ارزیابی برخی صفات مورفوفیزیولوژیک مؤثر بر عملکرد ژنوتیپ های گندم پاییزه

اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

مقاله 12، دوره 10، 2(38) تابستان، تیر 1395، صفحه 447-460   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

بابک هوشمندی^{* 1}؛ ورهرام رشیدی²

¹باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

²استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

چکیده

به­ منظور بررسی صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک مؤثر بر عملکرد ارقام گندم پاییزه، آزمایشی در قالب طرح بلوک­ های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا گردید. در این آزمایش 15 رقم بومی و اصلاح شده گندم پاییزه از لحاظ صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ­ های مورد بررسی از نظر ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، تراکم سنبله، تعداد پنجه نابارور، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک و محتوای نسبی آب برگ پرچم اختلاف معنی­ داری داشتند. همچنین، مشخص شد که صفات تعداد دانه در سنبله، تراکم سنبله، تعداد پنجه بارور، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک از همبستگی مثبت و معنی ­داری با عملکرد دانه برخوردار بودند. نتایج تجزیه علیت نشان داد که اثر مستقیم شاخص برداشت و محتوای نسبی آب برگ پرچم بر عملکرد دانه مثبت ولی اثر مستقیم طول سنبله بر عملکرد دانه منفی بود. تجـزیه خوشـه­ ای به روش WARD، ژنوتیپ­ ها را در دو گـروه بر اساس صفات مورد نظر گروه­ بندی کرد و همه ارقام بومی در یک گروه جای گرفتند. ارقام شماره 7، 4 و 13 از لحاظ عملکرد دانه نسبت به دیگر ارقام مورد بررسی، برتر تشخیص داده شدند.

کلیدواژه‌ها

تجزیه علیت؛ صفات مورفوفیزیولوژیک؛ عملکرد دانه؛ گندم پاییزه

مراجع

Ahmadi, J., M. Khatibi, H. Amir Shekari, and M. Amini Dehaghe. 2011. Evaluation of the effective morpho-physiological indices on the yield of spring wheat (Triticum aestivum L.) using multivariate statistical methods. Journal of Plant Protection. 25: 127-135. (In Persian).

Ahmadzadeh, A.R. 1995. Evaluation of wheat lines derived from landrace populations of Azarbaijan-e- Sharqi Province for drought resistance. M.Sc. Thesis, Ardabil Branch, Islamic Azad University, Ardabil, Iran. (In Persian).

Akhunov, E., S. Sehgal, H. Liang, S. Wang, and A. Akhunova. 2013. Comparative analysis of synthetic genes in grass genomes reveals accelerated rates of gene structure and codin sequence evolution in polyploid wheat. Plant Physiology. 161: 252-265.

Ali Mohammadi, M., and S. Mir Mohammadi Meybodi. 2011. Factor analysis of agronomic and physiological traits of ten bread wheat cultivars under two irrigation conditions. Journal of Plant Production. 18: 61-76. (In Persian).

Amri, M., H. Kazemi Arbat, and M. Roustaii. 2011. Evaluation yield andyield components in bread wheat genotypes. Journal of New Agricultural Sciences. 7: 1-8. (In Persian).

Arzani, A. 1998. Modified crops (translation). Publications University of Technology Esfahan. (In Persion).

Bagrei, B., and A. Bybordi. 2015. Yield and yield components in bread wheat (Triticum aestivum L.) under non stress and drought stress conditions. International Journal of Biosciences. 6: 338-348.

Essam, A., and A. El-Lattief. 2014. Determining the optimization seeding rate for improved productivity of wheat under southern Egypt conditions. International Journal of Agronomy and Agricultural Research. 4: 47-57.

Gaur, S.C., A.K. Gaur, L.B. Gaur, P.N. Singh, and S.B. Verma. 2015. Correlation and path coefficient studies in wheat (Triticum aestivum L.). Journal of Forest Products and Industries. 3: 57-59.

Ghorbani, H., M. Khodarahmi, F. Darvish, and M.Taeb. 2011. Study the relationship of important agronomic traits with grain yield in bread wheat (Triticum aestivum L.) lines. Journal of Agricultural Crop. 82: 101-106. (In Persian).

Grafius, J.E. 1976. Multiple characters and correlated response. Crop Science. 18:931-934.

Jafarnejad, A., H. Agaii, and G. Najafian. 2013. Effective traits on grain yield wheat genotypes in non stress and stress drought. Journal of Applied Crop Breeding. 1: 11-22. (In Persian). 

