایت شغلی در بین زنان و مردان مشاهده نمی شود.

جدول شماره (9): آزمون تفاوت میانگین رضایت شغلی بر حسب جنسیت

سطح

معنی داری

انحراف معیار

میانگین

تعداد

گروه ها

متغیر وابسته

763/0

74/203

303/0-

33/8

58/39

112

زنان

رضایت شغلی

35/6

86/39

138

مردان

فرضیه دوازدهم: میزان تعهدسازمانی معلمان در زنان و مردان متفاوت است.

جدول زیر تفاوت نمرات تعهدسازمانی بر حسب جنسیت را نشان می دهد. مقدارt برابر 11/2 و سطح معنی داری 03/0 می باشد. بنابراین نمرات مشاهده شده در میانگین تعهدسازمانی در بین زنان و مردان از لحاظ آماری معنی دار می باشد. به عبارت دیگر می توان گفت که میزان تعهدسازمانی زنان نسبت به مردان بیشتر است.

جدول شماره (10): آزمون تفاوت میانگین تعهدسازمانی بر حسب جنسیت

سطح معنی داری	df	t	انحراف معیار	میانگین	تعداد	گروه ها	متغیر وابسته
035/0	248	11/2	87/4	08/25	112	زنان	تعهد سازمانی
035/0	248	11/2	11/4	87/23	138	مردان	تعهد سازمانی

فرضیه سیزدهم: میزان رضایت شغلی معلمان رسمی و حق التدریس
متفاوت است.

با توجه به جدول تحلیل واریانس و مقادیر 293/0f= و سطح معنی داری 59/0 تفاوت معنی داری بین رضایت شغلی در بین دو گروه از معلمان رسمی و
حق التدریس دیده نمی شود.

با توجه به جدول تفاوت میانگین نمرات رضایت شغلی برحسب نوع استخدام، مقدار t برابر 54/0- و سطح معنی داری 58/0 می باشد. بنابراین تفاوت مشاهده شده رضایت شغلی در بین دو گروه معلمان رسمی و حق التدریس از لحاظ آماری معنی دار نبوده بنابراین می توان گفت که نوع استخدام با رضایت شغلی رابطه مستقیم ندارد.

جدول شماره (11): آزمون تفاوت میانگین رضایت شغلی بر حسب نوع استخدام

سطح

معنی داری

انحراف معیار

میانگین

تعداد

گروه ها

متغیر

58/0

248

54/0-

11/7

61/39

200

رسمی

نوع

استخدام

04/8

24/40

حق التدریس

فرضیه چهار دهم: بین میزان تعهدسازمانی معلمان و نوع استخدام (رسمی و حق التدریس) تفاوت وجود دارد.

بر اساس جدول تحلیل واریانس و مقدار 847/0 f=و سطح معنی داری 36/0 می توان دریافت که بین نمرات تعهدسازمانی معلمان بر حسب نوع استخدام تفاوت معنی داری دیده نمی شود. و علاوه بر آماره های جدول بالا براساس نمرات میانگین تعهد سازمانی در بین دو گروه از معلمان رسمی و حق التدریس تفاوتی دیده نمی شود.

جدول شماره (12): آزمون تفاوت میانگین تعهدسازمانی بر حسب نوع استخدام

سطح

معنی داری

انحراف معیار

میانگین

تعداد

گروه ها

متغیر

35/0

248

92/0-

457/4

2850/24

200

رسمی

نوع

استخدام

670/4

9400/24

حق التدریس

تحلیل چندمتغیره

در این قسمت برای پاسخ دادن به این که کدام یک از متغیر های مستقل برای پیش بینی رضایت شغلی و تعهد سازمانی مناسب ترند یا به عبارت دیگر کدام متغیر مستقل تاثیر بیشتری برروی متغیرهای وابسته دارد، از مدل رگرسیون چندمتغیره استفاده می شود.

جدول شماره (13): ضریب همبستگی ساده بین متغیرهای مستقل و رضایت شغلی

مشارکت

اجتماعی

تعامل

اجتماعی

اعتماد

نهادی

اعتماد بین شخصی

متغیر وابسته

060/0

41/0

45/0

39/0

رضایت شغلی

34/0

000/0

sig

به طوری که از جدول فوق برداشت می شود بیشترین ضریب همبستگی به ترتیب مربوط به متغیر اعتماد نهادی، تعامل اجتماعی، اعتماد بین شخصی است. متغیر مشارکت اجتماعی به دلیل مقدار سطح معنی داری 34/0 با رضایت شغلی همبستگی را نشان نمی دهد.

جدول شماره (14): ضرایب مدل رگرسیون چندمتغیره وابسته رضایت شغلی با متغیرهای مستقل

سطح معنی داری	T	ضرایب استاندارد شده Bata	خطای استاندارد	ضرایب استاندارنشده B	عنوان متغیر
000/0	241/6	343/0	082/0	513/0	اعتماد نهادی
000/0	387/0	257/0	127/0	557/0	تعامل اجتماعی
001/0	387/3	198/0	147/0	499/0	اعتماد بین شخصی
005/0	833/2	-	226/4	972/11	عدد ثابت

R= 0/58 R²= 0/33 F= 30/52 sig= 0/000

جدول فوق ضرایب رگرسیونی B معمولی و استاندارد شده Bata متغیرهای مستقل را بر رضایت شغلی نشان می دهد. سه متغیر اعتماد بین شخصی، اعتماد نهادی، تعامل اجتماعی، قدرت پیش بینی رضایت شغلی را دارند. که از بین آن ها بیشترین تاثیر را روی متغیر وابسته رضایت شغلی، اعتماد نهادی با مقدار Bata=0/343، که به دنبال آن به ترتیب تعامل اجتماعی با مقدار Bata=0/257، و در نهایت اعتماد بین شخصی با مقدارBata=0/198 بیشترین تاثیر یا قدرت پیش بینی رضایت شغلی را دارند. ولی متغیر مشارکت اجتماعی قدرت پیش بینی چندانی را ندارد. و در گام به گام وارد کردن متغیرها در نهایت متغیر مشارکت اجتماعی از معادله خارج می شود.

اعتماد نهادی (51/0)+ تعامل اجتماعی (56/0)+ اعتماد بین شخصی(50/0)+ 98/11 = رضایت شغلی

این معادله حاکی از آن است که به ازای یک واحد افزایش در اعتماد نهادی 51/0 در رضایت شغلی افزایش حاصل می گردد. هم چنین به ازای یک واحد افزایش در تعامل اجتماعی 56/0 در رضایت شغلی افزایش حاصل می گردد. و در نهایت به ازای افزایش یک واحدی اعتماد بین شخصی به میزان 50/0 در رضایت شغلی معلمان افزایش صورت می گیرد.

جدول شماره (15): ضریب همبستگی ساده بین متغیرهای مستقل و تعهدسازمانی

مشارکت اجتماعی

تعامل

اجتماعی

اعتماد

نهادی

اعتماد

بین شخصی

متغیر وابسته

189/0-

42/0

37/0

27/0

تعهدسازمانی

003/0

000/0

sig

به طوری که ازجدول فوق برداشت می شود بیشترین ضریب همبستگی به ترتیب مربوط به متغیرتعامل اجتماعی، اعتماد نهادی، اعتماد بین شخصی است. متغیر مشارکت اجتماعی به دلیل مقدار ضریب همبستگی، سطح معنی داری 003/0 با رضایت شغلی همبستگی معکوس را نشان می دهد.

جدول شماره (16): ضرایب مدل رگرسیون چند متغیره وابسته تعهد سازمانی با متغیرهای مستقل

سطح معنی داری	T	ضرایب استاندارد شده Bata	خطای استاندارد	ضرایب استاندار نشده B	عنوان متغیر
000/0	16/6	36/0	076/0	47/0	تعامل اجتماعی
000/0	99/4	283/0	052/0	26/0	اعتماد نهادی
000/0	90/8	-	37/1	20/12	عدد ثابت

R=0/51 R²=26/0 F=26/41 sig=0/000

جدول فوق ضرایب رگرسیونیB معمولی و استاندارد شده Bata متغیرهای مستقل را برتعهدسازمانی نشان می دهد. دو متغیر، تعامل اجتماعی، اعتماد نهادی، قدرت پیش بینی تعهدسازمانی را به ترتیب Bata= 0/36، Bata= 0/28 دارند. ولی دو متغیر مشارکت اجتماعی، اعتماد بین شخصی، به دلیل عدم معنی داری قدرت پیش بینی بر تعهد سازمانی، بنابراین در روش (Step Wise) دو متغیر فوق از معادله خارج می شوند. در نهایت دو متغیر باقیمانده روی هم رفته قدرت تبیین 26/0 را بر روی متغیر وابسته (تعهدسازمانی ) دارند.