Jalal-Kamali, M.R., and H.R. Sharifi. 2011. Variation in developmental stages and its relationships with yield and yield components of bread wheat cultivars under field conditions. Journal of Seedlings and Seeds of Racial. 89: 457-461. (In Persian).

Komaili, H., H. Rashed Mohasel, M. Godsi, and A. Zare Feyzabad. 2006. Evaluation tolerance to drought new genotypes wheat in water stress condition. Iranian Journal of Field Crops Research. 2: 301-314. (In Persian).

Moghadam, M., F. Basirat, and M. Shakiba. 1993. Analysis seed and some morphologic in winter wheat. Journal of Agronomy Science. 1: 74-85. (In Persian).

Nasresfahani, M., A. Jaberifar, and A.R. Pazaki. 2013. Comparison morphologic traits wheat lines in Esfahan condition. Crop Physiology Journal. 20: 103-113. (In Persian).

Norkhalaj, K., M. Khodarahmi, A. Amini, M. Esmailzade, and R. Sadegloe Moghadam. 2010. Evaluation relationships correlation and morphologic traits in wheat lines. Agriculture and Plant Breeding. 6: 7-17. (In Persian).

Ogbonnaya, F., A. Mujeeb-Kazi, A.G. Kazi, E.L. Lagudah, S.S. Xu, and D. Bonnett. 2013. Synthetichexaploid in wheat improvement. In: Jules Janick (Ed.). Pp: 35-122. Plant Breeding Reviews. John Wiley & Sons Inc.

Rahman, M.S., M.S. Hossain, M.K. Akbar, M.S. Islam, and L. Ali. 2015. Genetic divergence in spring wheat genotypes (Triticum aestivum L.). Eco Friendly Agriculture Journal. 8: 1-3.

Rahnema, A., A. Bakhshande, and Gh. Noor Mohammadi. 2000. The study of changing in the number of bushes in different densities of cultivation on yield and grain yield of Atrak in Khuzestan climatic conditions. Journal of Agricultural Sciences. 3: 12-24. (In Persian).

Reynolds, M.P. 2002. Physiological approaches to wheat breeding. In: Bread wheat improvement and production. Curtis, B.C., S. Rajaram, and H.G. Macpherson (eds.). PP: 25- 30. FAO, Rome, Italy.

Rharrabti, Y., S. Elhani, V. Martos Nunez, and L.F. Garcia Del Moral. 1998. Relationship betweeen some quality traits and yield of durum wheat under southern Spain conditions. CIHEAM- Option Mediterraneennes. pp: 529-531.

Roustaii, M., H. Esmaeilzadeh, and V.Y. Arshadi. 2003. Check related traits effecting grain yield in rainfed conditions by analysis of the push factors. Journal of Agriculture Science. 1: 1-10. (In Persian).

Sarani, M., P. RezvaniMoghadam, M. Nasiri Mahalati, and A. Zand. 2011. The Study of some effective morphological traits in increasing comparative power of bread wheat, (Triticum aestivum L.) in comparison with weed Brumes. Journal of Protection plants. 25: 127-135. (In Persion).

SAS Institute. 2010. The SAS system for windows. Version 9.2. SAS Institute, Cary, NC., USA.

Shrief, S.A., A. Ashraf, and A. El-Mohsen. 2015. Regression models to describe the influence of different irrigation regimes on grain yield and water use efficiency in bread wheat. Advance in Agriculture and Biology. 4: 39-49.

 Taghizadeghan, M., M. Norouzi, and S. Aharizad. 2014. Genetic diversity and relationships of agronomic characters in wheat recombinant inbred lines. International Journal of Advanced Biological and Biomedical Research. 2: 2915-2919.

Takeda, K., and J. Frey. 1976. Contributions of vegetative growth rate and harvest index in grain yield of progenies from Avena Sativa XA. Crop Science. 16:817-822.

Tripathi, S.N., Sh. Marker, P. Pandey, K.K.J. Aiswal, and D.K. Tiwari. 2011. Relationship between some morphological and physiological traits with grain yield in bread wheat (Triticum aestivum L.). Trends in Applied Sciences Research. 6: 1038-1045.

Zuk-Golaszewskaa, K., T. Kurowskib, D. Załuskic, M. Sadowskaa, and J. Golaszew. 2015. Physio-agronomic performance of spring cultivars (T. aestivum and T. spelta) grown in organic farming system. International Journal of Plant Production. 9: 211-236.