نتیجه گیری

در این قسمت به بررسی نتایج آزمون به استناد مقایسه ای با یافته های تجربی و پیشینه تحقیق پرداخته می شود.

1) نتایج آزمون تحلیلی این تحقیق نشان می دهد که رابطه معنی داری بین سرمایه اجتماعی رضایت شغلی معلمان وجود دارد. و حدود 57/0 درصد از تغییرات رضایت شغلی حدود 49/0 درصد تعهد سازمانی توسط سرمایه اجتماعی قابل تبیین است. به طوری که این نتیجه همسو با یافته های پاتنام و برت (1992) و کلمن (1990) و تحقیقات تجربی خارجی و داخلی چون دوتیت ( 2002) و ریکوئنا (2002) و حسن زاده (1384) می باشد و با آنها کاملاً همخوانی دارد.

2) از دیگر نتایج تحقیق این تحقیق، وجود رابطه معنی دار بین میزان اعتماد بین شخصی و رضایت شغلی و تعهدسازمانی است که به ترتیب حدود 39/0 و 27/0 متغیر های وابسته توسط متغیر اعتماد بین شخصی قابل تبیین است.

3) از دیگر نتایج تحقیق این تحقیق، وجود رابطه معنی دار بین میزان اعتماد نهادی و رضایت شغلی و تعهدسازمانی است که به ترتیب حدود 45/0 و 37/0 درصد متغیرهای وابسته توسط متغیر اعتماد نهادی قابل تبیین است.

4) از دیگر نتایج، وجود رابطه معنی دار میزان تعامل اجتماعی و رضایت شغلی و تعهد سازمانی بود و این یافته با نظریه پاتنام و برت (1992) و کلمن (1990)، دوتیت (2002)، حسن زاده (1384)، ذهانی (1382) همخوانی دارد.

5) از دیگر نتایج، وجود رابطه معنی دار میزان تعامل اجتماعی و رضایت شغلی و تعهدسازمانی است. این یافته با نظریه پاتنام و برت (1992) و کلمن (1990)، دوتیت (2002) کاملاً همخوانی دارد.

6) نتیجه دیگر این که عدم تفاوت معنی دار رضایت شغلی برحسب جنسیت بود که این نتیجه با نتایج تحقیق بارت (1992)، دوتیت (2002) حسن زاده همخوانی ندارد.

7) از نتایج دیگر این تحقیق تفاوت معنی دار تعهدسازمانی برحسب جنسیت می باشد به طوری که تعهدسازمانی زنان معلم بیش از مردان است که این یافته با تحقیقات ماتیو و زاجاک (1990) کاملاً همخوانی دارد.

8) از دیگر نتایج این تحقیق نبود رابطه معنی دار رضایت شغلی و تعهدسازمانی معلمان بر حسب نوع استخدام می باشد. یعنی این که نوع استخدام تاثیری در رضایت شغلی و تعهد سازمانی معلمان ندارد.

9) یافته دیگر این تحقیق این که بین مقطع تدریس ومیزان رضایت شغلی تفاوت معنی دار وجود دارد. از بین مقاطع تدریس معلمان بیشترین میزان رضایت شغلی مربوط به مقطع راهنمایی است که مقاطع دیگر به ترتیب ابتدایی و راهنمایی می باشند.

10) در تحلیل چندمتغیره، اعتماد نهادی بیشترین تاثیر مثبت را بر روی رضایت شغلی با ضریب استاندارد (343/0)، تعامل اجتماعی (257/0)، اعتماد بین شخصی (198/0) داشته است که مشارکت اجتماعی از تاثیر چندانی در رضایت شغلی برخوردار نیست. در تحلیل چندمتغیره متغیرهای مستقل بر روی تعهدسازمانی بیشترین تاثیر مربوط به تعامل اجتماعی با ضریب استاندارد (313/1)، اعتماد نهادی (266/0)، اعتماد بین شخصی (057/0) را به خود اختصاص داده اند.

منابع

1- ازکیا، م و دیگری. 1385، فرا تحلیل مطالعات رضایت شغلی در سازمانهای آموزشی نامه علوم اجتماعی، شماره 27.

2- بلیکی، ن. 1386، طراحی پژوهش‌های اجتماعی، ترجمه: حسن چاوشیان، انتشارات نی.

3- ایلخانی، م.1387، بررسی رابطه بین تعهد سازمانی و مشارکت در
تصمیم گیری کارکنان اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان، رساله کارشناسی ارشد مدیریت تحول، دانشگاه پیام نور تهران.

4- برقی، ا. 1376، بررسی عوامل مؤثر در میزان رضایت شغلی معلمان ابتدایی مشهد76-75، رساله کارشناسی ارشدرشته روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی.

5- پروین، ع. 1387، رابطه‌ی سازه‌های پنج عاملی شخصیت با تعهد سازمانی در معلمان مدارس راهنمایی و دبیرستانهای شهر اسلام آباد غرب، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.

6- توسلی، غ. 1385، جامعه‌شناسی کار و شغل، تهران، انتشارات سمت.

7- جاهدی خسروشاهی، ا. 1388، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی وتمایل معلمان برای تصدی پست های مدیریت مدارس خسرو شهر، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور تهران.

8- چلبی، م. 1372، جامعه‌شناسی نظم، تهران، نشر نی.

9- دانکن، ک. 1386، درآمدی بر آمار و تحقیقات اجتماعی، ترجمه: ملکی و بابایی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

10- ریف کین، ج. 1379، جامعه‌شناسی شغل (پایان کار)، ترجمه: حسن مرتضوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

11- رستم نژاد، م و دیگری. 1385، ارزیابی عوامل موثر بر ارتقاء بهره‌وری نیروی انسانی اداره آموزش و پرورش بخش شهاب.

12- رادمهر، ش. 1386، بررسی میزان سرمایه اجتماعی بین زنان و مردان معلم منطقه10تهران، رساله کارشناسی ارشد رشته جامعه‌شناسی، دانشگاه پیام نور تهران.

13- زاهدی، م. 1376، توسعه و نابرابری، تهران، نشر مازیار.

14- فیضی، ط. 1386، مبانی سازمان و مدیریت، تهران، انتشارات پیام نور.

15- لوزیک، د. 1383، نگرشی نو در تحلیل مسائل اجتماعی، مترجم: سعید معیدفر، تهران، انتشارات امیرکبیر.

16- ساروخانی، ب. 1385، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی، جلدهای 1 و 2، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی، مطالعات فرهنگی.

17- سالارزاده، ن و دیگری. 1385، تاثیر میزان سرمایه اجتماعی بر رضایت شغلی معلمان، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 33.

18- معیدفر و دیگری. 1384، بررسی رضایت شغلی معلمان نیشابور، انجمن جامعه‌شناسی، دوره 6.

19- همتی قهوه بروز، ف. 1374، راههای افزایش کارآیی و رضایت شغلی معلمان به منظور ارتقای کیفیت آموزشی.

20- Bogler, Ronit. 1999. Reassessing the behavior of principles as mutipli factor in teachers job satisfaction. Paper presented at the annual meeting of the American educational research association. Motreal. Canada.

21- Mcfadden, williamp. m.a power. 1979, discrepancy and conflict on job satisfacation for professionally oriednted high school Teacher.

22- NCES (national center for Education statistics), job satisfaction among Ameircas teachers, Effects of workplace condition, Background charateistics, and Teacher compensation. 1997.

23- W.Douthit. mindy D. 2002, job satisfaction Returns to Human and social capital.

24- P.Hasle. Jan H.Rejtrsen. kristian Gylling oleseno. 2002, organizational social capital and Health quality of work the employers two empirical studies from denmark.

استادیار دانشگاه پیام نور مراغه. *

E-Mail: s.fakhraie@Pnu.ac.ir

** کارشناس ارشد جامعه شناسی

E-Mail:asadi .mehdi5@gmil .com

مراجع